Freyr - 01.05.1987, Blaðsíða 25

Mynd 4. Fjölhnífavagnar eru afkastamiklir og nýtast einnig við þurrheysskap. Peir
smœkka heyið verulega en eru nokkuð dýrir í innkaupi.
magni, flutningavegalengd og að-
stöðu og tækni við fyllingu í
geymslu. Ekki eru tök á að fjalla
ítarlega um það á þessum vett-
vangi en þó skulu nefndar nokkrar
viðmiðunartölur. Miðað við að
hirða í flatgryfju eru afköstin í
báðum tilvikum um 2 tonn af
þurrefni á klst, en þá er notaður
einn saxari og tveir flutningavagn-
ar eða einn fjölhnífavagn.
Vinnuþörfin við hirðingu er
einnig mjög breytileg eftir aðstæð-
um eins og afköstin, en miðað við
áðurnefndar aðstæður er hún á
bilinu 3-4 m-klst. á hektara miðað
við uppskerumagn er svarar 4
tonnum af þurrefni á hektara.
Tækjakustnaður við þessar tvær
aðferðir er ólíkur að því leyti, að
múgsaxarinn er sérhæft tæki sem
nýtist ekki í annan heyskap, en
flutningavagnarnir eru hins vegar
alhliða og koma því að notum við
önnur bústörf. Fjölhnífavagninn
notast bæði við þurrheyskap og
votheyskap en sem flutningatæki
ekki nema að takmörkuðu leyti til
annarra verka. Ætla má að
stofnkostnaður í báðum tilvikum
sé svipaður þegar ekki er tekið
tillit til dráttarvélanna.
Áhrif meðhöndlunar á
eðliseiginleika heysins.
Allmikil þekking er nú fyrir
hendi varðandi hvernig hin ýmsu
tæki saxa og merja heyið við slátt
og hirðingu. Með hinum ólíku
aðferðum má hafa stjórn á raka-
stigi heysins við hirðingu að því
marki er veðurfar leyfir. Áhrif
heyskaparaðferða á eiginleika
heysins eru í stórum dráttum tví-
þætt. Að öðrum hluta eru það
áhrif söxunarinnar og að hinum
áhrif forþurrkunarinnar.
Söxun heysins eykur meðfæri-
leika þess hvort sem um er að
ræða vélbúnað eða handverkfæri.
Til að unnt sé að nota snigla eða
hjól við losun má stubblengdin
ekki vera meiri en 5 cm, en við
vélræn fóðrunarkerfi má lengdin
ekki fara yfir 2 cm.
Við hirðingu breytist rúmþyngd
í vögnum eftir söxum. Sem dæmi
má nefna að við 5 mm söxun
(fræðilega) er rúmþyngdin 70-80
kg þurrefni í m3, en við 50 mm
söxun 40-60 kg þ.e./m3.
í fullsiginni heystæðu hefur
söxun lítil áhrif á rúmþyngdina en
við hirðingu er rúmþyngdin í
heygeymslum mjög háð söxun-
inni. Þannig má reikna með að
aðeins 60% af rými heygeymsl-
unnar nýtist við fyrstu hirðingu ef
heyið er ekki smækkað en um
80% ef það er fínsaxað. Mikil
söxun hefur auk þess þau áhrif að
plöntusafinn er strax aðgengilegur
til gerjunar og flýtir fyrir því að
æskileg gerjun hefjist.
Forþurrkun minnkar vökva-
spennuna í frumum plantnanna og
heyið fellur því betur saman.
Þannig má almennt gera ráð fyrir
að rúmþyngdin, mæld í þurrefni,
sé meiri bæði við heyflutninga og í
geymslu eftir því sem forþurrkun-
in er aukin. Tilraunir hafa sýnt, að
rúmþyngdin eykst við forþurrkun
er nemur allt að 60% þ.e., en
minnkar við frekari þurrkun.
Ennfremur hafa tilraunir sýnt að
hlutfall lofts (gass) í votheysstæðu
eykst við forþurrkun. Sem dæmi
má nefna að við 20% þurrefni í
heyi er um 50% af rúmmáli stæð-
unnar innilokaðar lofttegundir, en
við 60% þurrefni hækkar hlut-
deild lofttegunda í um 75%. í
þessum tilraunum er gert ráð fyrir
að eðlisþyngd þurrefnis hafi þétt-
leika er svarar 1400 kg/m'. Þessar
niðurstöður árétta enn frekar fyrri
kenningar um, að því meiri sem
forþurrkunin er þeim mun meiri
kröfur verður að gera til geymslna
varðandi þéttleika og frágang við
yfirborð.
Frárennsli úr heystæðum er
eðlilega háð þurrefnisinnihaldi
heysins. Þetta samband er nokkuð
þekkt en tap næringarefna er
mjög misjafnt eftir hráefni. Sem
dæmi úr athugunum má nefna, að
úr heyi sem hirt var með um 15%
þurrefni tapaðist um 10% af þurr-
efnismagninu með votheyssafan-
um, en innan við 5% ef heyið var
forþurrkað í um 25% þurrefni.
Tæki við losun úr
heygeymslum.
Á markaðnum er fjöldinn allur
af tækjum til að losa vothey á
geymslustað og flytja að gripun-
um, allt frá einföldum handverk-
færum að tölvustýrðum sjálfvirk-
um fóðrunarbúnaði. Ekki gefst
tóm til að fjalla ítarlega um þau á
þessum vettvangi, en þó er rétt að
Freyr 353