Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2009, Síða 241

Heildarþyngd yfirbyggingar er 44 MN. Stutt er á klöpp og eru stöplarnir, sem eru tæpir
7 m á hæð, grundaðir á henni (Vegagerð ríkisins 1986). A landstöplum og fyrstu milli-
stöplum sitt hvoru megin hvílir yfirbyggingin á tveimur viðnámslegum. Blýgúmmílegur
eru á öðrum millistöplum, fjórar á hverjum stað, auk þeirra eru tvær togstangir sem
tengja saman þessa stöpla og yfirbyggingu brúarinnar. Láréttar færslur yfirbyggingar eru
leyfðar upp að ákveðnu marki.
Til hliðar við sæti yfirbyggingarinnar á landstöplum eru steyptir veggir og er 50 mm frítt
bil á milli þeirra og yfirbyggingar.
Á millistöplum er steyptur hnallur sem nær upp á milli aðalbitanna og eru 70 mm bil að
hvorum bita. Þessir hnallar verða hér eftir kallaðir hliðarstopparar. Við enda yfirbygg-
ingarinnar er svo 50 mm þenslurauf með sérstökum gúmmíþéttingum sem takmarkar
hreyfingar hennar í langátt.
Suðurlandsskjálftinn 29. mai 2008
Þann 29. maí 2008 klukkan 15:45 reið jarðskjálfti með vægis-
stærðina 6,3 (Mw) yfir Suðurland. Um hefðbundinn Suður-
landsskjálfta var að ræða, með svipuð einkenni og jarðskjálftarnir
sem urðu árið 2000. Hann átti upptök sín grunnt í jarðskorpunni
og var með hægri handar sniðgengisbrotahreyfingu (Ragnar
Sigbjörnsson o.fl. 2008). Skjálftinn varð á tveimur sprungum, með
norður-suður stefnu, nærri samtímis. Brotahreyfingin hófst á
sprungu miðja vegu milli Hveragerðis og Selfoss, undir vestur-
lilíðum Ingólfsfjalls, en um einni sekúndu síðar rifnaði sprunga
3,5 km vestan við þá fyrri eins og sýnt er á mynd 1. í Hveragerði
mældist mesta hröðun 0,87g (Benedikt Halldórsson og Ragnar
Sigbjörnsson, 2009) og á Selfossi 0,54g, sjá nánar ISESD gagna-
grunninn (Ambraseys o.fl. 2001).
Mynd 1. Staðsetning brúarinnar og jarðskjálfta-
sprungur í Suðurlandsskjálftanum 29. maí 2008.
Leiða má líkur að því að Óseyrarbrúin hafi orðið fyrir miklum nærsviðsáhifum í
Suðurlandsskjálftunum 2008. Nærsviðsáhrif eru þekkt á stöðum sem liggja nálægt mis-
gengjum og einkennast af stórum hraðapúls (Somerville og fleiri, 1997). Fyrir sniðgengi
má skipta þessum áhrifum í tvennt, annars vegar stefnuáhrif (e. directivety) og hins vegar
hrökkáhrif (e.fling). Milkilvægt er að athuga nærsviðsáhrif fyrir byggingar og brýr sem
hafa langan grunnsveiflutíma.
Stefnttáhrif
í jarðskjálfta rifnar misgengi frá upptökum með aðeins minni
hraða en skúfbylgjuhraða umlykjandi bergs. Þetta veldur því að
það getur byggst upp lágtíðni jarðhreyfingarpúls sem hreyfist í
stefnu jarðskjálftasprungunnar þegar hún myndast. Þetta kallast
framvirk stefnuáhrif (e. forward directivety). Styrkur púlsins er í
réttu hlutfalli við stærð misgengis sem rifnar í áttina að þeim stað
sem er til athugunar. Sömuleiðis eru áhrifin meiri því nálægari
sprungunni sem staðurinn er. Af mynd 1 má ráða að misgengið
stefnir nánast beint á Óseyrarbrúa. Upptök jarðskjálftans voru
norðarlega á sprungunni. Þetta tvennt þýðir að brúin var útsett
fyrir framvirkum stefnuáhrifum þótt ekki liggi fyrir mælingar
sem staðfesti það. Sveiflutími púlsins er gjarnan lengri en 0,5 sek-
úndur og jafnvel mun meiri og skiptir því verulegu máli fyrir
mannvirki með langan sveiflutíma eins og fyrr getur. Fróðlegt er í
þessu sambandi að skoða svörunarróf frá mældum tímaröðum í
Hveragerði (Dvalarheimili) í Suðurlandsskjálftanum 2008 (sjá
mynd 2). Eins og sést kemur fram lágtíðni orka fyrir ofan sveiflu-
Eiginsveiflutími - (s)
Mynd 2. Mæld svörunarróf I Hveragerði
Suðurlandsskjáltanum 29. maí 2008 ásam
svörunarrófi fyrir klöpp (ag = 0,4g) byggt;
Islenska þjóðarskjalinu og Eurocode 8
Ritrýndar vísindagreinar i 2 3 9