Freyr - 01.12.1984, Page 19

straumnum til Evrópu en ferðin er
talin taka 2lh—3 ár. Þegar lirfurn-
ar eru komnar upp á landgrunnið
eru þær 7—8 cm langar en taka þá
myndbreytingu og breytast í glær
seiði (glerála), styttast nokkuð og
fá á sig vaxtarlag foreldranna.
Glerálar ganga síðan upp í fersk-
vatn og gerist það í nóvember—
desember á írlandi og Frakklandi
en í mars—apríl við Norðursjó og
Kattegat. Þetta gerist er vatnshiti
er kominn upp í 6—8°C og er aðal-
göngutíminn á næturnar. Hængar
dvelja meira í árósunum, en
hrygnur geta gengið langt inn í
land.
í ferskvatni tekur állinn síðan út
vaxtarskeið sitt og er hann kallað-
ur guláll á því stigi. Fæða álsins er
mjög margbreytileg og er talað
um að hann éti allt sem að kjafti
kemur t. d. fisk, skordýralirfur og
krabbadýr, en á íslandi hefur fæða
álsins ekki verið athuguð að neinu
ráði. Vöxtur áls er misjafn og fer
eftir þéttleika stofns, hitastigi og
fæðuskilyrðum. Vöxtur áls á Is-
landi er sennilega hægur þar sem
flestar ár og vötn bjóða fram slök
skilyrði en þetta hefur þó ekki
verið kannað ítarlega enn sem
komið er. í Evrópu er állinn talinn
dvelja 6—10 ár í ferskvatni áður
en hann gengur til hrygningar-
stöðvanna. Hrygnur verða að
jafnaði mun stærri en hængar en
algengasta stærð ála er um 45—65
cm og 250—500 g að þyngd.
Þegar állinn hefur náð fullum
þroska í ferskvatni tekur hann að
breytast. Augun stækka, trjónan
mjókkar, állinn verður dekkri á
bakinu og silfurlitaður á kviðnum
og kynfæri byrja að þroskast. Á
þessu stigi er hann nefndur bjart-
áll. Bjartállinn gengur síðar niður
úr ám á haustin og tekur stefnuna
á hrygningarstöðvar í Þanghafninu
í 4000 km fjarlægðð.
Nytsemi.
Nytsemi álsins er mikil. Margar
þjóðir hafa nýtt ál sér til matar
árum saman, t. d. eru til veiði-
skýrslur frá Danmörku sem ná
Áll og silungur úr vatni á Snœfellsnesi. (Ljósm. Þór Guðjónsson).
Gleráll úr Elliðaánum. (Ljósm. Finnur Garðarsson).
aftur til 1885 og er líklegt að löngu
fyrir þann tíma hafi áll verið
veiddur. Helstu veiðiþjóðir í Evr-
ópu eru Danir, Svíar, Pólverjar,
N-írar, Þjóðverjar, Norðmenn og
ítalir. Heildarafli í Evrópu árið
1968 var um 9 þús. lestir. Áll þykir
í þessum löndum hinn mesti herra-
mannsmatur, er matreiddur á
ýmsan hátt og er í háu verði.
íslendingar hafa enn sem komið
er ekki komist upp á lag með að
nýta álinn, en þó var allnokkuð
veitt af honum upp úr 1960 að
forgöngu Sambands íslenskra
samvinnufélaga og var þá fluttur
út lifandi, frystur og reyktur áll.
Veiðar lögðust að mestu af eftir
nokkur ár. Vafalaust er töluvert af
ál á íslandi sem nýta mætti og gæti
þetta orðið veruleg búbót fyrir
bændur, ef rétt er á málum haldið.
FREYfí— 939