Neytendablaðið - 01.06.2004, Blaðsíða 13

Þröngt
farþegar*sitja
Öryggisspjöldin í vösum flugsætanna sýna oft allt aðra
mynd af sætabili flugvélanna heldur en raunin er.
Það er staðreynd að mannkynið hækkar
um nokkra sentímetra með hverri kyn-
slóð og þyngist jafnt og þétt, a.m.k. í
þeim heimshluta sem við búum í. Samt
sem áður minnkar það svæði sem flug-
farþegum er ætlað því flugfélög bæta
fleiri sætum í vélarnar til að ná fram
hagræðingu.
Fullvaxin manneskja, um 1,75 m á hæð
eða hærri, þarf iðulega að sitja í fóstur-
stellingu í sæti sínu og getur sig hvergi
hrært. En hvaðertil ráða? Eru einhvertak-
mörk fyrir því hvað flugfélög geta gengið
langt í að auka sætanýtingu?
Neytendasamtökunum hafa borist ótal
kvartanir að undanförnu vegna óþægi-
legra sæta og minna fótapláss í flugvél-
um. Á sama tíma eru neytendur ánægðir
með þá virku samkeppni milli tveggja
flugfélaga og hefur hún sannarlega skilað
sér í vasa íslenskra neytenda. I samgöng-
um hljóta þægindi og verð að fylgjast
að, því með lægri fargjöldum þurfa fiug-
félögin fleiri farþega til að standa undir
rekstrinum.
Alþjóðlegar reglur
Samkvæmt alþjóðlegum staðli sem
flugfélög og flugvélaframleiðendur styðj-
ast við er sætabil (seat pitch) mælt frá
ákveðnum punkti í sæti að sama punkti
í næsta sæti. Þetta sýnir hversu mikið
pláss eitt sæti tekur og fótarýmið fyrir
framan það. Það segir þó ekki alla sög-
una því sæti geta verið misfyrirferðarmik-
il. Með nýrri tækni og nýjum hráefnum
hlýtur að vera hægt að hanna flugstóla
sem eru þægilegir en samt léttari og fyr-
irferðarminni en þessir þykkbólstruðu
þannig að bilið á milli sæta nýtist fótun-
um betur. Samkvæmt upplýsingum frá
Flugumferðarstjórn er einungis að finna í
viðkomandi reglum um hönnun flugvéla
kröfur um sæti og sætafyrirkomulag eri
ekki er talað um lágmarks bil á milli sæta
nema við neyðarútganga. Það þýðir þó
ekki að flugfélögum sé frjálst að bæta við
sætum eftir eigin geðþótta, þar sem teg-
undaskírteinin tilgreina hámarksfjölda
farþega í hverri flugvélategund.
íslensku flugfélögin
Samkvæmt Ólafi Haukssyni, forstöðu-
manni almannatengsla hjá lceland Ex-
press, er þar aðeins um eitt farrými að
ræða, alls eru 148 sæti í vélum þeirra
og sætabilið er frá 74-76 sm. Mesta fóta-
rýmið er í fremstu sætaröðinni og í sæta-
röð í miðri vélinni við neyðarútgang. Ice-
land Express gerir sér far um að hávaxið
eða leggjalangtfólkfái þessi sæti, hinsveg-
ar er mikilvægt fyrir þá sem vilja tryggja
sér þau að mæta nógu snemma í innritun.
Mörgum finnst einnig þægilegra að sitja
við gangveginn. Þetta á þó aðallega við
um þá leggjalöngu. Fólk í yfirvigt á erfitt
með að ferðast í almenningsfarrými þar
sem sæti eru miðuð við meðalmanninn.
Sumstaðar í Bandaríkjunum bjóða flugfé-
lög fólki að kaupa tvö sæti til að tryggja
sér nægjanlegt pláss ef vélin er full. Ef
vélin reynist hins vegar ekki full fær við-
komandi aukasætið endurgreitt.
Jóhann Gísli Jóhannsson, deildarstjóri
þjónustueftirlits lcelandair, segir að bil
á milli sæta í vélum félagsins séu 78-84
sm. Þetta er algeng billengd hjá áætlun-
arflugfélögum en í leiguflugi er sætabilið
yfirleitt minna. Við neyðarútganga er
sætabilið meira og flugfélögunum er
aðeins heimilt að úthluta þeim sætum
á flugvellinum til þess að tryggja að þeir
sem þar sitja geti aðstoðað í neyðartilfell-
um. Við úthlutun þessara sæta gildir að
fyrstur kemur fyrstur fær. Hjá lcelandair
líkt og hjá lceland Express er reynt að
setja hávaxið fólk við neyðarútgang eða
við ganginn þannig að möguleiki sé á að
rétta úr fótunum annað slagið.
Sætisbök þrengja að
Neytendablaðið spurði flugfélögin líka
um bakhallann á sætunum og hvort far-
þegi geti bannað farþega fyrir framan að
halla sæti sínu ef það þrengir að honum.
Þessu svöruðu flugfélögin neitandi og
getur aðeins áhöfnin óskað eftir þvi að
farþegi rétti upp sætisbakið. Eina ráðið
er þá að halla sér sjálfur og ýta með því
vandamálinu aftar í vélina, en sætishall-
inn er um 25 gráður í almenningsfarrými.
Til að rýmka um fæturna er einnig ráð að
rýma sætisvasana af tímaritum og sölu-
bæklingum |dví þegar alvarlega þrengir
að hnjáskeljum fólks munar um hvern
millimetra.
Aðbúnaðurinn í hnotskurn
Nokkur dæmi eru um að fólk hafi látist
eftir langa flugferð í þröngu rými. Við
langa setu er hætta á myndun blóðtappa
og hafa heilbrigðisyfirvöld um heim allan
lýst yfir áhyggjum sínum. Fólk í áhættu-
hópi er hvatt til að standa upp og hreyfa
sig meðan á flugi stendur, en á sama
tíma er þeim tilmælum beint til fólks
urn að vera með beltin spennt á flugi,
öryggisins vegna. Gangarnir í flugvélum
bjóða heldur ekki upp á göngutúra því
iðulega eru flugfreyjur og -þjónar með
afgreiðsluvagna sína á ferðinni. Þegar
sjónvarpskjárinn í vélinni býður upp á
flugjóga þar sem tágrönn stúlka er sýnd
sitjandi þægilega í sæti sínu og teygir úr
fótum og höndum, verður það hjákátlegt
fyrir farþega sem sitja í læstri stellingu og
geta sig hvergi hreyft.
Minni þjónusta
Ýmislegt hefur breyst um borð í flug-
vélum frá því sem áður var. Áfengi er
ekki deilt látlaust út til farþega lengur
og bann við reykingum var bylting
fyrir reyklausan meirihlutann. Nú eru
lággjaldaflugfélögin jafnvel farin að selja
matarpakka og drykki og önnur flugfélög
hafa fylgt í kjölfarið og dregið úr þjón-
ustu. Það er sjálfsagt mál því með lægra
fargjaldi hefur fólk betra svigrúm til að
kaupa sér það sem það vill meðan á flug-
ferð stendur. Um fótarýmið gegnir öðru
máli, því þó að hægt sé að hagræða með
því að draga úr þjónustu eru takmörk fyr-
ir því hvað hægt er bjóða farþegum upp
á mikil þrengsli. Vonast Neytendablaðið
til þess að flugfélögin finni aðrar leiðir til
að hagræða í rekstri.
NEYTENDABLAOIÐ 2. TBL. 2004 13