Freyr - 01.04.1959, Blaðsíða 26

120
FREYR
byggðarlögum. Sú regla er að ætla 20 kind-
ur jafnar einni kú í búi. Fyrir nokkrum ár-
um fékk framleiðsluráð þrjá menn, sem
góða þekkingu hafa á þessum málum, til
þess að gera athugun á því, hvort þessi
regla væri ekki sanngjörn og varð niður-
staða þeirra sú, að hér skeikaði ekki miklu.
Menn þessir voru: Halldór Pálsson sauð-
fjárræktarráðunautur, Ólafur Stefánsson
nautgriparæktarráðunautur og Eyvindur
Jónsson forstöðumaður búreikningaskrif-
stofunnar. Og má finna frásögn af þessari
athugun í Árbók landbúnaðarins frá 1954.
Ef við gerum samanburð á helztu kostn-
aðarliðum við sauðfjár- og kúabú, sem eru
fóður, hirðing, stofnfé og vextir af því, kem-
ur í ljós, hvað fóðrið snertir, að ein kýr og
20 ær, sem skila meðal afurðum eða nærri
því, eins og verðlagsgrundvöllurinn gerir ráð
fyrir, þurfa um 1600 F.E. hvort um sig, eða
um 32 h.b. af töðu. Þ. e 80 F.E. á kind. Auð-
vitað eru þessar tölur mjög teygjanlegar.
Sama er aö segja um hirðinguna og vinnu-
kostinn. Hann er samkvæmt upplýsingum
búreikningaskrifstofunnar mjög mismun-
andi, að meðaltali heldur meiri á einni kú
en 20 kindum eða nærri því að vera jafn á
23 kindum og einni kú. Mismunur er lang-
mestur á höfuðstólnum, sem bundinn er í
gripunum sjálfum og þar af leiðandi á vöxt-
unum. Líka þarf meira veltufé til sauðfjár-
búsins, vegna þess hvað langur tími er frá
því, að fóðurs er aflað, þangað til ærin
skilar afurðum fyrir það. Algengt skattmat
á kú er kr. 3200.00 en á kind kr. 400.00 eða
um kr. 8000.00 á 20 kindum. Mismunurinn
veröur kr. 4800.00, og á 10 kúgildum yrði
hann þess vegna kr. 48.000.00. Höfuðstóll,
sem bundinn er i byggingum yfir þessa
gripi, er hins vegar sambærilegur, miðaður
við byggingarkostnað að undanförnu, ná-
lægt kr. 750.00 á kind og kr. 15.000.00 á kú.
Auðvitað eru margir smærri kostnaðar-
liðir við þessi bú, sem ég rek ekki hér. Ef
til vill eru þeir eitthvað óhagstæðari kúa-
búinu.
Að þessu öllu athuguðu hygg ég, að því
megi slá föstu, að þessi regla, að ætla kú
jafna í bú og 20 kindur, sé ekki ósann-
gjörn.
Ef við tökum dæmi úr búinu, sem gert
er ráð fyrir í verðlagsgrundvellinum, sem
gilti á s. 1. ári og breytum kúnum úr því
í ær og athugum, hvaða áhrif það hefur á
afrakstur búsins, þá lítur dæmið þannig
út:
100 ær og 20 gemlingar gefa í brúttó tekj-
ur 38.965,00, — en 6,5 kýr og 2,3 aðrir naut-
gripir gefa kr. 64.157,00 í brúttó-tekjur.
Heildartekjur af þessum búgreinum verða
því kr. 103.122,00.
Sé kúnum breytt í kindur verða þær jafn-
ar og 130 kindur og aðrir nautgripir reikn-
aðir sem y2 kýr hver, jafnir 1,15 kúm eða
23 kindur. Nautgripirnir alls jafnir 153
kindum. Búið alls 120 -j- 153 = 273 kindur.
Dæmið verður þá þannig:
120 kindur gefa í brúttótekjur kr. 38.965.00
273 — — - — — X
38.965 X 273
120
X = = 88.645.00 kr.
Heildartekjur lækka því um kr. 14.477,00.
Sé nú margnefnd regla rétt, þá eru nettó-
tekjurnar, eða kaup sauðfjárbóndans, þess-
ari upphæö lægri en hins, sem hefur bland-
að bú. Auðvitað verður þessi mismunur svo
meiri, ef um hrein mjólkurframleiðslubú er
að ræða.
Af þessu mætti ætla, að framleiðsluráð
liti svo á, að mjólkurframleiðsla sé, þjóð-
haglega séð, æskilegri heldur en framleiðsla
sauðfjárafurða, Ekki er það þó sennilegt,
þar sem Árbók landbúnaðarins upplýsti á
s. 1. ári, að nærri því helmingi meiri geng-
isfellingu þyrfti að gera, til þess að mjólk
og mjólkurafurðir væru yfirleitt seljanleg-
ar á erlendum markaði, heldur en sauðfjár-
afurðir. Enda verður útkoman alls staðar
sú, að islenzka verðið á afurðum sauðfjár er
nær erlendu verði heldur en verð á mjólk-
urvörum. Ullarverð hér er jafnvel lægra en
sums staðar erlendis.
Hér mun því eitthvað annað valda en um-
hyggja fyrir þjóðarhag, Það væri mjög
æskilegt, að framleiðsluráð gerði sem
gleggsta grein fyrir þeim sjónarmiðum, sem