Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1884, Blaðsíða 69

hveiti; rætur: fuskuleggir, sumtag; rótarangarnir: sumtagsþræðir;
sUmtagsnál kallast endinn á sumtaginu; stönglarnir kallast:
Uielamæður, þegar þeir bera meir en eitt ax hver. 304. Sinufinn-
Ungur, töðufinnungur. 320. Hringastör. 321. Rauðbreyskingur.
“<4. Kverkagras. 375. Villilaukur, fúlilaukur. 377. Lásagras,
Juusnargras, þjófagras; rótin: þjófarót. 381. Rauðdepla. 382.
brönugras; rótin: rægirót, graðrót, vinarót. 384. Hvítt brönu-
8ras. 386. Svínakambur. 388. Grómbitill, vallarelting, góibeytill,
Hftingur; um frævingartímann: skolláfótur; frævingaríietirnir:
vvöndarber, sultarepli. 391. Páring. 412. Stóriburkni.
ALMANAK, ÁRSTÍÐIR OG MERKIDAGAR.
IV.
Eptir Guðmund Þorláksson.
Auffustus. Upprunalega bjet mánuður þessi Sexiilis ~
'únn ejötti, því að hann var sjötti mánuðurinn eptir timatali
Róniveija; en siðar var hann kallaður Augwtus til heiðurs við
Áugustus, keisara Rómverja. Hann var uppi um sama leyti og
Kristur fæddist. Annars var mánuður þessi helgaður gyðjunni
Leres. Gyðju þessa hugðu menn hafa uppgötvað akuryrkjuna og
ulla þær iðnir, er að henni lúta. Menn töldu hana svo skírlíia
°g helga, að konur einar máttu starfa að fórnum til hennar. Jjó
Jar reyndar skírlifi hennar ekki betur varið enn svo, að hún ól
börn við bræðrum sínum, að því er sagan segir. Enginn karl-
niaður mátti sjá mynd af henni, hvað þá snerta hana. Á hát.íð-
um þeim, er henni vóru lielgaðar, var henni fórnað blómkrönsum
og axi, sem menn hengdu upp við bofdyr hennar; enn fremur
fórnuðu menn henni hunangi, vini og mjólk; af dýrum var henni
einkum fórnað svínum, því að eðlisfar þeirra er að róta jörðunni
upp og spilla sæðinu. Áður en svínunum var sálgað, voru þau
þrisvar sinnum leidd í kringum akrana; fylgdi þeim þámanngrúi
'nikill með ærslum og ólátum, og á undan uppskerunni bundu
bændurnir kransa úr laufum um höfuð sjer og skemtu sjer með
dansleikum gyðjunni til særndar. Hátíðadagar hennar vóru því
uppskeruhátíð mikil, enda heitir og mestur hluti mánaðar þessa
eptir tímatali voru Heyannir, og Guðbrandur byskup kallar hann
1 almanaki sínu heyannamánuð.
1. Bandadagur. Alexander páfi hinn fyrsti (109-119) skipaði
dag þenna heilagan í minningu þess, að Herodes konungur| A-
grippa ljet hneppa Pjetur postula í fjötra, til þess að gjöra Gyð-
ingnm til hæfis. Annars varð sú handtaka ekki postulanum að
meini, því að engill af himnum ofan vitraðist honum og leiddi
hann út úr varðhaldinu.
4. Dominicus. Jiessi dagur er helgaður spænskum dýrðlingi
sem hjet Dominirus de Guzman og var fæddur árið 1170 í borg-
inni Galarvejo í Kastilíu í Spáni. Hann var aðalsmaður að ætt
M