Dagblaðið Vísir - DV - 11.12.2004, Blaðsíða 36

36 LAUCARDAGUR 77. DESEMBER 2004
Helgarblað DV
Ég fékk fyrst áhuga á Finnlandi
þegar ég horfði á mynd Jims
Jarmusch, Night on Earth. Hún ger-
ist eina nótt í fimm leigubflum í
fimm mismunandi borgum. Síðasta
sagan gerist í Helsinki, þar sem þrír
drukknir menn í aftursætinu segja
sorgarsögur sínar og leigubflstjór-
inn segir sorglegustu söguna af
þeim öllum. Skömmu eftir að hafa
séð myndina flutti ég til Finnlands
og komst að því að þar er enn nóg af
sorglegum sögum.
Styttra á barinn en í skólann
f Helsinki er hverfí sem heitir
KaUio sem hefur löngum verið
heimili verkamanna, enda barirnir
ódýrari þar en víðast annars staðar.
Þar þreif ég glugga á daginn og
drakk á kvöldin. Ódýru barirnir laða
svo með tíð og tíma að sér lista-
mennina, og þegar sumir þeirra
loks öðlast frægð koma kaypsýslu-
mennirnir í kjölfarið sem vilja
kaupa bita af alvöru lífsins. Og verð-
ið á börunum hækkar.
Sum athvörf eru þó enn ósnert,
svo sem Roskapankki. Nafnið þýðir
ruslbanki, enda ágætis samnefnari
fyrir banka almennt. Fyrir ofan
Roskapankki býr Ari Peltonen sem
var í eins manns hljómsveitinni
Paska sem hætti vegna tónlistarlegs
ágreinings. Hann heldur þó enn við
og við Paskafestivai, þar sem hann
syngur dúett við alteregóin sín
Paska og Jeesus.
Roskapankki er einn af tveimur
mestu byttubörunum í Helsinki.
Hinn er Pub Pete, sem var einmitt
gamli hverfispöbbinn minn þegar
ég var skiptinemi í Helsinki. Pub
Pete er staðsettur beint á móti stúd-
entagörðunum, þó að stúdentar
reyni flestir að hraða sér þar fram-
hjá. En þeir voru ófáir á árum áður
sem áttuðu sig á því að það var
styttra að fara á barinn en í tíma, og
þeir sitja þar enn, árum og áratug-
um síðar, og segjast vera að vinna
að lokaritgerðum sínum.
íslenskur rithöfundur ruddi
brautina
Mér hafði yfirleitt tekist að feta
mflliveginn mflli ölvunar og mennt-
unar án þess að lenda röngu megin
við annaðhvort, og ég var brátt tek-
inn í hópinn, aðaUega vegna þess að
mér var ruglað saman við einhvern
íslenskan rithöfund sem hafði
drukkið þar á árum áður. Hver það
var hef ég aldrei komist að, enda
ekki víst að hann hafi enn fengið
tnokkuð útgefið. Mögu-
lega mun einhver ís-
! Valur
rifjaru
k sorgll
Kwmörg
Valur Gunnarsson,
rifjar upp þunglyndi og
sorg I landi hinna
jvörgu vatna.
Bréf frá Finnlandi
lenskur nemi koma þangað í fram-
tíðinni og vera ruglað saman við
mig. Spurning er hvort betur hafi
farið fýrir mér þá.
Á fimmtudags- og sunnudags-
kvöldum var karókí. Menn sýndu
mikinn metnað í þeirri listgrein, og
tóku áberandi framförum á milli
kvölda. Meðal fastagesta voru Igor
sem vann á hóteli ofar í götunni og
var þess á mflli á barnum, og svo Ju-
anito og Theodor. Juanito og
Theodor höfðu lifað undarlega
samstæðmn lífum. Junito, sem hét í
raun Juan en var kaUaður Juanito
vegna smæðar sinnar, var af dverg-
vöxnum indjánaættbálki í Bólívíu
sem var ofsóttur af stjórnvöldum.
Theodor var frá Búrúndí en vfldi
aldrei segja noklcrum manni hvort
hann væri Hútúi eða Tútsi. Báðir
höfðu þeir fengið pólitískt hæli í
Sovétríkjunum, og báðir höfðu þeir
endað sem fastagestir á sama bar í
Helsinki eftir að Sovétríkin hrundu.
Að sjálfsögðu þoldu þeir ekki hvom
annan.
Fastagestir Pub Pete og
Roskapankki héldu svo árlega fót-
boltamót þar sem þeir spiluðu við
hvorn annan. Pup Pete-menn em
vafalaust meiri menningarvitar, og
fóm yfirleitt haUoka í boltanum
gegn KaUio-hýenunum í Roska-
pankki, eins og þeir köUuðu sig.
Drykkja og aftur drykkja
Tveir bestu vinir mínir í Finn-
landi vom þeir Janne og Sami, sem
unnu báðir á bensínstöðinni hinum
megin við götuna þar sem ég bjó. Ég
hafði spjaUað við þá þegar ég kom
inn á næturnar og keypti pylsur og
klám, og eitt sinn hitti ég Janne á
Vappu, 1. maíhátíðinni, sem er ein
helsta fyUeríshátíð þeirra Finna.
Okkur varð vel til vina, og það varð
úr að ég bjó hjá honum næst þegar
ég kom til Finnlands. Annar vinur
þeirra var Teumo. Að drekka með
honum þýddi ekki að drekka þang-
að til barirnir lokuðu, eins og hjá
okkur hinum. Það þýddi að drekka
þangað til bankareikningurinn var
tómur og búið að slá lán hjá öUum
sem hægt var að slá lán hjá.
Hann ferðaðist aUtaf um miða-
laus í neðanjarðarlestinni eins og
fleiri, en eitt skiptið þegar hann var
tekinn af stmmpunum, eins og við
köUuðum miðaverðina, tók hann þá
ákvörðun flýja og hljóp inn í lestar-
göngin. Miklar tafir urðu á neðan-
jarðarlestarkerfi borgarinnar þegar
stöðva þurfti aUa umferð, en Teumo
komst undan í það skiptið. Leið
hans lá þó enn niður á við. Enu
sinni droppaði hann sým og ákvað
þá að að ræna strætó. Hann otaði
hníf að strætóbflstjóranum sem af-
henti honum uppsafnað farmiða-
klinkið. Teumo sneri að því búnu
við, en hrasaði í stigaganginum, féU
á jörðina og braut í sér tennurnar.
Þar lá hann þegar löggan kom á
svæðið.
Þó vænkaðist hagur hans um
stund þegar hann vann einhvern
stærsta lottóvinning í sögu Finn-
lands. Hann tók féð og stakk af frá
öUum skuldunum sem hann skuld-
aði vinveittu jafnt sem óvinveittu
fólki, og fór til Amsterdam. Þar lést
hann nokkrum mánuðum síðar af
ofneyslu.
Góðkynja æxli breytti öllu
Sami varð barþjónn á Last Hope-
barnum, bæði í efrú og anda. Hann
bjó með tveimur stelpum, einni frá
Lapplandi og hinni frá Eistlandi, og
svaf hjá þeim báðum þangað til þær
tóku saman við hvora aðra. Þegar ég
hitti hann var hann yfirleitt ftfllur,
hvort sem hann var í vinnunni eða
ekki. Ákveðnir aðilar voru að reyna
að fá hann til að nota aðstöðu sína á
barnum til að selja eiturlyf, en hann
hafði ekki látið undan. Ekki enn.
Janne, sem var og er einn af mín-
um bestu vinum, var kominn með
kærustu sem hann bjó með, vann
við að skrifa tölvuleikjagagnrýni í
tímarit og var við það að klára MA-
próf í ensku. Hann var greindur
með góðkynja heilaæxh, og lækn-
arnir ákváðu að best væri að fjar-
lægja það tíl öryggis, þó að lítil
Bréfritari
Vali finnst, rétt eins
og Þorgrími Þráins
synfgott aðfásér
vindil t útiöndum.

