Dagblaðið Vísir - DV - 02.11.2005, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 2. NÓVEMBER 2005
Sálin DV
Skrítnar en
raunverulegar
fóbíur
Lachanoph-
obia
hræðsla
við græn-
meti.
Lalioph-
obia - ■d •
hræðsla við
að tala.
Leukophobia - hræðsla við hvítan
lit.

/
Fóstureyðingar auka ekki þunglyndi
Samkvæmt nýrri rannsókn auka
fóstureyðingar ekki Ukur á þungiyndi
kvenna. Bf kona sem sættir sig ekki
við að eignast bam verður ófrísk
minnka líkumar á þungiyndi í raun ef
hún lætur eyða fóstrinu, samkvæmt
rannsókninni. Þar kom einnig fram
að þær konur sem fara ekki í fóstur-
eyðingar em yfirhöfuð minna
menntaðar, hafa lægri laun og koma
frá stærri fjölskyldum en það em ailt
áhættuþættir varðandi þunglyndi.
Levophobia - hræðsla við allt sem
ervinstramegin.
Ligyrophobia - hræðsla við hávaða.
Lilapsophobia - hræðsla við hvirfil-
vinda og fellibyli.
Limnophobia - hræðsla við vötn.
Linonophobia - hræðsla við spotta.
Liticaphobia - hræðsla við ákærur.
Parturiphobia - hræðsla við bams-
burð.
Logophobia - hræðsla við
orð.
Lyssophobia
hræðsla við að vera
geðveikur.
Febriphobia
hræðsla við hita.
Francophobia
hræðsla við Frakkland.
Gamophobia - hræðsla
við hjónaband.
Geliophobia - hræðsla við hlátur.
Genuphobia - hræðsla við hné.
Gephyrophobia - hræðsla
við brýr.
Germanophobia
hræðsla við Þýskaland.
Gerascophobia - hræðsla
við eliina.
Gerontophobia - hræðsla
við gamalt fólk.
Geumaphobia - hræðsla
við bragð.
Globophobia - hræðsla
við blöðmr.
Graphophobia
hræðsla við að skrifa.
Nudophobia - hræðsla
við nekt.
Gynephobia
hræðsla við konu.
SællBjöm
Mig langaði að
fræðast aðeins
um vefjagigt.
Hver em ein-
kennin, orsökin
og meðferðin?
Kveðja.
Sæll
Það má segja að vefjagigt sé eitt
af þeim vandamálum sem erfitt hef-
ur verið að átta sig á og menn em
alls ekki sammála um orsök þess.
Vefjagigt virðist leggjast á alla ald-
urshópa þrátt fyrir að greinilegt sé
að algengasti hópurinn sé konur
(um 90%) og þá kannski á barneign-
araldri þegar vefjagigt greinist. Talið
er að allt að 2% mannkyns þjáist af
veijagigt. Einkennin em stöðugir
verkir á ýmsum stöðum líkamans og
aukin næmni fyrir verkjum. Algengir
verkir eru t.d. í kringum mjöðm, í
vinstri eða hægri hlið líkamans, og í
hálsi svo eitthvað sé nefnt. Um
helmingur þeirra sem þjást af veija-
gigt upplifir auk þess slæmt mígreni
og margir eiga við hægða- og þvag-
færavandamál að stríða. Síþreyta
virðist vera algeng hjá þeim sem
þjást af vefjagigt þar sem upplifunin
er að vera algjörlega uppurinn, þar
sem fætur virðast svo þungir að það
er eins og þeim sé haldið niðri með
múrsteinum. Fólk með vefjagigt tal-
ar um erfiðleika við að einbeita sér
og lýsir því meðal annars eins og það
'i-mm
Valið fæðubótarefni ársins 2002 í Finnlandi
MinnistöfUir
boðs- oq söluaöili
sími: 551 9239
.birkiaska.is
sé ský yfir heilanum. Svefnvandamál
eru mjög algeng einkenni vefjagigtar
og hafa rannsóknir á einstaldingum
með vefjagigt leitt í ljós að þeir eiga
auðvelt með að sofna en það séu
greinilegar truflanir á djúpa svefnin-
um. Þreyta eftir nætursvefn er óneit-
anlega vísbending um þessa truflun
sem og einkenni martraða og líkam-
legra óróleika í svefni. Vefjagigt virð-
ist valda það mikilli truflun að um
það bil 30% einstaklinga með vefja-
gigt virðast ekki geta stundað reglu-
lega vinnu. Hægt er að nefna fleiri
möguleg vandamál eins og kvíða og
þunglyndi sem þróast með vefjagigt
en læt ég hér staðar numið með það
helsta. Til þess að einstaklingur geti
uppfýllt viðmið fyrir vefjagigt er tal-
að um að verkirnir og önnur ein-
kenni hafi staðið yfir stöðugt í lág-
mark þrjá mánuði án þess að það
séu aðrar eðlilegar skýringar á verkj-
unum.
