Fylkir - 23.12.1999, Side 5

FYLKIR jólin 1999
5
Arnar Sigurmundsson:
Fylkir 50 ára
Talsmaður frelsis og framfara í hálfa öld
Blaðaútgáfa í Vestmanna-
eyjum hefur verið lífleg og
fjölbreytt allt frá því um 1920.
Tilraun til blaðaútgáfu í
Eyjum hófst með útgáfu Frétta
árið 1917, en blaðið varð ekki
langlíft. í kjöfarið fylgdi
SKEGGI sem kom út í liðlega
þrjú ár. Með útgáfu viku-
blaðsins VÍÐIS sem hóf göngu
sína árið 1928 verða tímamót í
blaðaútgáfu í Eyjum. Blaðið
kom út í nánast hverri viku og
var yfirleitt fjórar blaðsíður
að stærð og kom út, allt til
ársins 1951.
Víðir var ekki flokksmál-
gagn, en stefna þess var jafnan
mjög hlynnt Sjálfstæðis-
flokknum. Um 1930 fer að
bera á kosningablöðum og
bæklingum stjórnmálaflokk-
anna. Blaðaútgáfa stjórnmála-
flokkanna í Eyjum hófst 1938,
en þá hóf Framsóknarblaðið
göngu sína, Eyjablaðið kom út
árið 1939 og Brautin fór af
stað árið 1940.
Útgáfan hófst á
miklum umbrotatímum
Þegar Fylkir hóf göngu sína
18. mars 1949 voru mikil átök
í íslenskum stjórnmálum
vegna inngöngu landsins í
NATO. Erfitt efnahagsástand
og opinber skömmtun með til-
heyrandi leyfisveitingum var
allsráðandi. Fulltrúaráð
flokksins í Eyjum taldi
nauðsynlegt að koma upp
eigin málgagni enda þá farið
að styttast í næstu kosningar
til Alþingis og bæjarstjórnar.
Fyrsti ritstjóri og ábyrgð-
armaður Fylkis var Guðlaugur
Gíslason, kaupmaður í Geysi,
síðar bæjarstjóri, bæjarfulltrúi
og alþingismaður. Þegar Guð-
laugur tók við ritstjórn Fylkis
hafði hann aflað sér víðtækrar
reynslu í atvinnu- og stjórn-
málum og setið í bæjarstjórn í
átta ár og átti eftir að vera
bæjarfulltrúi frá 1950-74. Til
þess að halda úti blaðinu þurfti
að afla auglýsinga og sá
Finnbogi Friðfinnsson ( Bogi í
Eyjabúð) um þá hlið. Það sem
gerir sögu Fylkis dálítið sér-
staka er að merki blaðsins
hefur verið óbreytt frá upphafi
og mun slíkt vera nær eins-
dæmi í íslenskri blaðaútgáfu.
Merkið hefur sannarlega stað-
ist tímans tönn og ber þeim
góðan vitnisburð sem það
gerðu. A þessum tíma voru öll
blöðin í Eyjum seld í lausa-
sölu. Fjöldi sölubarna kom þar
við sögu og eiga margir góðar
minningar frá þeim tíma.
Blaðið kom yfirleitt út á laug-
ardögum og síðar á föstudög-
um og var afgreiðsla þess
lengst af í Samkomuhúsinu.
Steinn Ingvarsson frá Múla sá
um afgreiðslu blaðsins með
miklum sóma í fjölmörg ár.
Prenttæknin bauð ekki upp á
miklar myndbirtingar á þesum
tíma, en blaðið var blýsett og
þurfti þá að útbúa sérstök
myndamót fyrir hverja ljós-
mynd. Fyrstu ljósmyndirnar
sem birtust í Fylki í árslok
1949 voru í tilefni 75 ára af-
mælis Guðjóns Jónssonar frá
Oddsstöðum. Næst birtust
ljósmyndir í Fylki vegna
framboðslista flokksins til
bæjarstjórnar í janúar 1950.
