Dagblaðið Vísir - DV - 08.10.2005, Side 17

DV Helgarblað
LAUGARDAGUR 8. OKTÚBER 2005 7 7
—

vava er fædd í Reykjavík árið
1961 og ólst upp í borginni.
Hún er eina barn foreldra
sinna og bjó við gott atlæti og
stundaði skóla og áhugamál eins
og gengur og gerist með krakka.
Hún kynntist þó img alkóhólism-
anum.
„Föðurafi minn bjó á heimilinu
og við vorum miklir félagar og vin-
ir. Hann var mikill alki, svokallað-
ur túramaður. Ég man að ég ætlaði
aldrei að verða eins og hann," seg-
ir Svava.
„Mér gekk alltaf vel í skóla og
var mjög samviskusöm og það
hefur sennilega fleytt mér ansi
langt því þó ég byrjaði að drekka
13 ára stóð ég mig alltaf vel. Til að
byrja með var drykkjan fikt, við
fengum okkur kryppling vinkon-
urnar og ég var aðallega að þessu
til að vera með. Ég var ekki einu
sinni sérstaklega feimin," segir
Svava og hristir höfuðið.
Það munaði engu að
ég dæi áfengisdauða
ofan í jólagrautinn
og þá fann ég að ég
yrði að gera eitt-
hvað.
Drakk sig dauða af rauðvíni
Eftir stúdentspróf fór Svava i
háskólann þar sem hún lærði
sjúkraþjálfun og þegar hún hafði
lokið því námi lá leiðin til Banda-
ríkjanna. Hún hafði ehga tiifinn-
ingu fyrir því á þessum tíma að
hún ætti við vandamál að stríða.
„Ég drakk um hverja helgi en
mér fannst það bara eðlilegt. Þeg-
ar fyrrverandi maðurinn minn fór
í framhaldsnám til Bandaríkjanna
fór ég með, en ég hafði ekkert sér-
stakt að gera úti svo ég fór fljótlega
að drekka á hverjum degi. Maður-
inn minn hafði senmma í okkar
sambandi byijað að kvarta undan
drykkjunni minni og í Bandaríkj-
unum leist honum hreint ekki á
blikuna.
Ég hlustaði að sjálfsögðu ekki á
hann. Þegar við komum svo heim
ffá Bandaríkjunum lenti ég í veru-
legum vandræðum því þá fór ég
að vinna við það sem ég hafði
menntað mig tÚ og gat ekki drukk-
ið daglega. Eg drakk mig reyndar
dauða af rauðvíni á hverju kvöldi
og fannst allt í lagi með það. Þegar
ég varð svo ófrísk af eldri strákn-
um okkar tókst mér að stiila mig á
meðgöngunni, en strákurinn var
ekki nema nokkurra mánaða þeg-
ar ég byijaði aftur."
Vín í öllum skápum
Svava eignaðist seinni strákinn
sinn nokkrum árum seinna og
drakk ekki heldur á þeirrri með-
göngu, en svo var draumurinn bú-
inn.
„Eftir það voru þetta nánast
365 dagar á ári. Maðurinn minn
kvartaði alltaf meira og meira og
fannst að ég þyrfti að skoða þessi
mál en mér fannst hann bara
hundleiðinlegur. Mér fannst lfka
að hann væri alltaf að fylgjast með
mér svo ég fór að drekka í laumi.
Þetta gengur auðvitað allt út á að
halda andlitinu," segir Svava og
lýsir með hryllingi þessu tímabili í
lífi sínu.
„Ég byrjaði yfirleitt á bjór fljót-
lega eftir að ég kom heim úr vinn-
unni og hélt mér gangandi á því
þangað til ég eldaði matinn. Svo
var ég með rauðvín með pylsun-
um.
Þetta átti að vera þannig hjá
okkur að við værum með rauðvín
á föstudögum og laugardögum og
einhvern fínni mat. Svo teygðis't
þetta í að verða rauðvín með pyls-
um og kjötbollum alla virka daga.
