Freyr - 01.10.1994, Side 15

Grasrœktartilraun á Auðkúluheiði. (Ljósm. Ása Aradóttir).
vikum þarf síðan að ákveða hve
mikið af þessari stofnstærð og fram-
leiðslu hennar má nýta án þess að
auðlindin gangi úr sér, eða þannig
að hún batni ef ástand hennar er
slæmt. Hvað gróðurinn varðar þarf
alltaf að skilja eftir ákveðið magn
ársuppskerunnar við lok beitartím-
ans, hvert sem ástand landsins er, og
er það magn breytilegt eftir því
hvaða gróður er um að ræða.
Það er hlutverk Rala að rannsaka
þessa þætti, að finna „stofnstærð-
ina“, en þar með er ekki fundið
beitarþol landsins, og það er ekki í
verkahring Rala að ákvarða það. Það
ofmat á beitarþoli sem Andrés talar
um að aðferðin gefi er fengið með
því að taka tölur af þéssu stigi
rannsóknaferlisins, og það er rangt.
Þetta veit Andrés, og þess vegna
talar hann gegn betri vitund.
Endanleg ákvörðun á nýtingar-
hlutfallinu og þar með beitarþoli
landsins byggist síðan á ástandi
gróðursins og hvort gróður- og
jarðvegseyðing á sér stað á við-
komandi svæði. Sú ákvörðun er í
höndum Landgræðslu ríkisins
sem lögum samkvæmt á að fylgj-
ast með ástandi gróðurs í landinu.
Spumingin er svo hvernig Land-
græðslan hefur sinnt því, sennilega
mikilvægasta, hlutverki sínu til
þessa.
Reynslan á Suður-Grœnlandi
Á Suður-Grænlandi notuðum við
þessa aðferð á árunum 1977 - 1981,
að ósk Grænlendinga, til að ákvarða
beitarþol í þeim 35 beitarsvæðum
sem þar eru, og þar hefur verið farið
eftir niðurstöðum þeirra ákvarðana.
Jafnframt var þar komið upp kerfi til
að fylgjast með hugsanlegum breyt-
ingum á ástandi gróðursins. Fyrir
tveimur árum kom í ljós að gróður
hafði gengið úr sér í Brattahlíð
vegna harðæris og of mikillar vetr-
arbeitar. Að fengnum þeim úrskurði
okkar var, með samþykki bændanna,
ákveðið að girða svæðið af og friða
það að nokkru eða öllu leyti fyrir
beit þangað til gróðurinn hefur náð
sér að nýju.
Þarna ríkir fullur trúnaður milli
bænda, rannsóknarmanna og ráðu-
nauta, og sá trúnaður skilar sér í
verki.
Lokaorð
Á íslandi hefur verið unnið mikið
og árangursríkt starf að rannsóknum
á beitilöndum, ástandi þeirra og
framleiðslugetu. Skortur á upplýs-
ingum um þau eru því ekki ástæða
þess að hér hefur ekki náðst víðtæk
samstaða um nýtingu beitilandanna.
Það ætti að vera öllum ljóst að
engin aðferð er til sem fyrirfram geti
með fullu öryggi sagt fyrir um
beitarþol lands, fremur en um rétt
nýtingarhlutfall fiskistofna eða ann-
arra líffræðilegra auðlinda. Það sem
endanlega ræður er veðurfar og önn-
ur ytri skilyrði sem ekki er unnt að
Á aðalfundi Rannsóknarstofu mjólk-
uriðnaðarins snemma í mars 1994 var
ákveðið að stofan skyldi flutt annað
hvort til Akureyrar eða Borgamess.
Stjóm var falið að velja hagstæðari
kostinn. Að athuguðu máli var
ákveðið að flytja hana til Borgarness.
Þjóðskalasafn íslands hafði þá sagt
upp leigusamningi við stofuna og
skyldi hún rýma húsnæðið að Lauga-
vegi 162 í Reykjavík um mitt þetta ár.
Flutningamir fóru fram um mán-
aðamótin júlí-ágúst. Stofan er nú í
sjá fyrir eða hafa áhrif á. Þær
niðurstöður sem rannsóknir leiða í
ljós eru hins vegar nauðsynleg við-
miðun sem leiðrétta verður eftir
þörfum, þegar aðstæður eru af-
brigðilegar.
Sú aðferð sem hér hefur verið lýst
og byggist á framleiðslugetu og
ástandi landsins er ágætlega fallin til
ákvörðunar á beitarþoli. Hún er
vissulega ekki hafin yfir réttmæta
gagnrýni og grunn hennar þarf
stöðugt að styrkja með frekari rann-
sóknum sem ná til fleiri ára. Komi
fram önnur betri aðferð sem byggist
á mælingum er það af hinu góða.
Huglægt mat á nýtingu gróðurs er
hins vegar ekki ásættanlegt, síst af
öllu í landi þar sem gróður er jafn
viðkvæmur og illa farinn og hér.
húsnæði Mjólkursamlags Borgfirð-
inga, Engjaási, Borgamesi. Þar leigir
hún m.a. það rými sem áður hýsti
mötuneyti starfsfólks og fundarsal.
Starfsfólk er að mestu nýtt, búsett í
Borgamesi. Starfsemi rannsóknar-
stofunnar er með óbreyttu sniði í
Borgamesi. Póstfang, síma- og fax-
númer eru nú:
Rannsóknarstofa mjólkuriðnaðarins
Pósthólf 70
310 Borgames
Sími: 93-72220, símfax: 93-72230.
19'94 -FREYR 695
Rannsóknarstofa mjólkur-
iönaöarins flutt í Borgarnes