Freyr - 15.10.1974, Qupperneq 20

enda hef ég skilið hlutverk þeirra svo, að
lærdómur þeirra, er þaðan koma, sé fyrst
og fremst miðaður við fyllra nám í fræðum
þeirra: kennslu og viðskiptum. Haustið
1964 voru hinir almennu menntaskólar þrír.
Nú eru þeir 6. Auk þeirra eru nokkrir í
uppsiglingu, trúlega ekki færri en 6. Þar
horfir því vel um fjölgun. En þeir vaxa þó
enn meir á annan hátt. Samkvæmt áður-
sögðu hefur fjölgað í þeim um 1875 nem-
endur, og er þeirra skóla þó að engu getið
sem eru í smíðum.
Það sem við blasir, er hinn furðulegi
vöxtur þessa kerfis. Talsmenn þess hafa
reynst býsna hugkvæmir um „opnun nýrra
námsleiða til háskólaprófs“, eins og þessi
viðleitni er nefnd á þeirra máli. Ekki veit
ég, hvort Alþingi hefur sætst á allt, sem
fram hefur komið af tillögum um þessi mál.
En sú staðreynd blasir við, að samkvæmt
gildandi fjárlögum kostar Háskólinn 384,4
miljónir króna, enda er hann orðinn fyrir-
ferðarmikill. Þar starfa nú 64 prófessorar.
Hversu margt er þar af dósentum, lektor-
um og stundakennurum, hefi ég ekki treyst
mér til að rannsaka, svo öruggt sé. Þó hygg
ég óhætt að fullyrða, að kennaratalan hafi
í haust farið eitthvað yfir tvö hundruð.
S. 1. haust munu 2359 stúdentar hafa inn-
ritast við Háskólann hér. En þar með er
þessi saga ekki fullsögð. Háskólaárið 1972
—73 stunduðu 865 íslendingar nám við er-
lenda Háskóla. Þetta virðist hafa lagast til
muna í haust, því nú munu þeir vera um
1200. Nokkrir útlendingar munu vera með-
al þeirra er hér sitja. Ekki veit ég hversu
margir þeir eru. Ég veit ekki hvernig þeir
skiptast í lærdómsdeildir. En við eigum
nálægt 3560 ungmenni á þessum bekkjum
í vetur, sem gefur vonir um allt að 700
manns á ári næstu misseri, sem hampað
geta fullgildum vottorðum um háskólapróf
frammi fyrir veitingavaldinu með hávær-
um kröfum um lífstíðaratvinnu við hæfi
þess lærdóms, sem vottorðið bendir til, að
þeir hafi náð.
Höfum við atvinnu handa þeim öllum?
Þolir verðmætasköpun þjóðarinnar, að
slíkum pinklum og stærri sé á hana bætt
árlega? Við skulum horfast í augu við þá
ísköldu staðreynd, að til hennar verður að
sækja matinn og málann handa þeim, sem
háskólanámi hafa lokið, eins og öðrum
þjóðfélagsborgurum. Fram hjá þeim er
engum slíkum fært og verður aldrei.
Eitt hið sígildasta viðfangsefni vorra
tíma er skipting þjóðarinnar í stéttir og
skipting þjóðarteknanna milli stéttanna.
Vér höfum á síðustu áratugum eignast all-
fjölmenna stétt, sem kennir sig við Há-
skólann og vissulega með réttu. Á síðari
árum hefur það mjög færst í vöxt að þeir
líti á sig og sína stétt, sem réttborna til
mjög mikið hærri launa, en hinn almenni
borgari á kost á. Ég játa að sanngirni mælir
með nokkrum mismun í launastiga, en þó
því aðeins að þeir, sem þar er um vélt,
reynist sæmilega starfhæfir. En háskóla-
próf eitt sannar það ekki og hefur aldrei
sannað.
* ❖ *
í grein eftir háskólakennara, sem ég hljóp
yfir fyrir skömmu, bar höfundurinn saman
tvo drengi og jafnaldra. Báðir luku skyldu-
námi 15 ára. Annar settist í menntaskóla
og hélt svo áfram háskólanámi til 27 ára.
Hann tók sitt fyrsta kaup 28 ára. Hinn
réðist að höfninni í Reykjavík og vann þar
öll árin, sem háskólaborgarinn stundaði
nám sitt, og var því orðinn vel stæður
borgari að þessu skeiði fullrunnu, að því
þó tilskildu að hann hefði gætt af fullri
kostgæfni þeirra aura, sem hann aflaði.
„Jafnan er hálfsögð sagan ef einn segir.“
Háskólaborgarinn sagði þessa sögu einn.
Hún yrði með öðrum blæ ef sá, er hafnaði
við höfnina, segði sína sögu. Háskólaborg-
arinn lét ógetið þeirrar fyrirgreiðslu þjóð-
félagsins honum til handa, sem honum var
látin í té, meðan hann stundaði námið. í
núgildandi fjárlögum er áætlað að rekstur
menntaskólanna 6, kosti um 104 þús á
hvern nemanda. Sé miðað við fjögurra
350
F R E Y R