Mér tókst samt að halda þessu
leyndu upp að vissu marki. Maður
kemur sér upp tvöföldu kerfi,
dreypir á rauðvíni með matnum
og er svo með varabirgðir í skáp-
um um allt hús. Ég var alltaf á
hlaupum milli hæða og drakk ekki
heldur þambaði það sem var falið
í skápunum. Svo var ég orðin
þvoglumælt og maðurinn minn
pirraður, en þá hætti ég bara að
tala við hann. Stundum yrti ég
ekki á hann heilu kvöldin. Svo
hringdi kannski mamma og ég
mundi ekki daginn eftir að ég
hefði talað við hana."
Blóðug og rifin á slysavarð-
stofunni
Svava var á þessum tíma enn
ekki meðvituð um að hún ætti við
vandamál að stríða.
„Ég mætti alltaf í vinnuna,
hugsaði um börnin mín og heimil-
ið og var einhvemveginn búin að
brynja mig. Markmiðið var að
halda andlitinu þessa átta tíma
sem ég var í vinnunni og komast í
búðina, en svo var ég orðin skjálf-
andi flak þegar ég kom heim og
varð að fá bjórinn minn. Mér
fannst samt að þar sem ég var ekki
niðri á Austurvelli eða Keisara, þá
væri allt í lagi með mig. Það hvarfl-
aði einstöku sinnum að mér að ég
þyrfti að draga eitthvað úr þessu
og drekka bara á fimmtudögum,
föstudögum og laugardögum. Af-
neitunin var bara svo mikil að mér
fannst allir fífl og fávitar í kringum
mig sem vom að fetta fingur út í
þetta."
Sövu leið samt ömurlega. „Ég
var alltaf að reyna að fylla upp í
eitthvert gat í hjartanu og notaði
til þess áfengi og veraldlegt drasl.
Þetta var svona stundarfróun. Ég
var líka orðin mjög þunglynd en
skildi ekki af hveiju mér leið svona
illa. Ég kenndi öllu nema drykkj-
unni um."
Þegar Svava fór að skemmta sér
með vinnufélögum sínum tókst
henni stundum að halda haus
fram eftir kvöldi og koma sér heim
áður en hún varð sér til skammar.
„Ég gat bara aldrei vitað það
áður en ég fór af stað. Einu sinni
fór ég í vinnustaðarpartí og kom
heim í gegnum slysavarðstofuna,
rifin, tætt og blóðug. Ég ætlaði að
reyna að ljúga mig út úr þessu en
þar sem ég vann á þessum spítala
og þekkti annan hvern mann á
slysavarðstofunni sáu allir hvers
kyns var. Það vom saumuð tólf
spor í hausinn á mér," segir Svava
og hlær að lfkingunni.
„Það var samt ekki fyrr búið að
taka saumana en ég var byrjuð að
drekka aftur."
Hálfdauð ofan í jólagrautinn
„Ég lofaði sjálfri mér að hætta
og trúði því stundum sjálf að ég
gæti það. Þegar allt mistókst varð
feluleikurinn verri. Ég faldi áfengi
um allt hús og mundi stundum
ekki hvar ég faldi flöskurnar og var
alveg brjáluð í skapinu. Stundum
drakk ég á næturnar meðan ijöl-
skyldan svaf og vaknaði fyrr á
morgnana til að geta sturtað í mig
tveimur bjómm."
í desember árið 2000 fannst
mér svo nóg komið. Móðir mín og
stjúpi komu í mat á aðfangadags-
kvöld og það fyrsta sem mamma
spurði mig um var hvort ég væri að
drekka. Ég þvertók fyrir það en
hafði verið að drekka frá hádegi.
Þá höfðu feðgarnir farið út með
jólapakkana og ég hafði að sjálf-
sögðu beðið óþolinmóð eftir að
þeir fæm svo ég gæti byijað. Það
munaði engu að ég dæi áfengis-
dauða ofan í jólagrautinn og þá
fann ég að ég yrði að gera eitthvað.
