Freyr - 15.01.1971, Blaðsíða 5

allt svart af öskufalli. Askan var kolsvart,
fínt dust, mikið af því fínt sem hveiti, en
grófast sem fínn sandur. Mest varð ösku-
fallið um Víðidal, Vesturhóp og Vatnsnes
norðanvert. Minnst varð það um Hrúta-
fjörð, og á bletti á Vatnsnesi innanverðu
að vestan. Mest varð öskufallið á bletti á
austanverðu Vatnsnesi. Talið er, að þar hafi
hafgola komið á móti öskufallinu, og þess
vegna hafi þar fallið svo feikilega mikið.
A því svæði sem öskufallið varð mest, er
talið að það hafi verið 4—6 mm. Eina mæl-
ingu vissi ég gerða í Vesturhópi strax að
morgni, og reyndist það vera 4 mm. Talið
er, að þetta öskufall nemi 40—60 tonnum á
ha. Má svo reyna að reikna hversu miklu
Hekla hefur spúð frá sér þessar fyrstu
klukkustundir. Einnig þann leifturhraða,
sem á gosefnum varð hér norður á Húna-
flóa. Engum mun hafa verið ljóst í byrjun,
hver vá var nú komin að dyrum þeirra.
* ❖ *
Aðstaða manna til að taka fé sitt á inni-
stöðu var mjög misjöfn. Raunar voru það
þeir einir, sem áttu næg hey og höfðu
vatnsleiðslu í hús sín, sem gátu verið nokk-
urn veginn tryggir með skepnum sínar, að
minnsta kosti þar til óumflýjanlegt var að
láta út vegna sauðburðarins. Nokkra bænd-
ur vissi ég, sem gáfu öllu sínu fé inni fram
yfir fardaga, og tel ég það næstum furðu-
legt úthald. Ég átti eina á úti nóttina sem
gosið hófst. Hún hafði leitað til fjalls, eins
og sauðkinda er von á vordögum. Hún kom
heim á þriðja degi, lagðist fyrir og var dauð
næsta morgunn. Ekki tók ég nema óveru-
legt mark á þessari aðvörun, en síðar sá
ég að sama gerðist hjá nágranna mínum,
sem missti nokkrar kindur til fjalla. Sumar
þeirra voru dauðar eftir 3—4 daga.
Um miðjan maí var farið að leita eftir
heykaupum, einkum úr Eyjafirði. Þau
komu að miklum notum, og þörfin fyrir
þau var víða mjög mikil. En að hægt sé að
flytja hey til annarra en þeirra, sem mesta
hafa þörfina, er óhugsandi, þegar heil hér-
uð verða fyrir barðinu á öskufalli, eins og
hér skeði nú. Ég held að það hafi tekizt að
útvega næg hey, til þess að hægt væri að
gefa kúnum inni fram um mánaðarmót-
in, og sauðfé höfðu flestir á gjöf að meira
eða minna leyti fram yfir fardaga. Alls
munu hafa verið flutt að um 200 tonn af
heyi.
❖ ❖ *
Þeir munu sárafáir, sem ekki hafa orðið
fyrir meiri eða minni vanhöldum ,og þau
hafa að einhverju leyti náð til allra búfjár-
tegunda, þ. e. sauðfjár, hrossa og nautgripa.
Mest hafa vanhöldin orðið á sauðfé, og ég
held, að ekki sé áætlað um of, þó að talið
sé að þeir, sem verst hafa orðið úti, eigi
nú aðeins helming verðmætis í sauðfé
miðað við það sem væri, ef áfall hefði ekki
orðið af öskufallinu. Um það segir dauða-
talan ekki alla sögu. Vanhöldin komu fram
í ýmsum myndum. Auk þess sem hreinlega
fór yfir um, létu ær lömbum, þau fæddust
fyrir tímann, og sumar ærnar eru aumingj-
ar, og nú má sjá ær ganga á hnjánum, þó
að hressilegar séu á annan hátt. Eitt af því
sem einkenndi þessi veikindi af öskufall-
inu, var það, að ærnar voru sinnulausar um
lömbin og mjólkuðu ekki. Jafnvel þó að
þær hresstust á ný, kom ekki í þær dropi
af mjólk. Það mun líka vera þekkt fyrir-
bæri, að flúoreitrun fylgir lítil mjólkur-
myndun. Ég tel, að lítil mjólkurmyndun
ánna muni vera höfuð ástæðan til þess, að
almennt kom korka í lömbin, eftir að án-
um var hleypt út. Veikindi komust í naut-
gripi á nokkrum bæjum, með drykkjar-
vatni, að því er talið var. Ekki varð það þó
að miklu tjóni, en nokkrum kúm varð að
lóga.
Hross voru vel undan vetri gengin, en
jafn illa farin hross og sumar hryssur voru
á þessu vori, hefi ég aldrei séð. Folöldin,
sem fæddust í maí, urðu flest vesalingar,
þau sem lifðu. Hvað verður um heilsufar
hrossanna í haust, get ég ekki sagt um, en
flest munu þau vera að ná sér að nýju.
❖ * *
F R E Y R
31