Freyr - 15.10.1974, Side 19

GUÐMUNDUR JÓSAFATSSON:
Frá mínum sjónarhóli skoðað
Hér birt eftir handriti að útvarpserindi s. I. vetur.
Á undanförnum árum og þó öllu heldur
áratugum, hefur mjög verið rætt um það,
að skipuleggja eitt og annað í þjóðháttum
vorum. Óneitanlega hefur það verið gert
og sjálfsagt margt vel. En það er eins með
það og margt annað, að okkur gengur illa
að sættast á, hvaða skipulag henti þjóðfé-
laginu.
Það er ekkert nýtt, að það skjóti upp
kolli, að sérstaka nauðsyn beri til þess að
skipuleggja að nýju íslenskan landbúnað.
Fyrir einum áratug var bví slegið föstu,
að það væri óveriandi sóun verðmæta, að
hafa sauðfé nema á 1600 býlum hér á landi.
Það væri og ástæðulaust að framleiða
mjólk, nema á 1400 býlum. Með þeirri
fækkun bænda virtist höfundi þessara hug-
smíða, — hugverka væri líklega réttara að
nefna þetta, þau eru svo hátt metin, —
mjög auðgert að losna að fullu við hinn
sígilda ásteytingarstein: niðurgreiðslur á
landbúnaðarvörurnar og meira en það.
Virtist þessum hugsmíðahöfundi auðvelt
að skila mjólkinni og kjötinu á borð neyt-
enda fyrir mun minni pening, en þá þurfti
til þess.
Síðan þau skipulagshugverk voru skrá-
sett, hefur tækninni fleygt gífurlega fram.
Hafi það verið rétt 1963, að ekki þyrfti
nema 3000 bændur til að skila því magni
af landbúnaðarvörum, er nægðu á neyslu-
borð þjóðarinnar þá, er víst, að nú dygðu
mun færri, ef gripið yrði til þeirrar stærð-
fræðireglu, sem þá var beitt. M. ö. o., það
þyrfti enn að fækka bændum í stórum stíl.
Hefur þeim þó fækkað til muna, síðan
þessi fræði voru þulin yfir þjóðinni.
Sé dýpra skyggnst í þjóðlíf vort virðist
ólíklegt, að fækkun í stéttum þjóðarinnar
geti talist framtíðarmark. Fólkinu hefur
fjölgað um rúmar 26 þúsundir frá 1. des.
1963 til jafnlengdar 1972. Síðan 1963 hygg
ég að bændum hafi fækkað um 12—15%,
svo draumurinn um fækkun þeirra virðist
stefna öruggum skrefum að því að rætast.
Fjölgun þjóðfélagsþegna og fækkun bænd-
anna fellur því ágætlega saman.
Það þarf engan fræðimann til að sjá, að
einhversstaðar þarf að koma þessari fjölg-
un fyrir. Lærður maður lét þau orð falla
nýlega í einum af fjölmiðlum vorum, að nú
þyrfti að „skipuleggja skipulag" sveitanna.
Væri ekki reynandi að fá einhvern álíka
lærðan mann til að „skipuleggja skipulag-
ið“ á fjölguninni? Skipulagsleysið þar gæti
hefnt sín þó síðar léti. Mun óvíst hve mjúk-
hent sú refsing yrði. En sé betur athugað
virðist augljóst, að fyrir þessu sé hugsað
af kostgæfni. Einn þáttur í þjóðlífinu þró-
ast nú glæsilega, enda nýtur hann mjög
fyrirgreiðslu hins háa Alþingis. Þessi þátt-
ur er menntaskólarnir og Háskólinn. Um
hann virðist það athyglisverðast, hve ört
hann gildnar. Haustið 1964 settust 1475
nemendur í hina almennu menntaskóla
vora, en 1973 töldust þeir 3326. Kennara-
skólinn og Verslunarskólinn eru ekki taldir
með. Svo mun ég og gera í þessu rabbi nú,
F R E Y R
349