Akranes - 01.12.1944, Blaðsíða 8

140
AKRANES
Frú
Ingiríður Jóhannesdóttir
og
Bergþór Arnason
Ungur má en gamall skal.
Mjög fer nú að fækka því fólki, sem fullþroska var og hafði
fyrir nokkru byrjað búskap um það leyti, sem ég fyrst man
eftir mér. Margt af því var hið mesta kjarnafólk. Vinnusamt,
þrautseigt og búið hinum beztu dyggðum á gamla vísu.
Dyggðum, sem var og verður hyrningarsteinn undir velferð
og velfarnaði hvers þjóðfélags, sem vill standa traustum fót-
um og vera sjálfs sín herra.
Ein úr þessum hópi er sú kona, sem nýlega er látin, og ég
vildi mæla hér eftir með nokkrum orðum.
Fátt af þessu fólki átti nokkurn kost lærdómsframa eða
prófa í nokkurri mynd. En margt af því hefur staðist reynslu-
próf lífsins með heiðri og sóma, og svo er um Ingiríði á Berg-
þórshvoli.
Hún var fædd í Háuhjáleigu í Akraneshreppi hinum forna,
3. júlí 1855. Foreldrar hennar voru Jóhannes Bjarnason og
kona hans, Ingiríður Nikulásdóttir. (Mun hún hafa verið
systir Brynjólfs í Gerði). Þau bjuggu víða á Nesinu: Á Innra-
Hólmi ,Reyni og Staðarhöfða, og þar missti Inga föður sinn,
er hún var 13 ára gömul.
Eftir lát föður síns var henni komið að Lambhúsum til
Guðríðar Einarsdóttur, ekkju Magnúsar Sigurðssonar, þar
sem hún var í tvö ár. Næstu sex árin var hún hjá Magnúsi
Vigfússyni smið, síðar á Austurvöllum, og fyrri konu hans
Halldóru Sigurðardóttur. (Magnús var sonur Guðríðar í
Lambhúsum). Þá fór hún til Jóns Guðmundssonar í Garð-
húsum, og var þar í átta ár. (Jón í Garðhúsum fór síðar til
Ameríku.
Árið 1885 byrjar Ingigerður búskap á Háteig, með ungum
manni, Bergþóri Árnasyni, sem síðar varð maður hennar. Þá
voru þau nokkur ár á Austurvöllum, eða þangað til þau
byggðu 1896, sitt gamla litla hús, sem Inga var í alla tíð
síðan.
Bergþór var fæddur í Stóra-Lambhaga, en þar bjuggu for-
eldrar hans, Árni Bergþórsson og kona hans Málfríður. Son-
ur þeirra var og Ólafur, faðir Einars kaupmanns Ólafssonar
hér.
þeir viðurkenni að þeir séu Guðs ættar, og sé ætlað hlutverk
að vinna. Það hlutverk að vera samverkamaður Guðs í því
að skapa nýja jörð, hlúandi að þeirri fullvissu, að við leiðar-
lok hér, sé enn lítill áfangi farinn af því lífi, sem fyrir hönd-
um er.
Með lífi, starfi og dauða þess barns, sem jólin eru helguð
og við tengd, birtir fyrst í mannheimi. Þá lengist dagur og
sólin hækkar sinn gang. Ef mennirnir veita viðtöku þeim boð-
skap eins og beztu börn, er von um frið handa friðvana
mannkyni. Allt þetta myrkur, ófrelsi og eymd er að kenna
mönnunum sjálfum. Mönnum, sem einir þykjast allt geta, og
öllu stjórnað vel. Þeim mönnum, sem þvinga menn til þess
að tilbiðja sig, í stað þess herra, sem einum ber mátturinn
og dýrðin.
Bergþór var vel greindur, og hinn mesti myndarmaður.
Hann var aldrei heilsuhraustur, þjáðist lengi af sullaveiki.
Bergþór las mikið og fylgdist vel með, og var afbragðs heim-
ilisfaðir. Eingöngu stundaði hann sjó á opnum skipum, og
var lengi formaður fyrir Hallgrím í Guðrúnarkoti, Níels í
Lambhúsum o. fl.
Á engu heimili hér mun hafa verið ofið eins mikið af vað-
máli sem á Bergþórshvoli. Því segja mátti, að Bergþór færi
aldrei úr vefstólnum. Inga vann og mikið úr ull alla tíð.
Bergþór andaðist 15. marz 1936.
Mikið er hér nú öðruvísi umhorfs, en þegar Ingigerður
flutti hingað 1868. Þá var hér enn ekkert timbur- eða stein-
hús, engin verzlun, enginn barnaskóli eða n^kkurs konar
samkomuhús. Enginn læknir, presturinn sat þá í Görðum. Þá
var hér engin kennsla hafin, nema hvað Sigurður Lynge
fékkst við lítilsháttar tilsögn í skrift, reikningi og kristnum
fræðum.
Það sem alveg sérstaka athygli vakti við þessa konu, var
hin einstaka stilling, látleysi, prúðmennska, góðvild og göfgi.
Eg fullyrði, að enginn maður hefur nokkru sinni séð hana
skipta skapi, eða heyrt hana hafa stór orð. Það er náttúrlega
alveg fjarri lagi að minnast á stór orð í hennar eftirmælum,
svo jafnlynd kona, sem hún var, og aldrei talaði hátt, hvað
þá meira. Þá má og hiklalst fullyrða, að til hennar hefur
enginn maður borið kala, hvorki lengri eða skemmri tíma,
og mun það fátítt mjög. Hún talaði ekki illa um aðra, aftur
á móti mun hún ósjaldan hafa dregið í efa eða dregið úr
slíku umtali, ef hún var áheyrandi að slíku, og ef til vill með
hægðinni, (sem ekki var hægt að komast hjá að taka eftir)
vakið athygli á hvort nú mundi ekki ofsagt vera.
Á Bergþórshvoli var aldrei um efni að ræða, en hjónin
voru innilega samhent og nægjusöm. Þau voru óvenjulega
veitul, þótt ekki væri af miklu að miðla. Heimilið var kyrr-
látt og hlýtt, og því vel þeginn og kærkominn griðastaður
gesta og gangandi, enda voru þar margir gestkomandi, sér-
staklega sveitafólk. Húsið þeirra var ekki stórt eða háreist,
en hjartarúmið, velvildin og tryggðin var ótakmörkuð. Því
var við brugðið, hve Inga bjó til góðan mat á gamla og góða
íslenzka vísu. Hefur það vitanlega ekki verið til að draga úr
gestaganginum.
Hér var áður bent á nokkra áberandi eiginleika í fari Ingi-
ríðar á Bergþórshvoli. Til viðbótar mætti hér minnast á þrek
hennar og sérstaklega góða heilsu alla tíð. Það mun ekki
vera hægt að segja, að henni hafi orðið nokkurn tíma mis-
dægurt, að undanskyldu að hún lá í mislingum árið 1882.
Rósemin, stillingin og góðviljinn var yfirgnæfandi í fari
hennar. Það eru miklir og góðir kostir, sem eru gulli dýrri
fyrir viðkomandi heimili hans, bæ og alla byggð.
Hjónin á Bergþórshvoli eignuðust þrjú börn. Jóhannes, er
dó á 1. ári. Árna fiskimatsmann í Ráðagerði, sem giftur er
Sigríði Guðnadóttur, og Ingiríður á Ökrum, ekkja eftir Guð-
jón Þórðarson á Vegamótum. Ó. B. B.