Freyr - 01.04.1959, Side 20

114
FREYR
hátt, að' þeir taka aðeins eina búgrein út úr
og jafnvel aðeins einn þátt þeirrar búgrein-
ar. Þeir hafa reynslubú fyrir nautgripi, svín
og hænur.
Fyrir nautgripi er áherzla lögð á fóðrun
og þá fyrst og fremst að spara kjarnfóður,
en bæta gróffóðrið og beitina og halda sömu
afuröum og áður.
Ráðunautur annast allt skýrsluhald fyrir
bóndann og sér einnig að miklu leyti um
fóðrun og mjaltir, átti hver ráðunautur að
hafa 1 nokkuð stórt bú og húsmannsbú,
sem væri rétt hjá, en víða hafa húsmenn-
irnir hætt og hefur ráðunauturinn þá að-
eins eitt bú og vinnur því mjög mikið fyrir
bóndann. Ekki eru þessi bú gerð upp reikn-
ingslega, en aðeins haldin skýrsla um af-
urðir og fóður.
Sama fyrirkomulag er með svína- og
hænsnabúin. Þar, sem reynslubú með naut-
gripi og svín er hjá sama bónda, er einn
ráðunautur með hvað fyrir sig, svo að bóndi
hefur tvo ráðunauta, sem vinna á hans búi.
Þetta fyrirkomulag Dana er mjög kostnað-
arsamt og einnig held ég að það hæfi engan
veginn okkar staðháttum. z
/ Svíþjóð eru reynslubúin hugsuð og
skipulögð á sama hátt og í Noregi, en eftir-
lit minna og ekki tekið hart á því þó bóndi
breyti út af áætlun. T. d. var í áætlun hjá
einum að hann ætti að fækka kúm veru-
lega, en hann fjölgaði þeim. Annar bóndi
átti að hætta við hænsnin, en byggði í stað-
inn nýtt hænsnahús og fjölgaði hænum
mikið, í báðum tilfellum slepptu bændurnir
að gera umbætur þær sem ráð var fyrir
gert, og útkoman varð því ekki í neinu sam-
ræmi við áætlun. Virtist mér að þarna væri
að finna ástæðuna fyrir því að Svíar töldu
reynslubú ekki gefast vel.
/ Noregi er fyrirkomuiag með reynslubú
í stórum atriðum þannig, að það eru bún-
aðarsamböndin sem útvega bændur sem
vilja hafa slík bú. Síðan kynnir héraðs-
ráðunauturinn sér allar aðstæður og sér-
staklega hvern vilja bóndinn hefur til sam-
starfsins, ef ráðunauturinn telur búið og
bóndann þannig, að rétt sé að hafa þar
reynslubú, verður bóndinn að halda bú-
reikning í eitt ár. Ef bóndinn hefur haldið
búreikning árið áður eða ef til vill í fleiri
ár, má sleppa þessu búreikningsári. Þegar
búreikningur liggur fyrir, gerir ráðunaut-
urinn fleiri en eina, helzt nokkrar áætlanir.
Mikil áherzla er lögð á að það vinnuafl sem
er á heimilinu notist sem bezt, en sem
minnst þurfi að kaupa vinnu að. Þá er einn-
ig lögð mikil áherzla á betri ræktun lands
og miklar afurðir búfjár, svo nokkur atriði
séu nefnd, en taka verður tillit til aðstæðna
á hverjum stað. í áætlununum er reiknuð
út fjárhagsafkoma búsins og búreikningur
síðasta árs lagður til grundvallar fyrir því
hvernig búskapurinn hefur verið rekinn. Nú
verður bóndinn að velja úr þá áætlun, sem
hann vill helzt fylgja og ráðunautur og að-
alskrifstofan í Osló að samþykkja hana.
Ekki er víst að hægt sé að taka þá áætlun,
sem virðist gefa bezta fjárhagsafkomu, bæði
getur verið að þá þurfi að gera svo fjárfrek-
ar breytingar, að búið hafi ekki ráð á því
eða þá að bóndinn trúi ekki á þær breyt-
ingar. Skilyrði til að hægt sé að ná góðum
árangri er að bóndinn sjálfur hafi trú á
áætluninni.
Bóndinn ber alla ábyrgð á búinu og fær
enga fjárhagslega aðstoð umfram aðra
bændur, en ráðunauturinn lætur honum í
té alla faglega aðstoð sem hann getur veitt.
Bóndinn verður að halda búreikning öll ár-
in og veitir ráðunauturinn honum a'ðstoð við
það, en mjög er talið nauðsynlegt að bónd-
inn sé töluglöggur og hafi nokkurn áhuga
fyrir útreikningum.
Þegar búið er að velja áætlun, verður að
fylgja henni svo vel sem kostur er á. Þó
getur komið ýmislegt það fyrir, að óhjá-
kvæmilegt sé að breyta nokkuð frá áætlun,
en engar verulegar breytingar má bóndinn
gera nema í samráði við ráðunaut, sem þá
í öllum stærri tilfellum hefur um það sam-
ráð við aðalskrifstofu. Getur þá ef til vill
verið nauðsynlegt að breyta heildaráætlun-
inni.
Á hverju ári gerir ráöunauturinn áætlun
um einstaka liði í búrekstrinum, t. d. áburð-
arkaup, kjarnfóður og fleira í samræmi viö
þá reynslu sem fæst frá ári til árs, og er
sízt talinn galli, þó hægt sé að ná hagstæð-
ari útkomu heldur en fyrsta áætlun sýndi.