En þá var aðeins hægt að birta
myndir af efstu mönnum sem
myndamót voru til af! A
þessum tíma skipti útgáfa
pólitísku blaðanna í Eyjum
mjög miklu fyrir flokkanna.
Fylkir kom mjög reglulega út
og komst upp í allt að 48
tölublöð á ári. Síðar urðu
blöðin 30-35 og nú 4-8 á ári.
Vægi pólitísku blaðanna tók
að breytast á áttunda ára-
tugnum. Hér í Eyjum gerðist
þetta tiltölulega hratt eftir
eldgosið 1973. Blaðið Dag-
skrá hóf göngu sína 1972 og
blaðið Fréttir árið 1974. Þessi
blöð sem eru óháð stjórnmála-
flokkum náðu fljótlega góðri
fótfestu og komu að verulegu
leyti í stað pólitísku blaðanna í
bænum.
Tuttugu ábyrgðarmenn
á fimmtíu árum
Á þeim liðlega fimmtíu árum
sem liðin eru frá því Fylkir hóf
göngu sína hafa margir komið
að málum. Á þessum tíma hafa
oftast verið ritnefndir með
ákveðinni verkaskiptingu. Oft-
ast hefur einhver ákveðinn
aðili verið ábyrgðarmaður
og/eða ritstjóri. Undirrituðum
telst til að rúmlega tuttugu
hafi verið ábyrgðarmenn að
blaðinu á þessum fimmtíu
árum, nokkrir oftar en einu
sinni. Sem fyrr sagði var
Guðlaugur Gíslason sá fyrsti,
síðar komu Gunnar Hlíðar og
Björn Guðmundsson árið
1950. Þá tók Kristján Georgs-
son við og var til 1953 er
Jóhann Fiðfinnsson varð ábm.
Einar Haukur Eiríksson var
ritstjóri í átta ár eða frá 1954-
1962. Þá tók Jóhann aftur við,
síðan Björn Guðmundsson
1963-1966, en frá er talinn
tíminn sem Sigfús Johnsen sá
um blaðið hluta ársins 1964.
Sigurgeir Jónsson frá Þor-
laugargerði var ábm. 1966-
1968. Björn tekur aftur við
blaðinu 1968-1970. Þá varð
Steingrímur Arnar ábyrgðar-
maður til 1972. Gísli Gíslason
var ábm. í nokkur skipti, en þá
um haustið 1972 tók Páll
Scheving við blaðinu. Páll var
með blaðið fram á fyrri hluta
árs 1977 eða í fimm ár. Hann
var þó ekki hættur afskiptum
af blaðinu og sá um afgreiðslu
þess fram á árið 1983. Þegar
Páll lét af ritstjórn var að
styttast í kosningar til bæjar-
stjórnar og Alþingis sem fram
fóru 1978. Á þessum tíma
voru ábyrgðarmenn Björn
Guðmundsson, Steingrímur
Arnar, Sigurður Jónsson og
Gísli G. Guðlaugsson. Árið
1979 tekur Magnús Jónasson
við sem ábm. til ársloka 1981.
Þá tekur Sigurður Jónsson við
og er ábm. fram í sept. 1983 er
Georg Þór Kristjánsson gerist
ábm. Árið 1984 er Ásmundur
Friðriksson ábm. og árið eftir
er Sigurður Einarsson kominn
til skjalanna en hann var þá
form. fulltrúaráðs flokksins.
Geir Jón Þórisson var ábm.
1986-1987,en þá tók Grímur
Gíslason við og sá um blaðið
til 1991. Óskar Arason var
ábm. 1992, en þá tók Arnar
Sigurmundsson við og var
ábm. fram á fyrrihluta þessa
ára, eða í sex ár. Núverandi
ábm. Grímur Gíslason tók við
blaðinu síðasta vor. Sem fyrr
sagði hafa oftast verið rit-
nefndir að blaðinu á þessum
fimmtíu árum og er málum
þannig skipað nú. Nær allt
starf við útgáfu Fylkis hefur
verið unnið án þess að nokkur
greiðsla hafi komið fyrir, enda
væri útilokað að halda blaðinu
úti með öðrum hætti. Þrátt
fyrir að mjög hafi dregið úr
árlegum fjölda tölublaða hjá
Fylki á síðustu 25 árum má
ekki gleyma því að mikil
vinna fylgir útgáfunni. Á
síðustu árum hefur verið lögð
áhersla á jólablaðið og hefur
stærð þess verið 28-32 bls.
