Neytendablaðið - 01.03.2006, Page 5

Þaö færist sífellt í vöxt aö matvæla-
framleiðendur bæti vítamínum og stein-
efnum út í matvæli og drykkjarvörur.
Hagsmunasamtök neytenda hafa lýst
yfir áhyggjum af þessari þróun og telja
aö framleiðendur noti íblöndunina sem
auglýsingabragö til aö selja matvæli sem
ekki eru endilega sérstaklega holl. Sumir
sérfræöingar telja jafnvel að ofneysla
vítamína og steinefna sé meira vandamál
en vítamínskortur, sérstaklega þegar börn
eru annars vegar. Neytendablaðið ákvað
aö skoða málið nánar.
Hólmfríður Þorgeirsdóttir verkefnisstjóri
nœringarmáta hjá Lýðheilsustofnun svarar
eftirfarandi spurningu:
Þurfa börn aö taka inn vítamín?
Ef börnin borða fjölbreytt fæði ætti ekki
að vera þörf á að gefa þeim önnur bætiefni
aukalega en D-vítamín. Astæðan fyrir því
að ráðlagt er að taka D-vítamín er m.a. sú
að það er í fáum algengum fæðutegundum
frá náttúrunnar hendi.
Það er ekki bara að það sé óþarfi að gefa
börnum önnur bætiefni heldur er mun æski-
legra að þau fái þau vítamín og steinefni
sem líkaminn þarfnast úr fæðunni þar sem
þau eru til staðar í eðlilegum hlutföllum
og sínu náttúrulega umhverfi. Sömu áhrif
viröist t.d. ekki nást ef stök vítamín, stei-
nefni eða önnur hollustuefni eru tekin inn
í töfluformi eins og ef þau fást úr ávöxtum
og grænmeti.
Rétt er svo að gera sér grein fyrir því að
þó að þessi efni séu okkur nauðsynleg þá
á orðatiltækið því meira því betra ekki við
hér því það er hægt að fá of mikið af vítam-
ínum og steinefnum. Börn eru sérstaklega
viðkvæmur hópur sem full ástæða er til
að huga sérstaklega að hvað þetta varðar.
Fjölbreytt fæöuval þar sem nóg er af græn-
meti og ávöxtum tryggir best aö börnin fái
þau næringarefni sem þau þurfa í hæfilegu
magni.
Jóhanna Eyrún Torfadóttir nœringarfrœð-
ingur hjá matvœlasviði Umhverfisstofnunar
svarar eftirfarandi spurningu:
Er raunveruleg hætta á því að börn
geti fengið of mikið af vítamínum og
steinefnum?
Akveðin hætta er fyrir hendi að börn og
fullorðnir geti fengið of mikið af vítamínum
og steinefnum þar sem mikið framboð af
vítamín- og steinefnabættum matvælum
er á íslenskum markaði. Börn þurfa ekki
eins mikið af vítamínum og steinefnum og
fullorðnir og ef þau fá stóra skammta, þ.e.
mun meira en ráðlagt er, yfir langt tímabil
er hætta á óæskilegum áhrifum á heilsu
þeirra.
Til að undirstrika hversu auðvelt er að fá
mikið af einstaka næringarefnum má skoða
dæmið hér að neðan. Gert er ráð fyrir að 7
ára barn fái vítamínbætt matvæli í morg-
unmat auk þess að fá lýsi og fjölvítamín.
Morgunmaturinn lítursvona út:
• Ein skál af Cheerios (30 g)
• Mjólk (Dreitill) (1,5 dl)
• Hálft glas af ávaxtasafa (Chiquita Red
d'Orange) (100 ml)
• Barnaskeið af Krakkalýsi (10 ml) og ein
tafla af Latibæjar fjölvítamíni án A Et D
Skoðuð eru næringarefnin: A-, D-, B6 og C-
vítamín, járn og fólasín og borin saman við
ráðlagðan dagskammt (RDS).
í dæminu má sjá að með fyrstu máltíð
dagsins, ásamt lýsi og fjölvítamíni, er nú
þegar búið að fara langt yfir ráðlagðan
dagskammt fyrir öll næringarefnin að A-
vitamini undanskildu. Börn geta því hæglega
fengið of mikið af vítamínum og steinefnum
og þarf bara eina máltíð til þess að það
gerist.
Ef foreldrar gefa börnum sínum fjölvítamín
eða önnur fæðubótarefni þá þurfa þeir að
vera meðvitaðir um þann möguleika að
börnin þeirra geti einfaldlega verið að fá of
mikið af vítamínum og steinefnum.
Latibær hefur undanfarið auglýst vítamín
fyrir börn. Grunnhugmyndin í Latabæ er að
börn hreyfi sig og borði hollan og góðan
mat. Ef börn borða í samræmi við ábend-
ingar íþróttaálfsins ættu þau varla að þurfa
að taka vítamín - eða hvað?
Neytendablaðið spurði Hauk Gíslason sölu-
og markaðsstjóra Latabœjar:
Hvers vegna hefur Latibær
markaðssett vítamínpillur fyrir börn?
Auðvitað er það svo að börn sem borða
hollan og góðan mat á hverjum degi þurfa
ekki að taka inn vítamín eða lýsi.Við vitum
hins vegar að á mörgum heimilum hafa
matarvenjur breyst samhliða breyttum
aðstæðum fjölskyldna. Oft er það svo að
báðir foreldrar vinna úti og þegar kemur
að því að elda næringarrika kvöldmáltíð þá
gefst oft ekki tími til annars en fyrir fram
matreiddra matvæla. Neysla á forsteiktum
mat hefur t.d. aukist gífurlega undanfarin
misseri.
Einföld leið til að tryggja að börnin fái þá
grunnskammta sem mælt er með af vítam-
ínum eru t.d. vítamíntöflur. Latibær mun þó
aldrei hverfa frá þeirri grunnhugsun - að
hollar matarvenjur, hreyfing og útivera eigi
að sjá til þess að enginn þurfi á töflum að
Tafla 1. Magn nœringarefna sem fást úr morgun-
matnum boriðsaman við ráðlagða dagskammta.
Nærinqarefni A-vítamín (uq) D-vítamín (uq) Fólasín (uq) B6-vítamín (mq) C-vítamín (mq) Járn (mg)
RDS* 700 10 150 1,1 45 10
Cheerios (30q) 151,5 0,1 200 0,5 6 8
Dreitill (150 ml) 22,5 0,75 7,5 L5 0,06
Chiquita (100 ml) 30 o^ 9
Krakkalvsi (10 ml) 275 18,4
Latibæjar vítamín 300 1,6 60 5
Samtals 449 19,3 538 2.4 77 13,1
(Hlutfall af RDS) -64% -193% -359% -218% -1710/0 -131%
*Ráðlagðir dagskammtar nœringarefna fyrir börn á aldrinum 7-10 ára
5 NEYTENDABLAÐIB 1. TBL. 2006