Neytendablaðið - 01.12.2004, Blaðsíða 4

Uppgreiðsluþðknun á lán einstaklinga
- Er slík gjaldtaka heimil eða ekki?
Undanfariö hefur það færst í vöxt aö neyt-
endur greiði lán sín upp fyrir umsaminn
gjalddaga en lög um neytendalán veita
einmitt rétt til slíkrar uppgreiðslu. Fjár-
málafyrirtæki hafa flest sett þaö skilyrði
fyrir uppgreiöslu á lánum einstaklinga
að greitt sé svokallaö uppgreiðslugjald
eða uppgreiðsluþóknun sem venjulega er
ákveðið hlutfall af láninu, oft um 2%.
Neytendasamtökin telja slíka gjaldtöku
ekki samræmast lögum um neytendalán
og hún sé því óheimil.
Lögbundinn réttur til uppgreiðslu
Samkvæmt neytendalögum eiga neytendur
lögbundinn rétt til uppgreiðslu fyrir gjald-
daga. Hvergi í lögunum kemur fram að
heimilt sé aö skilyröa þann rétt á nokkurn
hátt en í lögunum en hins vegar tekið fram
að ekki megi víkja frá ákvæöum laganna
neytanda í óhag. Meö því að gera þóknun
að skilyrði fyrir uppgreiðslu er verið að rýra
rétt neytenda. Telja Neytendasamtökin að
þetta brjóti í bága viö lög um neytendalán.
Tilgangur laganna að hægt sé að
bera mismunandi lán saman
Lög um neytendalán voru sett meðal annars
í þeim tilgangi að gefa neytendum færi á
að bera saman mismunandi tilboð lánveit-
enda. Af þeim sökum á samkvæmt lögunum
að veita neytandanum upplýsingar um
þann kostnaö sem hann verður fyrir vegna
lánsins. í lögunum er talinn upp allur mögu-
legur kostnaður auk annarra upplýsinga
sem skipt geta máli svo sem gildistími láns-
samnings og skilyrði uppsagnar hans. Einnig
kemur fram að veita skuli upplýsingar um
heimild til uppgreiðslu. Ekkert er hins vegar
minnst á að upplýsa eigi um hvort þóknun
sé tekin fyrir uppgreiðslu. Gera má ráð fyrir
því að ef löggjafinn heföi talið slíka þóknun
heimila heföu lögin kveöið á um skyldu til
að upplýsa um upphæð hennar. Ef fjármála-
fyrirtækjum á að vera heimilt að innheimta
ýmiss konar gjöld sem þeim er ekki gert
skylt að upplýsa neytendur um skv. lögum
um neytendalán er neytendum í raun gert
ófært að bera saman mismunandi lán og
tilgangur laganna hafður að engu.
Fleiri vísbendingar
Ýmsar aðrar vísbendingar er aö finna í
lögunum sjálfum og lögskýringargögnum
sem benda til þess að uppgreiösiuþóknun
hafi ekki verið höfð í huga þegar frumvarpið
var samiö heldur hafi ætlunin þvert á móti
verið sú að slikt gjald mætti ekki innheimta,
a.m.k. ekki sem fast prósentustig sem er
algjörlega óháð því tjóni sem lánveitandi
verður fyrir við uppgreiðsluna.
A þetta líka við um fasteignalán?
Skiptar skoðanir hafa verið um það hvort
lán einstaklinga sem tryggð eru með veði
í fasteign falli undir lög um neytendalán.
Upphaflega féllu slík lán ekki undir lögin.
Hins vegar var gildissvið laganna útvikkað
með lagabreytingu sem tók gildi þann 14.
desember 2000. Það er óumdeilanlegt aö
fasteignalán einstaklinga sem tekin voru
eftir lagabreytinguna falla undir lögin.
Gildissvið laganna er skýrlega afmarkað
og gefur í raun ekkert svigrúm til túlkunar.
Telja Neytendasamtökin því að uppgreiðslu-
þóknun sé að sama skapi óheimil þegar um
fasteignalán er að ræða.
Erindi Neytendasamtakanna til Sam-
keppnisstofnunar
Þann 6. september sl. sendu Neytenda-
samtökin erindi til Samkeppnisstofnunar
vegna ofangreinds álitaefnis. Er málið nú
til meðferðar hjá samkeppnisyfirvöldum og
spennandi að sjá hver niöurstaöan verður.
4NEYTENDABLADIB4.IBl.2004