Prentvinnsla Fylkis hefur nær
undantekningarlaust verið
framkvæmd í Eyjum, lengst af
hjá prentsmiðjunni Eyrúnu en
hin síðari ár hjá Eyjaprenti.
Páll Scheving
reyndist blaðinu
mikill máttarstólpi
Þegar litið er yfir farinn veg í
útgáfu Fylkis og metinn árang-
ur þess er af mörgu að taka.
Blómatími pólitísku blaðanna
er löngu liðinn og eru nú
raunar sárafá blöð gefin út á
vegum flokkanna og ekkert á
landsvísu. Ef gera á tilraun til
þess að nefna einhvern ein-
stakling sem hefur haft mest
áhrif á útgáfu blaðsins vil ég
nefna Pál Scheving. Páll tók
við blaðinu haustið 1972 eða
rétt fyrir gos og var ritstjóri
þess á miklum umbrotatímum
eftir gos og þegar flokksblöðin
fóru að týna tölunni. Páll
stýrði blaðinu af miklum
myndarskap og sá um
afgreiðslu þess í nokkur ár eða
allt til 1983. Árið 1975 var
tekinn upp að frumkvæði Páls
myndaþáttur í jólablaði Fylkis,
sem fékk heitið Látnir
kvaddir. Eldgosið á Heimaey
olli því að Eyjafólk sem ekki
kom til baka tók sér búsetu
víðs vegar um land og gömul
tengsl rofnuðu að nokkru. Við
þessar aðstæður fór Fylkir af
stað með þennan þátt í
jólablaðinu. Þar birtast ljós-
myndir af fólki sem búið hefur
í lengri eða skemmri tíma í
Eyjum og látist hefur á árinu.
Þessi þáttur er einsdæmi í
blaðaútgáfu hér á landi og
hefur mikið sagnfræðilegt
gildi fyrir eyjarnar. Eins og
gefur að skilja fylgir því
umtalsverð vinna að fylgjast
með og halda utan um
upplýsingar fyrir þennan þátt.
Undanfarin ár hefur Bjarney
Erlendsdóttir frá Ólafshúsum
aflað upplýsinga vegna þessa
þáttar og kunnum við henni
bestu þakkir. Auk Gríms
Gíslasonar ábm. eru nú í
ritnefnd Fylkis þeir Sigurður
Einarsson, Magnús Jónasson;
Skapti Örn Ólafsson og Arnar
Sigurmundsson.
Á merkum tímamótum í
útgáfu Fylkis færi ég blaðinu
bestu árnaðaróskir með þeirri
von að blaðið haldi velli í
framtíðinni í þeirri gífurlegu
samkeppni sem nú ríkir hjá
upplýsingamiðlum hér á landi.
Mólgogn
Sjólfstæðis-
flokksins
v a r p
ltla/l þctla, iem mi kemur fyt-
ir almenniiigi sjónir'I lyrsla
."'ii, er slolnaö vffeliO úl aO
l lhlulun ifjdriid/ og /ulltrúa-
rdOi Sjállstéróistélagnnna hér I
Vesimannacyjum og mun þaO
lúlka skoóamr cig vcra málsvari
Sjlliheflisllokksins o& lylfía
slelnu hans.
fílaflifl mun utOa brejar- 0£
lunihniál. Uylja greinar um e/ni.
sem /W.l lelur aimenning varfla,
sru og gagnrýni á þvi. scm þafl
lelur miflur fara. HlaÓinu e'r
knkomifl afl llylja grcinar lyrir
l*á llokksmcnn, scm þess áska,
og viU livelja rncnn lil þcss afl
iiola ilálkn þess lil afl Acimcc liugfl
arelnum tiiuim þyrir almenrungs
bá mnrt OlaOifl einnig /lylja
Ircllir, innlenilar og crlendar,
ellir jn/i srrn aflslaOa er lil.
t/m úlgáj u blaflsms sér ril-
uefnd, sem kosin var a/ /ulllrúa-
ráfli Siiillsiirflislélaganna.
