Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.2009, Síða 327

>x<
VERKÍS
GREINING DAGSBIRTU
Þjóðgarðsmiðstöð Skriðuklaustri
Þórdís Rós Harðardóttir útskrifaðist sem iðnhönnuður frá Ontario College of Art and Design í Toronto Kanada árið
2001. Hún bætti við sig M.Sc.-gráðu i arkitektóniskri lýsingarhönnun frá Kungliga Tekniska Högskolan í Stokkhólmi.
Þórdís starfar sem lýsingarhönnuður hjá ráðgjafarfyrirtækinu Verkís hf.og hefur tekið þátt í fjölbreyttum lýsingar- og
hönnunarverkefnum. Hún vann dagsbirtugreiningu í Þjóðgarðsmiðstöðina Skriðuklaustri til vottunar BREEAM.
Hvers vegna dagsbirta?
Góð heilsa er það sem mestu máli skiptir fyrir vellíðan manna (Argyle, 1987)1. Með því
að skapa þægilega birtu í viðverurýmum er hægt að hafa mikil áhrif á líðan manna og
vinnuafköst þeirra. í þessari greinargerð er kynnt aðferð við að greina dagsbirtu í bygg-
ingum, en aukin krafa um gæði bygginga og orkusparnað í þeim gefur tilefni til þess að
þær verði hannaðar í auknum mæli með tilliti til dagsbirtu.
An greiningar dagsbirtu er hætta á að hönnuð séu glerhýsi án tillits til legu vinnusvæða
gagnvart sól í þeirri trú að byggingin nýti dagsbirtu best með því að hleypa henni
óhindrað inn á viðverusvæði. Þá getur komið upp sú einkennilega staða að gluggatjöld
séu alla jafna dregin fyrir vegna glýju frá sól og hita á vinnusvæðum næst gluggum og
raflýsing sé keyrð á fullu.
Með greiningu dagsbirtu er fyrir tiltekin svæði hægt að áætla meðalgildi á hlutfalli dags-
birtu (Daylight Factor) og skilgreina hvort þau uppfylli almeimar birtukröfur án raflýs-
ingar miðað við notkunartíma. Svæði með áhættu á glýju af sólargeislum er eiimig hægt
að meta með tilliti til tíma dags eða árs, þannig að hægt sé að gera viðeigandi ráðstafanir
með stýringu dagsbirtu strax á forhönnunarstigi. Greining dagsbirtu getur veitt mikil-
vægar upplýsingar sem styðja ákvarðanir sem teknar eru við ýmsa þætti hönnunar svo
sem staðseháingu vinnurýma miðað við afstöðu byggingar, tegund glers, stærð og
staðsetningu glugga, sem og val á áferð flata.
Líffræðileg áhrif birtu á taugakerfið
Með uppgötvun birtuskynjara í nethimnu augans árið 2002 (David Berson, Brown
University, USA)2 hefur áhersla aukist á mikilvægi góðrar birtu í umhverfi okkar. Birta
og myrkur veita okkur ekki einungis sjónræna upplifun, heldur hafa bein áhrif á tauga-
kerfi okkar með framleiðslu hormóna eins og t.d. melatónins (svefnhormóns) og kortisóls
(streituhormóns). Þessar uppgötvanir hafa skapað sífellt aukna umræðu um hversu
mikilvægir eiginleikar góðrar lýsingar eru, og þá sérstaklega í vinnuumhverfi og við-

Tækni-og vísindagreinar
3 2 5