Tímarit Verkfræðingafélags Íslands - 01.12.1963, Side 31

TlMARIT VFl 1963
125
innan tekur við yfirráðasvæði rafvirkjameistarans. Þó
sjá rafveitur víða í löndum um reglulega skoðun og
eftirlit raflagna í húsum; svo er einnig hér á landi.
Skiptar skoðanir eru um það, hve langt svið rafveit-
unnar á að ná. Margt styður þó að mínum dómi þá
skoðun, að rafveitan eigi ekki að ganga lengra en rétt
inn fyrir lóðamörk og gætu varkassar verið þar úti.
Væntanlega mætti hugsa sér sama fyrirkomulag á þjón-
ustu síma og hitaveitu — en þetta fyrirkomulag hefur
lengi verið notað af vatnsveitu og holræsadeild hér í bæ.
Þannig hefði lóðarhafi aðgang að lögnum þessara stofn-
ana við lóðamörk, en sæi sjálfur um dreifingu á sinni
lóð og í sínu húsi.
Okkur finnst rafmagnið svo sjálfsagt, að við gleymum
því, að það getur horfið skyndilega; að gæzlumenn, bæði
í aflstöðvum og við dreifingu, vaka yfir því að öryggi raf-
magnsins sé sem mest. Það er einnig hlutverk rafveitn-
anna að lýsa götur bæjanna, en þess má geta, að víða
um lönd er mikil vakning á því sviði nú. Góð götulýs-
ing er áhrifarík í því að auka umferðaröryggi eftir að
dimmt er orðið, einnig í því að koma í veg fyrir glæpi
á götum úti, t.d. líkamsárásir og innbrot.
8. Notkun raforku.
Ég hef rætt hér um það, hvernig raforka er unnin,
flutt og hvernig henni er dreift meðal notenda. Svo er
annað mál, hvernig við notum orkuna. I alþjóðaskýrsl-
um um raforkunotkun á íbúa, sézt, að aðeins sjö þjóðir
í heimi nota meira en 3000 kWh/íb. og er Island þar hið
sjöunda í röðinni. Norðmenn nota mest, 8770 kWh/ib
Kanadamenn 6960 —
Bandarikjamenn ... 4700 —
Luxemborgarar ... 4630 —
Svíar 4510 —
Svisslendingar 3350 —
íslendingar 3130 —
Við notum raforkuna til margra þarfa og mun skipt-
ingin vera þessi:
stóriðnaður ......... 26%
heimilisnotkun ...... 21%
hitun ............... 15%
stöðvarnotkun, töp 15%
iðnaður ............. 14%
verzl., þjónusta .... 5%
götulýsing ........... 2%
landbúnaður .......... 1%
annað ................ 2%
En spyrja mætti: Notar almenningur raforkuna skyn-
samlega? Ekki er mér grunlaust um, að þörf sé miklu
meiri upplýsingaþjónustu á þessu sviði og er hér verk
að vinna fyrir rafveiturnar. Á þessu ári kom út, sem
rit Búnaðarfélags Islands nr. 38, bæklingur er heitir
„Raforka i sveitum" og er þar mikinn fróðleik að finna.
Sambærilegt rit þyrfti að gefa út fyrir rafmagnsnotend-
ur í bæjum.
Sitthvað mætti segja um notkun raforkunnar til véla,
hitunar og Ijósa, um kostnað orkunnar og um öryggis-
mál en slíkt yrði of yfirgripsmikið, enda ekki ætlunin að
ræða notkun raforku í þessu erindi.
LEIFUR ASGEIRSSON
PRÓFESSOR
SEXTIJGLR
Það væri ekki vansalaust, ef þessum árgangi Tímarits
Verkfræðingafélagsins lyki svo, að ekki væri minnzt í
því sextugs afmælis Leifs Ásgeirssonar, prófessors, eins
fremsta raunvisindamanns þjóðarinnar.
Leifur fæddist að Reykjum í Lundareykjadal 25. maí
1903, sonur Ásgeirs Sigurðssonar bónda þar og konu
hans Ingunnar Daníelsdóttur. Bróðir Leifs var Magnús
Ásgeirsson skáld.
Skólaganga Leifs á unglingsárum mun ekki hafa verið
mikil. Stúdentspróf tók hann utanskóla 1927 með mjög
hárri einkunn. Hugur hans mun hafa staðið til náms í
íslenzkum fræðum, en raunvisindin urðu yfirsterkari og
hann hélt utan til stærðfræðináms við háskólann í
Göttingen í Þýzkalandi, en hann var þá ein helzta mið-
stöð stærðfræðimennta. Þar voru þá prófessorar tveir
merkir stærðfræðingar, David Hilbert, sem margir telja
merkasta stærðfræðing á fyrra helmingi þessarar aldar,
og Richard Courant, sem enn var ungur, en hafði þó
þegar afrekað miklu vísindastarfi og mótað nýjar stefn-
ur. Courant prófessor lagði einkum stund á þá stærð-
fræði, sem eðlisfræðivísindin byggja á, og hefur hann
öðrum fremur mótað þessa stærðfræðigrein. Mikið orð
fór af stærðfræðideild Göttingenháskóla undir forustu
Courants og leituðu margir ungir hæfileikamenn kennslu
hans. Nemendur Courants frá þessum tíma mynda
sérstæðan vísindamannahóp og eru í honum margir