ÚTG.
Stofnlónadcildin krefst
sölu á bæjartogurunum.
Slofnlónodeildin mun nú hoto
skrifoð baejorlógelo og krofiit
þess. aS togoror bat|0'útgerSor-
innor, b.v. Bjornarey og b v. Ell-
iSocy verSí ouglýttir til tölu
vegno vontkilo ó ofborgunum og
vóvtum of lónum Slofnlónadeild-
Þó aS vilaS ii, oS haejorútgeiS
in eigi tem ttendur í örSugleik-
um fjórhogtlego, þó er þetta þó
olnSi, tem ollur olmennrngur
hlýtur oS krefjott of meirihlut-
onum, oð honn róBi from úr.
Meirihluti tucjortljórnorinnor
hefur oS vítu týnt tig olgerlega
óhaefon lil þett 08 ttondo fyrir
opmberum rekttri, hvorl heldur
cr rekttn baejorint, togoronno,
Enn um bæjarútgerdina
Þor tcm greiStluörSugleikor
baejorútgcrSorinnor cSo léttoro
togt greiSiluþrot hofo veriS eilt
of oSolumracSoefni bJejoibúo 08
undonfornu, þykir mér rétl oS
víkjo lltillega 08 þestum mólum,
þóll þonnig té hórtoS, emt og nú
stondo sokir oS ekki er hiegt oS
gefo uemondi upplýíingor i mól-
inu. Er nú voriS 05 vinno oS end-
urskoBun fyrirljekisins, oS þvi oS
gero reiknmgo úlgcrBormnor
upp. Þegor upi j|Or tvo liggur
fyrir er fyrtl hí.-gt oS gelo ol-
mennmgi (yllth upplýtingoi.
Eftir þvi bróoobirgBouppgjöri
tem gert helur veriS, virSiti of-
komo logoronno vero m|ög sljem,
og bcndo lil þess, oS um veru-'
legan holki ó órinu 1948 té oB
rjeSo. Endo mun þoS mjög i
tomrjemi viS þ/e ■ tkuldir c'itgerS-
orinnor, tem fo’’nar eru i gjald-
dago, og ekki f ifur venS hjegt
oB greiðo, en þ er munu o. m.
k. nemo um 2 n .iljónum og 200
þúsundum krón^, cn upp í þcllo
mun vero lii I it- og fitkond-
virSi, er nemo rúmum 400 þúv
kr. Skuldu úlger&ormnor follnor
i giolddogo kunno 08 vero mis-
jofnlego oSkollondi, en mett oS-
kollondi mun vero greiSslo
virmulouno er nemur um 500
|>ús króno og greiStlo til ttofn-
lónodeildorinnor, er nemui 01818
Ijepum 445 þús. króno Eru viS-
tkiplin viS ttofnlónodcildino
komin ó þoð ttig. oð tilkynnt
Dolobútint oðo byggingu nýju
rofttöSvorinnor, en þetla mól er
þaS viðkvjeml fyrir ollon olmcnn
ing, oS þvi verSur oð bjargo við
ó heiðorlegon hótr.
Sólo logoronno ó opmberu
uppboSi myncfi þýðo slórkotllegl
fjórhogsljón fyrir ollon olmenn-
mcS hxkkuSum últvörum ó
helur veriB, oð tkipin veiSi oug-
lýst lil tolu, ef greiSslo verSi
ekki komin fyrir þetti vikulok.
Af framontkróSu tést, oð ó-
stondiS er tljemt og krefst rót-
tJekra oSgerSo, ef ollt ó ekki 08
foro i algjört strond.
