Freyr - 01.09.1993, Side 28

604 FREYR
17.’93
75% af heildarlaxveiði hér á landi
á síðasta ári var úr hafbeit, aðal-
lega frá þremur stöðvum.
Hafbeit til stangaveiði er ekki
síður álitlegur búskapur hér á
landi. Má þar benda á stórfellda
laxveiði úr hafbeitarsleppingum í
Rangám árið 1990, en þá voru
árnar hæstar í laxveiði með um
1600 laxa úr hafbeit en litla sem
enga náttúrulega laxaframleiðslu.
Gildi pessarar starfsemi fyrir sveit-
arfélögin á svæðinu er augljóst, þar
sem hefðbundinn búskapur á þar
undir högg að sækja. Einnig hefur
tíðkast að flytja hafbeitarlax úr
stórum hafbeitarstöðvum í ýmsar
ár sem ekki hafi verið laxveiðiár
áður. Má þar nefna Norðlingafljót
í Borgarfirði og Núpá á Snæfells-
nesi. Þessi veiðiskapur virðist vera
orðinn mikilvægur þáttur í ferða-
þjónustu svæðisins og hefur stór-
aukið stangaveiðimöguleika lands-
manna og tekjumöguleika landeig-
enda. Einnig hefur færst í vöxt að
flytja fullvaxta eldisbleikju eða ur-
riða í tjarnir og vötn til veiða, sem
eykur fjölbreytni í framboði veiði-
leyfa, bæði fyrir innlenda og er-
lenda ferðamenn. Ekki er að efa
að hér er mikilvægur vaxtarbrodd-
ur í veiðimálum, ef vel er að hon-
um hlúð. Dæmi um minniháttar
hafbeit, að mestu á vegum bænda,
eru tilraunasleppingar í Dyrhóla-
ósi, sem lofa góðu. Reksturinn er á
vegum Dyrhólalax hf., sem er
hlutafélag í eigu veiðifélagsins á
staðnum, Byggðastofnunar,
Björgunar hf. og eldisstöðvar í Vík
í Mýrdal. Verkefnið hefur verið
styrkt af nokkrum sjóðum og unn-
ið undir handleiðslu eldisdeildar
Veiðimálastofnunar, Laxeldis-
stöðvar ríkisins og deildar stofnun-
arinnar á Selfossi. Hér er því gott
dæmi um hagnýtt þróunarverkefni
sem stofnunin hefur stutt við.
Á árinu 1991 var sleppt um 40
þúsund laxaseiðum í Dyrhólaósi
og síðastliðið sumar heimtust um
og yfir 1200 laxar. Hluti laxins var
fluttur í nærliggjandi á til veiða en
hinu slátrað til sölu á innanlands-
markað. Reiknað er með að þessi
rekstur skapi um tvö ársverk á
svæðinu auk þess að skapa veru-
lega möguleika í ferðaþjónustu.
Einnig er ljóst að tilkoma stöðvar-
innar styrkir rekstur seiðaeldis-
stöðva í Rangárvalla- og Skafta-
fellssýslum, sem ella hefðu ekki
markað fyrir framleiðslu sína.
Bleikjueldi
Mikil umræða hefur verið um
bleikjueldi á undanförnum misser-
um og héldu sumir að hún yrði
bjargvættur í þeirri lægð sem
strandeldi á laxi var komið í.
Sennilega verður bið á slíkri þró-
un, þó að ísland henti að mörgu
leyti vel til bleikjueldis í fersku
vatni og sé leiðandi á því sviði. Að
sögn eldissérfræðinga Veiðimála-
stofnunar er ef til vill hægt að
stunda arðbært bleikjueldi í mjög
ódýrum eldiseiningum. Því er
nauðsynlegt að styðja við rann-
sóknir í bleikjueldi og leysa helstu
vandamálin áður en farið er út í
stórfellda uppbyggingu á slíku
eldi.
Laxeldi
Þótt hin hraða uppbygging í lax-
eldi nú síðustu ár hafi ekki verið
atvinnugreininni til framdráttar og
hún liðið fyrir skort á nauðsynleg-
um rannsóknum og lækkandi
markaðsverð á laxi, má telja
líklegt, að eldið rétti úr kútnum,
þegar til framtíðar er litið. Þegar er
raunar orðin veruleg hækkun á
laxaverði, sem reiknað er með að
vari í nokkur ár. Ætíð var ljóst að
heilsárseldi í sjókvíum gengi erfið-
lega í flestum landshlutum vegna
óhagstæðra umhverfisskilyrða, en
takmarkaður fjöldi strandeldis-
stöðva átti samt sem áður rétt á
sér.
Upprunalegar hugmyndir um
strandeldi byggðu á því að reist
væri strandeldisstöð fyrir lax í
tengslum við gufuorkuver á
Reykjanesi. Slík samvinna hefði
tryggt nægan hita úr kælivatni til
eldisins og lágmarks raforkuverð.
Nýting jarðhita til strandeldis er
algjör forsenda þess að hægt sé að
réttlæta dýra fjárfestingu í kerjum.
Fáar eða engar slíkar stöðvar hafa
hins vegar haft ráð á því að halda
kjörhita á fullvöxnum laxi árið um
kring. Sé hins vegar hægt að halda
kjörhita má stytta eldisferilinn um
eitt ár miðað við norskan fram-
leiðsluferil. Er þá að sjálfsögðu
miðað við sambærilegan líffræði-
Laxeldisstöð Islandslax er stœrsta strandeldisstöð landsins með um 600 tonna
framleiðslu og framleiðsluverðmœti upp á tœpar 200 milljónir kr. (Ljósm.
R.H.).