Það var líka mikill þrýsingur á mig
frá móður minni, stjúpá og eigin-
manni og ég ákvað að fara í dags-
meðferð sem heppnaðist þó ekki
sem skyldi. í marsmánuði 2001 gat
ég svo ekki verið viðstödd afmæli
sonar míns af því ég var svo dmkk-
in. Þá hugsaði ég með mér: Nei,
Svava mín, svona gengur þetta
ekki lengur."
Kvíðahnúturinn hverfur
Nú em tæp fimm ár síðan
Svava gafst upp og leitaði sér að-
stoðar á Vogi. „Það em engin orð
sem lýsa því hvað ég er þakklát fyr-
ir að þessi stofnun er til. Eins og ég
hafði mikla fordóma gagnvart
henni áður en ég þurfti sjálf að
leita mér aðstoðar. Þá fannst mér
þetta náttúrlega bara hæli fyrir
fyllibyttur, sem ég var auðvitað
ekki. En að fara þarna inn gjör-
breytti lífi mínu. Á Vogi var mér
sagt að ég væri með sjúkdóm og ég
gæti gert ansi margt sjálf til að
halda einkennunum í skefjum.
Þarna skildist mér að ég væri með
sjúkdóm og að þetta væri ekki
aumingjaskapur var mjög mikil-
vægt. Meðferðin sem SÁÁ býður
upp á á Vogi er líka bara frábær. Ég
fékk svo að halda áfam í kvenna-
meðferð á Vík og fékk stuðning í
Síðumúlanum í eitt ár á eftir.
Líf mitt hefur tekið stakkaskipt-
um," segir Svava. „Ég vakna á
morgnana og fer út í daginn glöð
og ánægð með að ég skuli hafa
sofnað edrú í gær. Eg var alltaf
með hnút í maganum og kveið fyr-
ir öllu, hvort sem það var stórt eða
smátt. Þó ég kynni vel það sem ég
var að gera í vinnunni kveið ég
alltaf hinu óvænta. Núna hlakka
ég til hvers dags. Þegar ég var að
drekka voru sunnudagar skelfileg-
ir dagar, nú finnst mér allir dagar
góðir dagar. Auðvitað tekur maður
líka á móti slæmum dögum, mun-
urinn er að núna er ég hæf til þess.
Áður gat ég ekki mætt neinu mót-
læti án þess að drekka mig frá því
en nú finnst mér lífið yndislegt."
Margir þurfa að koma oft
Svövu finnst hrikalegt að
bráðadeildin á Vogi hafi verið lok-
uð í tvö ár vegna ijárskorts. „Mér
finnst það alveg skelfilegt. Þetta er
banvænn sjúkdómur og mikilvægt
að fólk fái aðstoð strax. Það er svo
margt fólk sem er langt leitt af
alkóhólisma og ef það fær ekki
hjálp sér það enga aðra leið en að
taka sitt eigið líf. Það er líka svo
margt fleira tengt þessum sjúk-
dómi, fólk lendir í slysum og
hreinlega sturlast og verður geð-
veikt. Mér finnst grafalvarlegt mál
að ekki skuli fást fjármagn til að
halda þessu opnu.
Ég vona að fordómar gagnvart
alkóhólisma séu á undanhaldi í
samfélaginu en ég heyri það af og
til að fólki finnst þetta aumingja-
skapur og að nær sé að hjálpa
þeim sem eiga við „raunverulega"
sjúkdóma að stríða. Þessi sjúk-
dómur er mjög raunverulegur og
banvænn. Ég heyri líka hneyksl-
unarraddir eins og „getur fólk
ekki bara hætt að drekka?" eða
„er þessi meðferð eitthvað að
virka fyrst fólk þarf að fara aftur
og aftur?". Málið er að margir
þurfa að koma oft áður en þeir ná
bata. Ég veit dæmi um margt fólk
sem var talið gjörsamlega
vonaust og er búið að fara í marg-
ar meðferðir en er að brillera í dag
sem fullnýtir þjóðfélagsþegnar.