Langvarandi vandamál
Orsakirnar eru óljósar en gæti
byrjað við áföll eða skaða einhvers
konar. Kenningar eru auk þess uppi
um að mögulega megi rekja upp-
hafið til vírussýkinga þrátt fyrir að
sýkillinn hafi ekki uppgötvast þegar
þetta er skrifað. Kenningar eru um
að mögulegt sé að slys eða önnur
áföll komi einkennunum af stað án
þess að vera endilega orsök þeirra.
Því miður virðist vefjagigt oft
þróast í að vera langvarandi vanda-
mál, þar sem fólk losnar ekki við
einkennin, en á frekar möguleika á
að draga úr einkennum og þróa
með sér tækni til að eiga auðveld-
ara með að lifa með vefjagigtinni.
Meðferð sem hjálpar fólki með
vefjagigt getur í raun verið sam-
bland af mörgu eins og t.d. slökun,
sjúkraþjálfun, ákveðnum tegund-
um þunglyndislyfja, nálastunga,
osteopat-meðferð, hnykk-
læknameðferð, sjúkranudd, ákveð-
in líkamsrækt eða „aerobic" og sál-
fræðileg meðferð.
Að lokum má vekja athygli á því
að vefjagigt eins og síþreyta er eitt
af þessum vandamálum sem fólk
virðist deila yfir hvort sé líkamlegt
vandamál eða sálfræðilegt. Erfitt og
flókið getur verið að fara inn í þá
umræðu en því miður verður þessi
deila oft til þess að einstaklingar
með vefjagigt leita sér ekki sál-
rænnar meðferðar þar sem það er
hrætt um að þá sé það að viður-
kenna að vefjagigt sé „öll í höfð-
inu". Hins vegar er mikilvægt að
átta sig á því að sálfræðileg meðferð
virkar mjög vel við að meðhöndla
mörg þau vandamál sem hafa lík-
amlegar orsakir. Hugræn atferlis-
meðferð hefur meðal annars nýst
vel „krónískum" verkjasjúklingum
eftir slys sem augljóslega hafa lík-
amlega orsök. Einnig hefur verið
sýnt fram á að hugræn atferlismeð-
ferð virðist hjálpa mjög stórum
hópi þeirra einstaklinga sem þjást
af vefjagigt.
Gangi þér vel
Bjöm Harðarson
sálíræðingur
Mörg hjón fara saman í bissness. Álagið á sambandið er þá
enn meira og því um að gera að fara rétt að.
Ráð fyrir hjón sem starfa saman
1. Ekki greina á milii vinnunnar og
restarinnar af llfinu
Vinnan á að vera hluti af heild,
eitthvað sem þið deilið saman. Hug-
myndin um „vinnutíma" og ekki er
einfaldega fölsk.
2. Vinnið með öðru fólki
Ekki einangra ykkur aigjörlega.
Leitið hugmynda víðar en á heimili
ykkar.
3. Hittiðvini
Ekki hanga saman allan daginn.
Þið verðið að umgangast annað fólk
til að tala um eitthvað annað en
vinnuna. Farið í saumaklúbba og á
fótboltaleiki með vinum.
4. Spjallið um skoðanir ykkar
Verið viss um skoðanir hvort ann-
ars. Reynið að finna sameiginiegan
grundvöll. Fjölskylda sem trúir sam-
an helst saman.
5. Búið til ykkar athafnir
Komið ykkur upp hefðum og
venjum sem styrkja sambandið. Kúr-
ið alltaf fyrir svefiúnn og fáið ykkur
barnapössun einu sinni í viku til að
fara saman út að borða.
6. Búið til verkaskiptingu
Ákveðið hver eldar, kaupir inn,
sér um fjármálin, taiar við viðskipta-
vini og fleira. Mörg sambönd faraí
hundana þar sem hjón eru ekki sam-
mála um heimilisverkin. Þetta verð-
ur enn mikilvægara ef þið emð farin
að vinna saman líka.
7. Veriö hreinskilin um þarfir ykkar
Ekki reyna að lesa hugsanir.
Ákveðið að þið ætlið að spyija alltaf
hreint út til að takmarka misskilning
og særindi.