Neytendablaðið - 01.12.2004, Blaðsíða 14

meiri héren í Bretlandi.Samkvæmtársreikn-
ingum er álagning stærstu verslunarkeöj-
unnar á íslandi svipuö eöa heldur minni en
stærstu verslana þar í landi."
Matvælaverö og Evrópusambandiö
í skýrslunni er fjallaö um hvaöa áhrif aðild
íslands að Evrópusambandinu (ESB) heföi
á matvælaverö hér á landi. Fram kemur
aö matvælaverð til finnskra neytenda hafi
lækkaö um nálægt 10% viö inngöngu Finna
í ESB. Kjöt lækkaði mest eða um 20% fyrsta
áriö eftir aðild. Einnig segir í skýrslunni
að matarverð bæði i Finnlandi og Svíþjóð
hafi lækkað verulega áður en löndin gengu
í ESB. Ein meginástæðan var að löndin
umbyltu landbúnaöarstefnu sinni með því
að breyta verðstuðningi yfir í beingreiðslur
til bænda. Einnig lækkaði viröisaukaskattur
á matvæli í Svíþjóð úr 21% í 14% á þessum
árum. Að mati skýrsluhöfunda myndi matar-
reikningur íslenskra heimila lækka um 5-
10% ef viö tækjum upp landbúnaðarstefnu
ESB. „En líkast til myndi aðildin hafa áhrif á
fleiri þætti matvælaiönaðar en búreksturinn
sjálfan, auk þess sem samkeppni í verslun
gæti aukist við aðildina", samkvæmt skýrsl-
unni. Skýrsluhöfundar leggja hins vegar
áherslu á að aðild að ESB sé ekki nauð-
synleg til að ná fram slíkri lækkun og benda
á að „íslendingar gætu hæglega náð fram
sömu lækkun - ef ekki meiri - á matvæla-
veröi með því að opna á viöskipti með
útlendar landbúnaðarafurðir. Þeir gætu enn
fremur farið að dæmi Svía og Finna - en án
þess að ganga i bandalagið - og umbylt land-
búnaðarstefnu sinni þannig aö stuðningur
viö bændur komi fram meö beingreiðslum
fremur en verðstuöningi."
Skýrsluna i heild er að finna á heimasíðu
forsætisráöuneytisins, slóðin er:
www.forsaetisraduneyti.is/media/Skyrslur/
Matarskyrsla.doc
Klisjur seljenda
pppnr
- segja seljendur alltaf satt?
Seljendur vöru og þjónustu fullyrða
gjarnan ýmislegt í skilmálum varðandi
viðskiptin. Neytendur eru orðnir svo vanir
því að heyra þessar fullyrðingar að þeir
efast ekki lengur um réttmæti þeirra. En
eiga þær alltaf við rök að styðjast? Neyt-
endablaöið tók saman nokkrar fullyrð-
ingar sem sjá má í skilmálum og ber að
varast að taka of bókstaflega og sumar
þeirra eru hreinlega rangar.
Klisja: „Ákveðnir hlutar vöru falla ekki
undir ábyrgð, eins og t.d. hugbúnaöur."
Það sem rétt er: í fyrsta lagi er ekki rétt aö
tala um ábyrgö nema fyrirtækið sé tilbúiö
að veita neytanda meiri rétt en hann á skv.
lögum. Hiö rétta er að tala um kvörtunar-
frest. í öðru lagi eru engir hlutar vöru undan-
þegnir kvörtunarfresti.
Klisja: „Ábyrgö fellur niður ef aðrir en
starfsmenn fyrirtækisins hafa opnað tæki
eða reynt að gera viö það."
Það sem rétt er: í raun er reglan sú að ef
um galla er að ræöa ber seljandinn ábyrgð á
honum. Hafi óeðlileg not neytandans valdið
tækinu tjóni er það á hans eigin ábyrgö.
Eins getur seljandi ekki borið ábyrgö á
því ef aðrir viðgerðaraöilar en starfsmenn
hans hafa valdið tækinu tjóni. Hins vegar
þarf það alls ekki að valda tækinu neins
konar tjóni þótt það hafi verið opnað eða
annar hafi reynt aö gera við það en seljandi
og þaö þarf ekki aö hafa haft nein áhrif á
upphaflega gallann sem slíkan. Skilyrðis-
laus regla um að ekki sé hægt að kvarta
vegna galla eftir að tæki hefur verið opnað
af öðrum en starfsmönnum seljanda er þvi
óeölileg.
Klisja: „Kaupandi sættir sig við ástand
hlutar."
Það sem rétt er: Seljendur kynna slíka skil-
mála gjarnan með þeim hætti aö neytandi
geti ekkert gert þegar galli kemur upp þar
sem hann hafi skrifað undir þaö aö hann
sætti sig viö ástand hlutar. Þótt söluhlutur
sé seldur „í því ástandi sem hann er" eða
meö öðrum álíka fyrirvörum getur hann
samt sem áður verið talinn gallaöur. Það á
t.d. viö sé ástand söluhlutar verra en neyt-
andi hafði ástæðu til að ætla miðað við
kaupverö og atvik að öðru leyti. Einnig telst
slíkur hlutur gallaður hafi seljandi vanrækt
upplýsingaskyldu sína um hlutinn og ætla
má aö þaö hefði haft áhrif á kaupin eða
ef hlutur er ekki í samræmi við þær upplýs-
ingar sem seljandi gaf um hann.
Klisja: „Þurfi aö koma til kaupanda til að
gera við vöruna þarf að greiða fyrir akstur
og feröatíma."
Það sem rétt er: Samkvæmt neytenda-
kaupalögum á seljandi því aðeins rétt á því
að afhenda nýja vöru eða bæta úr göllum
á vöru ef það er gert án kostnaöar og veru-
legs óhagræðis fyrir neytanda. Óski neyt-
andi eftir því að hlutur sé sóttur til hans
vegna kostnaöar eöa verulegs óhagræðis
sem hann yrði annars fyrir, t.d. vegna þess
aö hlutur er mjög stór, er ekki hægt að
krefja hann um sérstaka greiðslu af þeim
sökum.
Klisja: „Komi gallar fram síðar sem kaup-
andi hefur ekki séð þegar hann skoðaði
vöruna veröur kaupandinn að sætta sig við
það."
Þaö sem rétt er: Ekki er hægt að gera þá
skilyrðislausu kröfu að kaupandi sjái galla
strax við kaup og alls ekki þegar gallar
koma upp síðar. Sjá nánar um þetta mál i
greininni „Ábyrgð og kvörtunarfrestur" á
síöu 11.
14 NEYTENDABLAÐIB 4. TBL. 2004