Litli Bergþór - 01.12.2001, Blaðsíða 25

farangur upp á trússahesta eins og þá var vani. Þá allt í
einu birtist grágæs mitt á milli manna og hesta og sýndist
hvorugt hræðast. Hún virtist hugsa um það eitt að finna
sér eitthvað ætilegt. Hvaðan þessi fugl kom og hvert hann
fór vissi ég aldrei neitt. Hefur hann sennilega alist upp
með fólki og ekki varað sig á að það eru margir
byssuglaðir menn til.
En aftur að grenjaleitinni. Að þessu sinni fundum við
Kristján enga tófu fyrir norðan Hvítá. Héldum því sömu
leið og við komum, niður með Svartá, yfir Hvítá á sama
hátt og við fórum norður yfir og gekk það allt vel.
Bátarnir voru tiltækir eins og við höfðum skilið við þá.
Hestarnir tóku þessu öllu vel og settu ekkert fyrir sig að
synda yfir ána.
Sunnan undir Lambafellinu, sem er hér skammt frá, er
gamall leitarmannakofi og skyldi gista þar næstu nótt.
Heldur var þetta óvistlegur náttstaður. Hurð sem átti að
vera fyrir dyrunum lá utan við kofann í nokkrum hlutum
og sjáanlega hafði kofinn verið hálf fullur af snjó sem var
þó að mestu horfinn. Þegar maður var að búa sig undir
að sofna þá rifjaðist það upp að sumir sem höfðu gist í
þessum kofa hefðu átt ónæðissamar nætur og lítið sofið.
Við Kristján áttum þarna góða nótt miðað við aðstæður og
rólegt var að sofa við straumnið kvíslarinnar sem rennur
rétt við kofavegginn. Eins og venjulega þegar við
vöknuðum í náttstað og vorum með hesta, var fyrsta
verkið að aðgæta hvort þeir væru á sínum stað. Það var
allt í besta lagi og höfðu þeir haft góðan haga um nóttina.
Næst var að búa sig til ferðar á ný. A þessum tímum
var það föst regla að smala saman fé í kringum Bláfell á
vorin. Það var rekið saman í Fremstaveri. Smá réttarkró
var þar rétt við gamla leitarmannakofann og nokkrar
kindur reknar þar inn í einu til að marka og rýja. Þegar
við Kristján fórum í þessa grenjaleit þá var nýlega
afstaðin rúning í Fremstaveri og átti Kristján þar stóra
ullarhrúgu sem við tókum með okkur. Vorum við með
auka hest í þessu skyni og bundum ullina upp á hann.
Héldum svo suður að Grjótá.
Þar tókum við á okkur nokkurn aukakrók. Þegar við
leituðum í grjóturðunum uppi í Bláfellshálsinum fyrr um
vorið sáum við mikið af tófuförum sem benti til þess að
greni væri þarna einhvers staðar á svæðinu. Fljótlega
sáum við umgang eftir tófu og yrðlingur skaust á milli
steina í mikilli grjóturð. Þama var sjáanlega bústaður
lágfótu. Við fengum það verkefni að leggjast við greni
eins og það var kallað. Það er að vakta grjóturðina sem
við sáum yrðlinginn skjótast inn í. Lögðum við gildrur á
milli kletta og svo var að fylgjast vel með ef fullorðnu
dýrin létu sjá sig og kæmu í skotfæri. Við vöktum til
skiptis og svona gekk þetta í eina fjóra sólarhringa. Þá
vorum við búnir að ná yrðlingunum, en höfðum aðeins
einu sinni séð annað gamla dýrið í mikili fjarlægð.
Vorum við því farnir að verða vondaufir um meiri veiði
og fórum að hugsa til heimferðar.
Áður en ég skil við staðinn sem við voram búnir að
halda okkur á síðustu sólarhringana vildi ég aðeins lýsa
Svartárbotnar. Grenið gamla er í brúninni
ofan við hvamminn.
staðháttum. Grenið var í stórgrýtisurð undir háu
klettabelti. Þarna voru klettar af ýmsum stærðum
hangandi út úr berginu og virtust geta losnað og hrunið
niður á verustað okkar. Eg held að maður hafi verið hálf
smeykur að hafast þarna við. Síðan eru liðnir margir
áratugir og aðstæður allar óbreyttar enn. Þarna er farið
inn í Kórgil og þangað leggja margir leið sína til að skoða
það náttúruundur sem Kórinn er.
Á þessum tímum var hesturinn eina farartækið til
ferðalaga. Stundum gat verið vandamál að hafa haga fyrir
þá í námunda við grenin og svo var einnig í þetta sinn.
Við fórum með þá inn í Kórinn. Þar var lítill hagi, aðeins
grasblettir inni á ntilli kletta og ekkert vatn, en greiðfær
leið á einum stað, þar sem við gátum fylgst með þeim frá
geninu og snúið þeim við þegar þeir reyndu að komast
burtu. Leið svo nokkur tími að þeir létu ekki sjá sig.
Aðeins var um einn stað að ræða þar sem þeir gátu komist
burtu, en það var grýtt og brött skriða og hana höfðu þeir
farið. Hestarnir voru í höftum og bætti það ekki fyrir
þeim. Mér er ekki kunnugt um að að hestur hafi nokkru
sinni farið þessa leið að öðru sinni. Síðan þetta var eru
liðnir margir áratugir og ég oft búinn að koma í Kórinn.
Hefur mér þá gjarnan orðið hugsað til þess hvemig
hestarnir komust þarna upp.
Þarna sunnan í Bláfellshálsinum eru miklar grjóturðir
eins og ég gat um áður og átti lágfóta oft bústað sinn
þarna á ýmsum stöðum, en sú breyting varð á eftir að
bílvegurinn var færður þangað sem hann er nú, að ekki
hefur orðið vart við tófu í greni á þessu svæði. Aftur á
móti er hún oft með greni austan undir Bláfellinu í
Fremstaveri.
Mig minnir að við höfum legið þarna í fjóra
sólarhringa. Þá gáfumst við upp á að vera lengur og
fórum að huga að því að komast til byggða. Ég varð
margs vísari í þessari ferð um ömefni og ýmis kennileiti
sem geymast mér í minni enn í dag. Þar naut ég
samferðamanns míns Kristjáns á Gýgjarhóli sem var á
þeim tíma einn af kunnugustu mönnunum á þessu svæði.
Tómas Tómasson frá Helludal
__________________________ Litli - Bergþór 25