Litli Bergþór - 02.03.1987, Page 13

11
HELLUDALUR. Glampi er fornt býli,
viö samnefndan læk, sem engar heim-
ildir eru til um. Eitthvað er af
tóftum þarna í kring, sem vafalaust
hafa tilheyrt býlinu. Sumarfjósa-
tóft er ein af örfáum fjóstóftum sem
varóveitst hafa i Biskupstungum. Á
neóri hluta túns sem er ofanvert á
milli ibúóarhúsanna i Helludal, er
fornt friólýst garólag. 1 túninu
neóan við bæ Steinars eru svonefndar
Goðatóftir, þar er talió vera fornt
bæjarstæói og hof. Stuttu noróan vió
Markagil, rétt ofan við sumarhús S.S.
S. , er Laugartorfa , en þar eru frió-
lýstar þingbúóatóftir. Þar fundust
nú 4 tóftir, en i eldri heimildum eru
taldar 12 eóa fleiri tóftir þar, en
erfitt er aó greina tóftirnar i
skóginum.
HOLTAKOT OG HJARÐARLAND. Þar er
gamalt bæjarstæói, er heitir i Holtum
og hefur lengi verió friólýst. Á
mörkum ,MÚla og Hjarðarlands er fornt
garölag, Útgaröur, sem þyrfti aó at-
huga nánar. Gömlu Tungnaréttirnar
vió Tungufljót ber aó vernda i heild.
HLÍÐARTÚN. Rétt ofan vió fjósió var
kirkjugarður, sem sléttaó var yfir.
Bein úr honum fundust þegar grafiö var
fyrir hlöóunni. Ekki var vitaó um aó
þarna væri kirkjugarður.
HÖFÐI. Huldufólkslaut mátti ekki slá,
þvi þá átti skepna aö drepast eóa
eitthvað aö koma fyrir. Hún var einu
sinni slegin, og þá drapst besta kúin.
Nokkru noróan viö bæinn voru miklar
tóftir, þar sem heitir HÓlar. Þær voru
sléttaóar út fyrir um 30 árum, en þar
má vafalaust finna einhverjar leifar
enn.
IÐA. í Ióuhólum, sem eru á mótum
Stóru-Laxár og Hvitár eru tóftir af
býli, sem engar sagnir eru til um.
Þar var grafinn prufuskuróur á siðast-
liönu sumri, og taldi Guömundur
Ólafsson fornleifafræóingur aö þetta
væri ekki gamalt býli, þvi gólfskán
var litil þarna. Þvi þykir mér undar-
legt aö hvergi skuli getió um þaö i
rituóum heimildum. Nokkrir munir hafa
fundist þarna. í mýrinni upp af Ióu-
hólum er kerfi af áveitugörðum, sem eru
óskemmdir, þvi litió hefur verió grafió
i mýrinni. Voru þeir teknir sem gott
dæmi um áveitugaróa.
KJARANSTAÐIR. Þjóöminjasafnió vildi
láta varöveita ibúóarhúsió, sem dæmi
um eldri byggingarstil, sem nú er aö
hverfa.
KJARNHOLT. Fagurhóll er álagablettur
rétt noróan viö bæinn. Vió Hrafnabjörg
rétt sunnan heimreiöar, er fallega
hlaóin fjárhústóft, og standa grjót-
hleóslur vel enn. Stuttu sunnan heim-
reióar að Kjarnholtum II, eru kviar,
einar af fáum slikum i sveitinni.
LALJGARÁS. Beint ofan viö vatnsveitu-
skúr eru tóftir af einsetumannakofa, en
þar bjó Roöa - Teitur. Þetta viröast
gamlar tóftir. Austan til á Laugar-
ásnum er mikill hringur, sem var hey-
garður frá Skálholti á meóan Skálholt
átti slægju i Auðsholti og var heyið
geymt þarna á vetrum. Þjóósaga tengist
Draugahver.
LITLA-FLJÓT. Austan undir Gildurás,
sem er inn undir Flókatjörn, er tóft af
litlum smalakofa, en þeir eru ekki
margir i sveitinni.
MIÐHÚS. Borgarhólnum fylgja þau álög
aö hann má ekki hreyfa. Tjarnarhús
er i fjárhústóft inn við Mióhúsa-
tjarnir. Þar er mjög góó grjót-
hleðsla i veggjum.
MIKLAHOLT. 1 Selinu eru margar
tóftir og misgamlar, en þarna var
áóur sel frá Skálholti. Svæöió
verður aö vernda sem eina heild, en
austan við það er Selbrunnur sem ætti
aó fylgja meö. Rétt austan viö Staó-
arhús,en þar voru hús frá staðnum
(Skálholti), eru leifar af 3 fjár-
borgum, sem eru vafalaust nokkuö
gamlar. Viö Grænuborgir eru nokkrar
tóftir, misgamlar, sem ástæóa er til
aö athuga betur. Þrælagaróur er
fornt garólag frá þvi á landnámsöld,
sem liggur frá Brúará á móts viö Böö-
móösstaói yfir aö Tungufljóti, vió
Hrosshagavik. Hann liggur aó Þræla-
steini, sem er ofan vió túnió i
Miklaholti, en um hann eru til ýmsar
sagnir.
NEÐRI-DALUR. Neöan viö Ólafskofa er
Ólafsleiöi, en öll leiöi eru friðuó.
Rétt viö Ólafsleiöi er gamla bæjar-
stæöió, sem lagðist af vegna skrióu,
sem féll á bæinn fyrir 1709. Sagnir
eru um bænhús, en ekki er vitað hvar
þaó var.
REYKJAVELLIR. Reykjava11arétt er
neóanvert vió Kotslækinn, en i henni
var réttaó framan úr Skálholtssókn og
upp aö Felli.