Freyr - 01.06.1906, Blaðsíða 14

90
FEEYB.
Girðing fyrir graðfola. Sýslunefnd Ár-
nessýslu veitti á ný-afstöðnum sýslufundi 500
kr. til þess að koma upp girðingu fyrir grað-
fola sýslunnar vestan við Vörðufjall á Skeiðum,
syðst í Ejallslandi. Girðingin á að vera úr
gaddavír, fjórþætt.
Norðan við girðinguna (í Iðulandi) ætlar
nautgripafélag Hreppamanna að koma upp
girðiugu til sumargeymslu á nautum sínum, og
yfir höfuð nautum úr efri hluta sýslunnar.
Öþolandi fyrirkomulag.
JÞegar maður lítur ytír tilraunir þær, sem
gerðar hafa verið, einkum nú á síðari árum,
til þess að rétta við og koma í lag landbún-
aði Islendinga, þá verður ekki annað með sanni
sagt, en margt og mikið hafi verið gjört; og
fylsta útlit fyrir, að enn meira verði að slíku
unnið hér eftir en áður. Má það sannarlega
gleðja alla þá, sem með nokkurri von, eða
réttri hugmynd, líta á þá atvinnugrein lands-
mann a.
En þrátt fyrir allar þessar góðu tilraunir,
eru enn ýmsir agnúar — sumir óviðráðanlegir
en sumir viðráðanlegir — sem standa búnaði
vorum fyrir þrifum. Og ætla eg hér aðallega
að minnast á einn þeirra, sem að minu álitier
ekki hvað minstur, en sem mér sýnist vel hægt
að kasta úr vegi. Er hann innifalinn í ábúð-
arrétti þeirra manna, sem hafa byggingu að
eins frá ári til árs. Slíkt fyrirkomulag er að
minni hyggju alvög óþolandi, sér í lagi hvað
leiguliða snertir. — Eg held mér líði seint úr
minni orð þau, er einn meðlimur Búnaðarfé-
lags þessa hrepps sagði á aðalfundi félagsins
síðastliðinn vetur: „Að hann þyrði ekki að
eiga nokkurn þátt í því að ráða búfræðing til
jarðabóta, því hann byggist við að þurfa að
víkja því fyr frá jörðinni, þess meir sem hann
bætti hana“. — Að þurfa að hafa slíkt í huga
er með öllu drepandi, bæði fyrir ábúandana
sjálfa og eins fyrir landbúnaðinn í heild
sinni.
Sem betur fer eru að vísu miklu fleiri býl-
in, sem bygð eru uppá lífstíð ábúanda. En
samt sem áður eru alt of mörg, sem bygð
eru frá ári til árs, eða þá um nokkurra ára
tímabil, en það ætti ekki að vera eitt einasta.
Því þó að það sé lítill partur landsmanna af
allri heildinni, sem býr við þessi óhappaskil-
yrði, þá getur sá partur haft að geyma all-
mikla krafta til mjög mikils gagns fyrir land-
búnaðinn, sem aldrei koma í ljós, ef óttast
þarf landsdrotnana, hvað ábuðarrétt snertir.
I þessum hóp geta verið þeir dugnaðarmenn,
sem gætu verið fyrirmynd annarra, og gætu
þar af leiðandi unnið bæði sjálfum sér og öðr-
um margfalt meira gagn en þeir gera. ]?að
eru vanalega fyrirhyggju og framtakssömustu
mennirnir, sem byrja á nauðsynja-lyrirtækjun-
um, hinir koma svo smátt og smátt á eftir, ef
þeir ekki eru hindraðir frá því. — En alla þá
tel eg hindraða frá að vinna að jarðabótum,
sem ekki hafa iífstíðar ábúð. Og mér sýnist
mjög auðvelt að bæta kjör manna í þessu til-
liti án þess einum einasta manni, sé rangt
gjört. Þar í stað er ekki um aðra að tala en
jarðeigendur; og vil eg segja þá betur setta,
undir þeim lögum, sem gjörðu landeigendum
beint að skyldu, að byggja lönd (jarðir)
sín uppá lífstíð, heldur en þeir eru nú, úr
því þeir eru svo skammsýnir, að byggjaupp á
annan máta. — Væru þeir skildugir að gefa
út byggingarbréf upp á lífstíðarábúð, þá mundu
þeir fljótt læra að gera leiguliðanum að skyldu
að vinna eitthvað að jarðabótum á hverju ári,
og tel eg það mjög heppilegt, því þá á leigu-
liði vísan miklu meiri arð afjörðinni, en lands-
drotni trygð betri eign í henni. Hefðu því
báðir hag af þessu fyrirkomulagi, og svo
þarf það líka einmitt að vera. Vitanlega þurfa
landsdrotnarað fara varlegaísakirnar, umleið og
þeir áskilja sér þessa skyldukvöð, einkum vegna
vöntunar vinnukrafts og féleysis margra leigu-
liða, því jarðabætur útheimta það hvortveggja.
Enda held eg að þyrfti ekki að áskilja mjög
mikið á hverju ári, því þegar menn einu sinni
eru byrjaðir á að vinna að jarðabótum, og þeir
sjá, hve mikið þær gefa í aðra hönd, þá tel eg
víst, að áhuginn kalli þá sjálfkrafa til verka,
ef þeir hafa rétt til að njóta þeirra um lengri
tíma.