Freyr - 01.01.1997, Síða 30

o.s.frv. Þetta geta einstakir fram-
leiðendur gert með framleiðslu sína
eða nokkrir saman, t.d. af ákveðnu
svæði. Kindakjötsframleiðendur á
Vestfjörðum gætu t.d. markaðsett
kjöt sitt á þeirri forsendu að féð hafi
gengið á birki og því sé sérstakt
bragð af kjötinu. Aðrir gætu nýtt sér
það að féð gangi í fjöru og nærist á
þangi og sé af þeirri ástæðu hollara
en annað kjöt. Enn aðrir gætu nýtt
sér beit á lyngmóa eða sérstakan há-
fjallagróður sem gefi sérstakt bragð
eða eiginleika. I þessu eru margir
möguleikar og ekki hægt að leggja
eina línu fyrir alla kindakjötsfram-
leiðendur.
flukin fjölbreytni stækkar
markaðinn
Með þessu myndi fjölbreytileiki
vörunnar aukast með fleiri vöru-
merkjum, fjölbreyttari vinnsluað-
ferðum, fleiri bragðafbrigðum og
fleiri nýjungum. Aukin fjölbreytni
veldur stækkun heildarmarkaðar því
að ein vara er orðin að mörgum og
sótt er á marga markaði í stað eins
áður. Þannig er upprunalega sama
varan farin að keppa á mörgum
mörkuðum og uppfylla ólíkar þaif-
ir. Markaður fyrir kindakjöt er
breiður, þ.e. neytendur eru á mis-
munandi aldri, í mismunandi þjóð-
félagsstéttum, með misjafnar tekjur,
hafa tileinkað sér misjafnan lífstíl
o.s.frv. Þetta veldur því að kaup-
endur eru innbyrðis ólikir hópar og
það sem hefur áhrif á þá eru mis-
jafnir þættir. Einnig er misjafnt
hvað skiptir kaupandann mestu
máli. I sumum tilfellum ræður verð,
í öðrum gæði, í þeim þriðju er það
hve auðvelt er að nálgast vöruna
o.s.frv. Þannig geta ákveðnir fram-
leiðendur lagt áherslu á ákveðna
kima markaðarins, s.s. hátíðarmat,
hversdagsmat, sérvinnslu o.s.frv.
Einnig er mikilvægt að bjóða kjöt í
mismunandi verðflokkum, t.d. í
tengslum við vinnslustig, pakkning-
ar, ferskleika o.s.frv.
Auka þarf aögreiningu
Framleiðendur þurfa því að að-
greina sig hver frá öðrum og einnig
að aðgreina íslenskt kindakjöt frá
öðru kjöti á heimsmarkaði. íslensk
kindakjötsframleiðsla er almennt
umhverfisvæn, en mikill vöxtur er
nú á markaði fyrir lífrænar landbún-
aðarvörur og liggja sérstök tækifæri
í íslenskri kindakjötsframleiðslu
sem náttúrulegri gæðavöru sem seld
yrði á háu verði. Þetta hentar ís-
lenskri framleiðslu betur en að fara
í magnsölu og keppa í verði, því að
fjarlægðir frá erlendum mörkuðum
og flutningskostnaður valda því að
ekki er vænlegt að reyna að keppa í
verði á erlendum mörkuðum. Að-
föng eru dýr á íslandi og eifið veðr-
átta krefst mikilla fjárfestinga í hús-
um og mikils tilkostnaðar við fóður-
öflun. Því þarf að aðgreina íslenska
kjötið á forsendum hreinleika og
gæða fyrir ört stækkandi markað
fyrir þess konar vörur, því að hann
greiðir hærra verð en greitt er fyrir
hefðbundnar landbúnaðarvörur.
Sækja þarf á sérstaka markaði sem
eru tilbúnir að borga hærra verð en
almennt gerist, vegna meiri gæða
og hreinleika. Dæmi um þetta eru
verslanir sem selja eingöngu um-
hverfisvænar vörur. Ymsar verslun-
arkeðjur eru einnig komnar með
sérstakar deildir fyrir þess konar
vörur, s.s. stórar verslunarkeðjur í
Belgíu og Danmörku, t.d. Super
Brugsen. Sterk hefð er fyrir neyslu
kindakjöts á Islandi og er það mikill
styrkur því að sterkur og kröfuharð-
ur heimamarkaður er forsenda vel-
gengni í útflutningi. Kindakjöts-
framleiðendur þurfa einnig að
stækka bú sín til að njóta stærðar-
hagkvæmni, því að framlegðin er
hærri á stærri búunum og breytileg-
ur kostnaður á hvert framleitt kg er
ekki hár.
Stjórnun landbúnaðarmála
Við stjómun landbúnaðarframleiðslu
er í raun aðeins hægt að fara tvær
leiðir. Annars vegar er um að velja
þá leið sem m.a. hefur verið farin á
hinum Norðurlöndunum þar sem
rikísstyrkir hafa verið minnkaðir og
þeim breytt í byggðastyrki sem ekki
era tengdir atvinnu. Samfara þessu
hefur svo sala, framleiðsla og verð-
lagning verið gefin frjáls. Landbún-
aðarstefna ESB er af sama toga, þar
sem gert er ráð fyrir frjálsu verði og
frjálsum viðskiptum en styrkir not-
aðir í ríkum mæli til að jafna stöðu
framleiðenda, t.d. hvað varðar bú-
setu og skilyrði. Hin sameiginlega
landbúnaðarstefna ESB á að stuðla
að því að auka framleiðni í landbún-
aði, tryggja bændum mannsæmandi
lífskjör, stuðla að stöðugleika á bú-
vörumarkaði, að tryggja vöragæði
og að tryggja neytendum framboð á
viðunandi verði. Landbúnaðarstefna
ESB er því fyrst og fremst vemdar-
stefna en stefnir ekki að frjálsræði í
framleiðslu og sölu á landbúnaðar-
vörum, heldur leggur áherslu á op-
inbera stjórnun. Landbúnaðarstefna
bandarískra stjómvalda er sambæri-
leg þar sem stjómvöld skipta sér
ekki beint af verðlagningu landbún-
aðarvara en beita ýmsum ráðum til
að stjóma framleiðslumagninu. Sú
landbúnaðarstefna sem rekin hefur
verið á Norðurlöndunum, í Banda-
ríkjunum og innan ESB er í raun
þrjú afbrigði af sömu leiðinni. Þessi
leið er að ýmsu leyfi áþekk því sem
gert hefur verið á íslandi og er ný-
legur samningur um sauðfjárfram-
leiðslu hérlendis dæmi um það.
Þetta er leið miðstýringar og nkisaf-
skipta þar sem það era ekki endi-
lega hagkvæmnisjónarmið sem ráða
ferðinni, heldur byggðasjónarmið,
menningarsjónarmið o.s.frv.
Hin leiðin er að losa um hömlur
og láta einstaklingana sjálfa taka
þær ákvarðanir sem þeir telja skyn-
samlegar, hætta ríkisafskiptum og
láta markaðinn sjá um að mynda
jafnvægi í framboði og eftirspum.
Þessi leið var farin á Nýja-Sjálandi
með góðum árangri. Árið 1984 var
nær öllum opinberum stuðningi við
landbúnað á Nýja-Sjálandi hætt á
einu ári. Bændur kviðu þessu mjög
og töldu margir að afnám ríkis-
styrkja og niðurgreiðslna í landbún-
aði myndi valda fjölda gjaldþrota í
greininni og algjöra hran hennar á
stóram svæðum. Reyndin varð þó
önnur og virðing fyrir bændum og
26 FREYR -1. ‘97