Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1998, Síða 92
Mögnun
1 desibel (dB) = mögnun sem svarar til þess aö orkuflæði margfaldist
um ‘VlO = 1,26 (sem jafngildir 26% aukningu flæðisins). Mögn-
un um n desibel svarar til þess að orkuflæðið margfaldist um
'VlO". Þrjú desibel svara nokkurn veginn til tvöföldunar og tíu
desibel til tíföldunar. Pegar hljóðstyrkur er tilgreindur í desibel er
átt við það hversu mikið þyrfti að magna minnsta heyranlegt hljóö
af tíðninni 1000 Hz til þess að fá sama hljóðstyrk (orkuflæði).
Hljóðstyrkurinn er þó ekki beinn mælikvarði á hljóðhæðina (há-
værðina) eins og eyrað greinir hana, því að næmleiki eyrans er
einnig háður öldutíðni hljóðsins.
Geislavirkni
1 bekerel (becquerel, Bq) = geislavirkni efnismagns sem 1 kjarna-
sundrun verður í á hverri sekúndu.
1 kúrí (curie, Ci) = 3,7 • 10"’ Bq. 1 gramm af radíni hefur geislavirkni
sem er mjög nálægt því að vera 1 kúrí.
Geislaskammtur (raffræðilegur)
1 röntgen (R) = sá skammtur röntgengeisla eða gammageisla sem í
lofti leiðir til myndunar rafa (jóna) er hafa til samans hleðsluna
2,58 • 10“4 kúlomb af hvoru formerki fyrir sig (+ og —) í hverju
kílógrammi lofts. Þessi eining (röntgen), sem miðast við áhrifin á
loft, er fremur ófullkominn mælikvarði á álagið á aðra hluti.
Geislaskammtur (orkufræðilegur)
1 grei (gray, Gy) = sá skammtur hvers kyns geislunar sem veldur því að
hvert kg efnis tekur í sig geislaorku sem nemur 1 júl. Gy = J/kg.
1 rad = 0,01 Gy. Fyrir röntgengeislun og gammageislun á efni manns-
líkamans svarar 1 rad nokkurn veginn til 1 röntgen. Geislaþol
lfkamans í rad er misjafnlega mikið eftir því hver geislunin er.
Þannig veldur 1 rad af alfaögnum og hraðfara nifteindum um það
bil 20 sinnum meiri skaða líffræðilega séð en 1 rad af röntgen-
geislum, gammageislum eða betageislum.
Geislaálag
1 sívert (sievert, Sv) = það geislaálag hvers kyns geislunar sem hefur
ámóta líffræðileg áhrif og skammturinn 1 grei af röntgengeislum
eða gammageislum. Algengt geislaálag á mannslíkamann frá nátt-
úrlegu umhverfi er 0,002-0,003 Sv (2-3 millisívert) á ári. Á íslandi
er þetta álag með því minnsta sem þekkist (um 0,001 Sv). Sem
stendur er ekki talin þörf á sérstökum varúðarráðstöfunum ef
álagið er undir 0,02-0,5 Sv á ári (markið er breytilegt eftir líkams-
hlutum). Snögg geislun sem nemur 0,25 Sv á allan líkamann, hefur
sjaldan merkjanleg áhrif, en 3-7 Sv er banvænn skammtur.
1 rem = 0,01 Sv.
(90)