Allt í blóma föhniicr fjftur
Blómaverslun • Laugavegi 61 • Sími: 551 4456 J .A.2. irLL L Vfefr Mvpr muniir pr PMn^tnknr
í Veitum einstaklingum og fyrirtœkjum faglega þjónustu í vali á gjöfum viö öll tœkifœri. 1 I V v 1 I 1 1 U 1 1 U 1 G 1 t/ 1 I 1 O 1 V_J rv U 1
Sjáum um innpökkun og allan frágang. handbragð.^^ ?

11 * * ‘ ií 4\ 'I 1 A. ÉL .

hætta stafaði af því, þar sem að-
gerðin virtist einföld. Hann vaknaði
eftir aðgerðina lamaður á hægri hlið
lflcamans. Tölvublaðið fór á haus-
inn og kærastan flutti til Suður-Am-
erflcu. Hann hefur smám saman
verið að fá aftur tilfinninguna í
hægri hlið líkamans, þó hún verði
líklega aldrei fullkomnlega starfhæf
aftur, og vonast til að klára gráðuna
á næstunni.
Missti tvær mæður
Sorglegasta sagan sem ég heyrði
í Finnlandi sagði þó leigubflstjóri
mér á Pub Pete. Mamma hans var
frá KareUuskaga, sem Finnar misstu
í seinni heimsstyrjöld. AUur
íbúarnir, um hálf mflljón, voru flutt-
ir í burtu áður en Rauði herinn kom.
Flesúr áttu erfitt með að aðlagast
nýjum heimilum sínum eftir stríðið
og var oft ekki vel tekið af íbúum
Helsinki sem þurftu að fást við
kreppu eftirstríðsáranna.
Móðir hans var vistuð á geð-
veikraheimili, þar sem hún stökk út
um gluggann. Föður sinn þekkti
hann aldrei. Honum var komið í
fóstur hjá annarri konu sem reynd-
ist honum vel, en hún lést úr hvít-
blæði þegar hann var nýkominn á
unglingsár. Þannig hafði hann ekki
aðeins misst eina móður, heldur
tvær. Hann komst seinna að því
Roskapankki er einn af
tveimur mestu byttu-
börunum í Helsinki.
Hinn er Pub Pete, sem
var einmitt gamli
hverfispöbbinn minn
þegar ég var skipti-
nemi í Helsinki. Pub
Pete er staðsettur beint
á móti Stúdentagörð-
unum, þó að stúdentar
reyni flestir að hraða
sér þar framhjá.
hver faðir hans var, og stundum
þegar hann er búinn á vakt leggur
hann fyrir utan hjá honum og býð-
ur eftir að hann sjái hann ganga
inn. En hann hafði aldrei talað við
hann.
Finnar segja ekki margt, en það
sem þeir segja meina þeir. Og Finn-
land er staður fyrir sorgina, því ein-
hvers staðar verður hún að fá að
vera.
Matti Pellonpaa Uppáhaldsleikari
Kaurismaki-bræðra sem lék leigubll-
stjórann Mika t Night on Earth en fékk
hjartaáfall og lést 44 ára gamall. Ljós-
mynd afhonum er enn uppi á bar
Kaurismaki-bræöra IHelsinki.