Freyr - 15.01.1971, Blaðsíða 4

Mökkur
frá Meklu
Sigurður Líndal, bóndi á Lækjarmóti, hefur
ritað grein í Einherja um mökkinn frá Heklu
á síðasta vori. Frásögn hans er svo glögg, að
rétt er og sjálfsagt að hún geymist framtíð-
inni í FREY, nokkuð stytt, en úr eru felldar
nokkrar hugleiðingar um atburði frá öðrum
eldgosum. Ritstj.
^'*v^#v#>#N#\#v#'*^r'#v#s#\#v#v*s#s#'4rs# f
Ég sat við skrifborð mitt kvöldið þegar
Heklugosið hófst. Gosið mun hafa hafizt kl.
rúmlega 21, og með seinni fréttum fengust
fyrstu fréttir um það, sem var að gerast.
Kl. rúmlega 23 fór ég að taka eftir því, að
mér fannst kvöldið óeðlilega dimmt.
Um kl. 23,30 gekk ég til svefnherbergis.
Var þá sem næst aldimmt. Um leið og ég
gekk, leit ég út um glugga til vesturs, og
sýndist mér þá sem dagrönd væri í vestur-
átt, að öðru leyti var himininn aldökkur.
Skömmu síðar sást ekki fyrir glugga og
almyrkt var úti sem inni. Öskuhríðin buldi
á húsinu.
Um kl. 1 var að birta í lofti og sást þá
vel til fjalla, svo sem venja er til. Eitthvert
öskufall varð þó síðar um nóttina, en ekki
svo að miklu næmi. Morguninn 6. maí var
mála með hroka og yfirlæti gefa til kynna,
að þetta mal komi honum ekki við.
Hættur af ýmsu tagi híða við dyrnar hér
eins og annarstaðar ef ekki er full gát höfð
á hlutunum. í venjulegu dagfari híða þœr
við dyrnar, á verkstæðum þar sem út-
blástur bifvéla safnazt saman, sem ósýnileg
lofttegund, í djúpum votheyshlöðum þar
sem öndun jurtanna hefur eytt öllu súr-
efni og sent frá sér kœfandi lofttegund, í
vötnum þar sem þvottaefnum er beint í
á eða læk þar sem rennsli lífrœnna efna
gleypir súrefni vatnsins svo að ekkert
verður handa fiskinum, sem þar lifir og
hrærist. Allt þetta og margt annað býður
hœttunum heim, eins hjá okkur og öðrum.
Á vettvangi bænda, sem fóðra búfé sitt
til viðhalds og afurða, eru umræddar hætt-
ur einnig til. Það er víst á vitorði allra,
sem skepnur eiga og veita þeim fóður og
aðra aðhlynningu, að spendýrin þurfa að
fá milli 10—20 tegundir frumefna í ýmsum
samböndum, en af sumum svo örlítið, að
ekki verður mælt nema með sérstökum
búnaði. Þótt þau séu nauðsynleg getur
magn þeirra orðið of mikið svo að um
ræðir heilsuveilur eða jafnvel sjúkdóma,
er draga til dauða. Þetta gildir sérstaklega
þau frumefni, sem safnazt fyrir í likama
lífverunnar svo sem er um vissa málma
og jafnvel halogena i málmsamböndum.
Hœtturnar bíða við dyrnar. Mengun
getur orðið á ýmsa vegu og færzt úr einu
efni í annað. Við Heklugosið 1969 barst
mikið af efninu fluor út í andrúmsloftið.
Þannig mengaðist það af eiturtegund, sem
annars er talið nauðsynlegt efni í vissum
mæli í eðlilegri næringu t. d. spendýra, en
verður eitur ef of mikið berst af því í
líkami þeirra.
Úr loftinu barst það á og i gróður jarðar
og þannig í meltingarfæri skepnanna,
hefur þar valdið nokkru tjóni, en minna
en efni stóðu til af því að allri viðleitni
var beitt til þess að forða búfénu frá nýt-
ingu beitar á meðan grös voru menguð af
fluorsamböndum. Þannig ber að standa á
verði ef hættu ber að höndum, og þannig
ber að standa á verði svo að mengunar-
hættu sé bægt frá, þar sem starfsemi
manna og tæknibúnaður framleiðir hœttu-
leg efni. G.
30
F R E Y R