Litli Bergþór - 01.03.2005, Side 9

minn kom þangað um 1920 með foreldrum sínum.
Faðir hans deyr 1923 og bjó hann þá fyrst með
Grími bróður sínum, sem var 6 árum yngri, og
Guðnýju móður sinni, þar til móðir mín kom á
heimilið 1927 og þau giftust. Þau bjuggu síðan í
Efsta-Dal til 1943, að þau fluttu í
Gýgjarhólskot. Eða í 16 ár.
L-B: Þú ert þá alinn upp í Efsta-Dal?
Jón: Já, fram að fermingu. Það fyrsta
sem ég man eftir mér er þegar ég er
kannski á öðru eða þriðja ári. Fólkið
var úti á túni að vinna og þar var kaupa-
kona sem hét Ranka og ég kallaði alltaf
Frönku. Var ég að væla í henni að fara
með mig heim. Síðan segi ég þetta
stundum við Rönku mína, þegar ég hef
fengið mér of mikið neðan í því, að nú
eigi Franka að fara með mig heim!
Svo var það lengi í minnum haft þegar
ég stalst út undir útvarpsmessunni á
sjálfan hvítasunnudaginn, þegar ég var
u.þ.b. fjögurra ára gamall, til að róta úr
skítahlassi á túninu. Var það talið
upphafið að mínum jarðarbótaáhuga, en
þótti samt ekki pargott á hvíldardaginn!
Utvarpið var þá nýkomið og fólkið sat allt andaktukt
inni í bæ að hlusta á messuna og gætti ekki að mér.
L-B: Hvað eruð þið mörg systkinin og hver eru
þau?
Jón: Við vorum 9 systkinin, en þar af eru tvö látin.
Elst var Helga, fædd 1928, sem bjó á Gýgjarhóli,
gift Lýði Sæmundssyni. Hún er dáin. Eg er næst-
elstur, fæddur 1929, Guðrún, eða Dúna eins og hún
er kölluð, fædd 1931, bjó lengst af í Miðdalskoti,
var gift Eiríki Tómassyni frá Helludal, Ingimar,
fæddur 1932 var rafvirkjameistari í Reykjavík. Hann
er dáinn. Hans kona er á lífi og heitir Guðrún
Guðnadóttir, frá Jaðri í Hrunamannahreppi. Síðan
er Guðni fæddur 1933, hann var lengi forstjóri
Bifreiðaeftirlits ríkisins og er nú bóndi á Gýgjarhóli.
Kona hans er Inga Kristjánsdóttir frá Gýgjarhóli,
Amór, fæddur 1935, lengi bóndi í Arnarholti og nú
búsettur í Reykholti, Margrét, fædd 1936, húsfreyja
í Skipholti, gift Guðmundi Stefánssyni, bróður
Sigríðar í Bræðratungu, Gunnar, fæddur 1939,
prófessor í íslensku við Háskólann, giftur Silju
Aðalsteinsdóttur og Ólöf, fædd 1943, vinnur á skrif-
stofu Búnaðarsambandsins á Selfossi, ekkja Harðar
Ingvarssonar frá Hvítárbakka.
Það var gott að vera í Efsta-Dal og við þekktum
auðvitað mikið af örnefnum þar. Þegar Sigrún,
dóttir Theodórs, gerði ritgerð um örnefni í landi
Efsta-Dals, bað hún okkur Helgu systur að aðstoða
sig við skráningu örnefnanna.
L-B: Þið eruð semsagt öll systkinin nema eitt, fædd
í Efsta-Dal. Hvemig stóð á því að fjölskyldan flutti?
Jón: Þau voru leiguliðar og var sagt upp ábúð þegar
eigendurnir vildu fara að búa. Ásmundur, afi þeirra
Vilmundar og Auðbergs átti allan Efsta-Dalinn og
seldi Vilmundi, en þeir voru dóttursynir Ásmundar.
Margrét, hálfsystir móður minnar, átti hálft
Gýgjarhólskot á móti ekkju frá Kjarnholtum og
keyptu foreldrar mínir hennar hlut, og fljótlega hinn
helminginn lfka.
En það voru feiknar umskipti að flytja af einni
gróðursælustu jörð í uppsveitunum á þetta melkot.
Fyrst á eftir festi ég ekki yndi hér og það var ekki
fyrr en mér varð ljóst þetta tækifæri til að græða upp
landið að ég fór að una mér. Það var þessi knýjandi
nauðsyn að koma uppgræðslu af stað, loka
rofabörðum og græða mela.
Ragnhildur: Ég man að það var tvennt, sem Jón
sagðist óska sér, daginn sem við settum upp
hringana: Það var að græða melana hér og ef við
eignuðust stráka, að láta einn þeirra heita Grím!
Hvorutveggja gekk eftir!
Jón: Já, ég hef enn ánægju af því að horfa út um
gluggann á gróðið undirlendið hér, sem áður var allt
melur og rofabörð.
Ég lýsi því ekki með orðum
hve ánægja mín er rík.
Þar sem sandurinn feyktist forðum
er fegursta gróðurbrík.
Mestur hluti þess lands, sem var alveg gróðurlaust,
er nú gróðið land, en mosaþembur eru enn nytja-
lausar. Hér suð-vestur undan var grasgefið vall-
lendi, kargþýft. Það var mikið eljuverk að afla
heyja á því með orfi og ljá. Nú er þetta allt orðið
að sléttum túnum.
Faðir minn var mjög áhugasamur heyskaparmaður
Jón ásamt systkinum sínum. Efri röðfrá vinstri: Jón, Ingimar, Guðni,
Gunnar og Arnór. Neðri röð: Ólöf Margrét, Guðrún og Helga.
Litli Bergþór 9