Við eruiji að tala um venjulegt
fólk í öllum stöðum og stéttum í
þjóðfélaginu, konur og karla.
Þetta er dauðans alvara og miklu
fleiri sem þjást af þessum sjúk-
dómi en við gerum okkur grein
fyrir.
Kjarnakonur frábær hópur
Innan SÁÁ er félagsskapur sem
heitir Kjarnakonur og þar hefur
Svava verið virk undanfarin ár.
„Þetta er félagsskapur sem varð
til eftir að nokkrar duglegar konur
fóru í viðtalsþátt hjá Sirrý. Þarna
eru alkóhólistar, aðstandendur og
mæður ungra fíkla sem hittast
einu sinni í viku og bera saman
bækur sínar, styrkja hver aðra og
spjalla um lífið og tilveruna.
Við eigum það allar sameigin-
legt að tengjast alkóhólisma á ein-
hvern hátt og margar kvennanna
eru bæði alkóhólistar og aðstand-
endur. Þarna er boðið upp á
margskonar fræðsluefni og
skemmtun í bland. Konur þurfa
svo mikið á því að halda að styrkja
hver aðra í þessum sjúkdómi því
fordómar gegn konum og alkóhól-
isma eru jafnvel enn verri en gagn-
vart öðrum þjóðfélagshópum.
Konur eiga að vera mæður, eigin-
konur og axla ábyrgð á heimilinu
og skömmin er þeim oft óbærileg.
Áfengi fer líka hraðar illa með kon-
ur en karla."
Einu sinni fór ég í
vinnustaðarpartí og
kom heim í gegnum
slysavarðstofuna,
rifin, tætt og blóðug.
Stolt og ánægð með
árangurinn
Svava segist vilja ráðleggja öll-
um konum og öðrum þeim sem
þjást af alkóhólisma að hika ekki
við að leita aðstoðar.
„Ég myndi sjálf, ef ég væri í
þessum sporum núna, byrja á að
panta mér ráðgjafarviðtal hjá SÁÁ
í Síðumúlanum. Þar leiða þeir
manni fyrir sjónir að maður sé
alkóhólisti því maður er í afneit-
un með það í lengstu lög. Svo
verður maður bara að treysta
þessu frábæra starfsfóiki sem tek-
ur á móti manni með kærleika og
umvefur mann hlýju og skilningi.
Ég hélt ég myndi aldrei líta glaðan
dag ef ég hætti að drekka. Nú er
ég búin að fara til útlanda, sem
var mjög áfengistengt og eitthvað
sem ég hélt að ég gæti aldrei. Ég
hef hinsvegar aldrei notið ferða-
laga jafn vel, þetta er svo miklu
skemmtilegra. Það er einfaldlega
allt hægt ef maður er edrú og hef-
ur jákvætt viðhorf gagnvart því. Ef
fólk er að vorkenna sér að geta
ekki drukkið er þetta náttúrlega
ömurlegt. Fyrir mér var mikilvægt
að ná þessari sátt. Ég get ekki
drukkið áfengi, það er bara ekkert
flóknara."
Svava segir líka að skömmin sé
horfin.
„Ég er svo stolt að hafa farið í
þessa meðferð og tekið á mínum
málum. Sjálfstraustið er komið
aftur og mér finnst bókstaflega
ekkert ómögulegt. Sú Svava sem
ég fyrirleit er horfin og gamla,
góða Svava komin aftur til baka.
Ég hélt ég myndi aldrei eignast
þetta líf, ég sem gat ekki verið
edrú í einn dag og gat ekki hugsað
mér að lifa lífinu án áfengis. Þetta
á ég SÁÁ að þakka og fæ aldrei
þakkað það til fulls. Ef svona við-
tal opnar augu einhverra fyrir
þörfinni og verður þess valdandi
að einhver tekur skrefið í áttina til
bata, þá er það þess virði. Ég þarf
ekki að skammast mín fyri neitt
lengur."
edda@dv.is