Freyr - 01.09.1993, Qupperneq 12

588 FREYR
17.’93
Fullvinnsla œðardúns
Þrymur Guðberg Sveinsson
Kröfur markaðarins.
Saga dún- og fiðurvöruframleið-
andans Northern Feather Ltd. er
samkvæmt JETRO (Japan Ex-
ternal Trade Organization) skóla-
bókadæmi um það er gerist þegar
skollaeyrum er skellt við kröfum
markaðarins. Þetta danska fyrir-
tæki varð fyrst til að kynna Japön-
um dúnsængur árið 1955 og seldi
þær gegnum innflutningsfyrirtæki
fram til 1976 þegar Danirnir settu
upp útibú í Japan. Northern Feat-
her Ltd. varð strax markaðsráð-
andi og naut stöðugs vaxtar allt
fram til 1985 en þá breyttist staðan
algerlega. Japönsk fyrirtæki höfðu
uppgötvað að dúnvörur seldust vel
í Japan svo að þau komu meira á
markaðinn með eigin vörur og
Northern Feather Ltd. tapaði söl-
unni niður í tíunda part þess sem
það hafði haft er það var á toppn-
um. Ástæðan var einföld, fyrirtæk-
ið daufheyrðist við kröfum neyt-
enda á meðan hinir nýju sængur-
framleiðendur heimamanna lög-
uðu sig að þeim. Japanir vildu lykt-
arlausar dúnsængur og þvoðu því
dúninn vandlega, skoluðu hann
átta sinnum á meðan Northern
Feather Ltd. skolaði hann bara
fjórum sinnum sem ekki var nóg til
að hindra lykt. Að vísu skemmdist
fyllingarkraftur dúns og fiðurs við
þennan mikla þvott en Japanir
sættu sig alveg við það, bara að
þeir losnuðu við gæsalyktina. Þá
var fiður yfirgnæfandi í vörum
Northern Feather Ltd. eða yfir
70% en afgangurinn dúnn, á með-
an japönsku fyrirtækin lögðu
áherslu á gæði og stærstur hluti
(90%) fyllingar þeirra sænga var
dúnn.
Samsteypunni Northern Feath-
er International Group munu hafa
tilheyrt samnefnd fyrirtæki í Dan-
mörku (Nordisk Fjær a/s), Þýska-
landi (Nord Feder GmbH),
Ástralíu og Singapore en þýska
fyrirtækið varð gjaldþrota og engar
sængur frá Northern Feather voru í
verðkönnun SH í Tokyo 1991,
þannig að samsteypunni tókst ekki
að endurheimta stöðu sína á
japanska dúnvörumarkaðinum
sem samkvæmt áliti JETRO veltir
500 milljörðum yena árlega.
Lífefnafrœði dúns og
ólykt.
Hér verður að verulegu leyti
stuðst við upplýsingar þýska efna-
framleiðandans Zeller+Gmelin
GmbH & Co um dún- og fiður-
þvott almennt. Fiðurvöruverslun
hefur aukist mjög hin síðari ár,
aðallega útflutningur frá Evrópu
til Austurlanda fjær og er varan
flutt í lokuðum plastumbúðum
með skipum um svæði með hita-
beltisloftslagi. Þessu hafa fylgt
auknar kvartanir um ólykt af vör-
unni en vandi er að fást við þetta
þar sem ekki eru til heppileg tæki
til að mæla lykt, og bandarískar og
japanskar aðferðir við prófun fel-
ast einungis í því að lykta af vör-
unni og í þýskum reglum er um-
fjöllun um lykt sleppt. Lykt af fiðri
stafar af fitusýrum og skyldum efn-
um en náttúrleg fita fiðursins
klofnar niður í fitusýrur og
glyseról. Til samanburðar er
sauðafita ullar um 10% óbundnar
fitusýrur. Lykt sem stafar af ó-
bundnum fitusýrum og skyldum
efnum er mismunandi frá einu dýri
til annars og að sumu leyti háð
fæðu. Þannig er lykt gæsafiðurs
önnur en andafiðurs. Hægt er að
losna við lykt af fitusýrum með
lífrænum leysiefnum eða með
þvotti úr alkalískum efnum. Báðar
aðferðirnar fjarlægja fituna alveg
en eyðileggja um leið hina eftir-
sóttu eiginleika fiðurs sem fylling-
arefnis, endingu, fyllingarkraft og
fjöðrun. Notkun lífrænna leysiefna
veldur umhverfisvanda og sé reynt
að „endurfita“ fiðrið með því að
úða það með lyktarlausri gervifitu í
gufutæki verður fitudreifingiri
alltaf ójöfn og hætta er á að
sængurefni verði blettótt af
gervifitunni. Þar fyrir utan er
gerfifitan mynduð úr lífrænum
efnasamböndum og gerlar finna í
Japönsk dúnsœngurver eru oft úr silkilbómullarefnum, skreytt blómamynstr-
um, í undurfögrum, mildum litum.