Ljósmæðrablaðið - 15.10.1998, Blaðsíða 18

menningarlega getur sett barnið í
stórfellda hættu. Þetta á við um
þann sið sem lengi tíðkaðist að
fara með bömin til brjóstmóður
(wet-nurse). Þetta fyrirbæri má
rekja allt til fyrir Krist, en náði
hámarksútbreiðslu meðal aristó-
krata á Englandi á 17. og 18.öld
(sjá Fildes 1988) Þetta setti bæði
barnið í hættu sem og barn brjóst-
móðurinnar, sem yfirleitt var af
lágstétt.(Palmer 1922:148-169)
Mjólkurduft og annars konar
mjólk fyrir ungböm, og stóraukn-
ar vinsældir þess eru annað dæmi
um fæðu smábarna sem getur sett
barnið í hættu. Einnig má finna
dæmi í ýmsum samfélögum þar
sem barnið fær ekki broddinn
(cholostrum, fyrsta mjólkin sem
er mjög rík af næringu og mótefn-
um) og honum jafnvel hent. Það
getur haft mikil áhrif á lífsmögu-
leika bamsins. (Maher 1992:9)
Sláandi dæmi um hættulegar
fæðuvenjur ungbama er sá siður
sem ríkti á íslandi í tvær aldir, á
17. og 18.öld þegar um 10 kyn-
slóðir bama nutu ekki móður-
mjólkur heldur var þeim gefnar
kúaafurðir. Kirsten Hastrup rann-
sakaði þetta fyrirbæri, sem reynd-
ar hefur ekki komið fram í dags-
ljósið fyrr en nýlega.
ísland átti við mikil vandamál
að etja vegna fólksfæðar í 3 aldir,
eða allt fram á 20.öld. Hér ríkti
mikill ungbarna- og barnadauði.
Dæmi eru um að af 12-15 börnum
innan fjölskyldu kæmust aðeins 2-
3 til manns. Flest dóu fljótlega
eftir fæðingu eða á fyrsta árinu.
Skýringar þessa eru margvíslegar
en ljóst er að fæða ungbarna skipti
gríðarlegu máli þarna. Börn voru
yfirleitt ekki á brjósti, þess í stað
var þeim gefin kúamjólk, rjómi,
smjör, fisk- eða kjötmauk. Þetta
leiddi til mikilla meltingarkvilla,
vannæringar og jafnvel til dauða.
Aðeins meðal þeirra fátækustu
lifðu bömin af því mæðurnar
höfðu ekki efni á að gefa bami
sínu kúamjólk. Hastrup spyr
hvemig standi á þessari hegðun
sem svo greinilega stefndi lífi
bama í hættu, og af hverju tíðkað-
ist þetta svo lengi? Til að geta
svarað þessu verður að greina þau
menningarlegu gildi sem ríktu
innan íslenskrar menningar á
þessum tíma.
Hastrup kemst að þeirri niður-
stöðu að svarið liggi í íslensku
hugarfari og viðhorfum (menta-
lity). Konur gegndu mikilvægu
hlutverki í heimilishaldi. Þær sáu
um allt er snerti umhirðu kúnna
en þær voru tákn um auð. Land og
önnur verðmæti voru metin í kú-
gildum. Heimilishaldið var tákn
Frh. bls. 20
Setjum Htlutína í rótta
forgangsröð!
Er ekki öryggi barnanna númer eitt?
Púðar og stólar í bíla
Borgartúni 26 • Sími 535 9000
www.bilanaust.is
16
UÓSMÆÐRABLAÐIÐ