Freyr - 15.05.1977, Síða 20

Dúnninn er auSvitaS til hlýinda í hreiðrinu.
umhverfis ströndina, en að sjálfsögðu fyrst
og fremst þar, sem fæðuföng hans eru
mest og auðsóttust, á grunnsævi, þar sem
mikið er um bláskel, svo sem er á Breiða-
firði, við Sléttu og Langanes, við Faxaflóa,
Vestfirði og Austfirði, en minna við sand-
fjörur, eðlilega vegna þess að þar er minna
af því lostæti, sem hann sækist mest eftir.
Fuglafjöldinn er eðlilega háður hlutfalli
milli viðkomu og affalla. En ungadauði eða
ungahvarf er háð ýmsum atvikum og á síð-
ari árum í miklum mæli aukinni mergð
máva, sem gleypa unga í stórum stíl (svart-
bakur o.fl.), en á ýmsum tímum hafa ísaár
og önnur harðindi stundum höggvið veru-
leg eða stór skörð í æðarstofninn íslenska.
Vitað er, að ámusótt svonefnd er til í stofn-
inum, líklega sem smitandi kvilli, en hvort
hún eða aðrir næmir kvillar gera verulegan
usla, er ekki sannað.
Næring.
Að æðarfugl er sjófugl, vita víst allir. Þess
vegna er eðlilegt, að hann nærist af því,
sem vex, fast eða fljótandi, í sjónum. Fjöl-
margar og margendurteknar rannsóknir
hafa sýnt, að þegar kræklingur á annað
borð er í verulegu magni á heimaslóð fugls-
ins, þá er hann um 30—60% af fæðunni,
en annars nærist æðarfugl á sníglum,
kröbbum, burstaormum og fleiri lindýrum.
Við eðlileg fæðuöflunarskilyrði tekur
hann ekki til sín jurtafæðu svo teljandi sé.
Ungarnir nærast helst á smáum lífverum,
svo sem ormum og svifi.
Æðarfuglinn hefst við á grunnsævi. Er
það eðlilegt, þar eð hann nærist fyrst og
fremst á því, er vex á sjávarbotni. Við
tanga, nes og hólma og fjörur, þar sem
grunnsævi er verulegt, eru lífsskilyrði yfir-
leitt góð, því að þar er forðabúr mikið, en
talið er, að fuglinn geti kafað allt að 15 m
dýpi, eða jafnvel enn dýpra, til þess að
sækja næringu.
Þegar hann kafar, notar hann bæði vængi
og fætur til þess að örva sundhraðann. í
hafróti er hann gjarnan vel á verði um
fæðuöflun, enda er þá einatt á reki talsvert
magn af þara og þangi, alsettu smáum líf-
verum, sem eru einkar hentug fæða, fyrst
og fremst handa ungum.
Viðhald stofnsins.
Það er æðarfugli eðlilegast að hafa hreið-
urstöðvar sínar í þéttbýli, enda er hann
félagslynd vera. Að vísu hefur hann það
líka til að byggja hreiður um dreifðar
byggðir, en alþekkt er, að þar sem hann
finnur aukið öryggi, safnast hann í ver (egg-
ver, varplönd, varpstöðvar). Finni hann ör-
yggi í návist manna, leitar hann þangað,
vel verndaður fyrir meinvættum náttúrunn-
ar, og sé honum veitt aðstoð til hreiður-
gerðar, tekur hann henni. Sem dæmi þess
má nefna, að hjólbarðar hafa verið færðir
út í varplönd og þar strax teknir í notkun
af varpfúsum æðarkollum. Er þar um að
ræða nýjustu gerð hreiðra.
340
F R E Y R