Þor tcm þvi hcfur veriS holdiS
fram, 08 úlgerSortfjórn beri öll
tomerginlego óbyrgS ó hvernlg
komiS er, tkol ég toko from fyrir
hönd okkor Arsjclt Sveinstonor,
tem crum í minnihlulo i úlgerSor
stjórn oS við teljum cS við ber-
um engo óbyrgð ó ótlondmu eint
og þoS er í dog, ol þeirri ein-
foldu ósl*6u, oS viS höfum yfír-
leitl ekki verið hofSi meS i róB-
um, tértloklego hvoB viSvikur
fjórmólum fyrirtjckitins, og bein
limi leyndir ýmtu, t. d. hefur
bréf fró Slofnlónodcildinni dogt.
teint í jonúor, þor tem ókveðiS
er krofrzt grerStlu, ekki ennþó
venS logl fyrir útgcrSortljórn.
Þrir.menn úr meirihlutonum fóru
fil Re/kjovikur fyrir nokkru
þeirro erindo 08 othuga mþgu-
lcika ó lónlöku honda útgerS-
inni. Þctlo vor aldrti tekiS fyrir
i úrgerSorstjórn,' og minmhluunn
viui ekkert um þctto fyrr heldur
en umrjeddir menn voru kommr'
til höfuSborgorinnor. Allt er cfl-
ir þessu. VirSitlmieirihlutinn ol-
gerlcgo hofo skoSoS BjejorúlgerS
ino sem titl einkofyrirtaeki. All-
or oSfinnslur og óbendingor til
bóto holo veriS skoSoSor sem ol-
tóknii og óróSur og er gcein hr.
Hrólft Ingólftsonor oSolgjold-
kero. er honn skrifoSi i Broutino
12. jonúor s I. gott daemi þor
um I þessori grein heidur hr
H. I. því from, oð reksturinn
hofi gengiS vel og ollt st í logi
— rsplega tveim mónuSum
seinno er ollt komiS i strond
StorftoðferSír meirihlutons i
sombondi við útgcrSina holo nú
vtriS nokkuS roktor, mun morg-
um finnatl þaer ó þann veg, oð
litt olluSu þjer útgerSinni Iroutlt
£n þoð tjónormiS mun hofo róB-
iS oS kvcSjo sem minnst sjólf
stjrSismennino til, tvo 08 meiri-
hlutinn gaeti hró/oS sér of öllum
ofrekunum, f því tilfelli 08 úl-
gcrSin hefSi gengið vel. og trenl
Ó, oS þetto vjcri meirihlulont
vcrk, eins og |ieir enn þonn dog
i dog leljo tig einkum eigo heiB-
urinn ol hingoð komu (ogoronno,
þólt ttoSreyndin té tú oS ollu
flokkor tlóSu oð þyi.
■j. GuSm.
Ulanríkissfefna kommúnlsta
Vegno tkrifo kommúnitto I
EyjoblaSinu oS undonföneú um
hiS vaenlonlego Atlonlthoft-
bondolog og ofslöðu Islonds til
þets, þykir mér rétl oð rifjo upp
nokkror stoSreyndir, lcm greini-
lega tonna oð ollr hjol þeirro um
þetto mól er blekking ein og oS
oftlaSa kommúnislo í ulonrikis-
mólum er svo mjög ó reiki og
hóð tlefnu Rútto, oð hinir
tmaerri sjxSmenn þeirro hér ó
londi holo margtinms orSiS sér
til othljegft vegna tifelldro tkoS-
onotkipta og ótrúlegror þjónkun-
or viS þelto riki, og 08 þcim er
því monno sizt trúondi til foryttu
í þetsu míkilvjega móli.
Til þess oS nfjo upp þcttor
stoðreyndir þarf oð foro nokkuS
oftur I timonn
I upphofi tíSori ttyrjoldarinn-
or, meSon Rúttor voru enn i hern
oðor- cg vinótlubondologi viS
l<ir>o þýzku natitto, krof&utl
■Vrjmhalcl i 4. sfðu.
Forsíða fyrsta tbl. Fylkis sem kom út 18. mars 1949.