Bændablaðið - 15.07.1997, Qupperneq 20

20
Bcendablaðið
Þriðjudagur 15. júlí 1997
Þórarinn E. Sveinsson mjólkursamlagsstjóri KEA á Akureyri segir
Norðlendinga eiga möguleika á sókn með sameiningu
mjólkurvinnslunnar í fjórðungnum
Verði ekkertgert
oiooo stðrl tapast
Þórarinn E. Sveinsson, mjólk-
ursamlagsstjóri KEA á Akureyri,
telur fulla ástæðu til að tekið verði
alvarlega að innflutningur sækir
inn á markaðinn á íslandi, þótt í
litlum mæli sé enn sem komið er.
Hann viðurkennir að uppstokkun
mjólkurvinnslunnar kunni að
fækka störfum en geti líka skilað
störfum. "Við gætum verið að tapa
störfum en við gætum líka verið að
búa til ný störf. En hvað störfin
varðar þá má slá föstu að ef við
gerum ekki neitt þá munum við
tapa störfum vegna innflutnings á
mjólkurvörum. Bændur og iðnað-
urinn þurfa líka að horfa meira til
framtíðar en gert er í dag. Hér á
Norðurlandi þurfum við að sjá
meiri möguleika til að aiika við
framleiðsluna og tryggja þannig
bæði vinnsluna og framleiðendur í
sessi."
"Eigum að finna
sérhæfða markaói
erlendis"
Útflutningur hefur verið víta-
mínsprauta fyrir mörg iðnfyrirtæki
á Islandi og ekki er óeðlilegt að
mjólkuriðnaðurinn horfi í þá
áttina. Þórarinn bendir á að Mjólk-
ursamsalan hafi unnið markaði á
Grænlandi fyrir framleiðslu sína
og allt slíkt skipti höfuðmáli. „Við
eigum auðvitað að hella okkur út í
að skoða sérhæfða markaði. Nú er
t.d. verðlag þannig í nágranna-
löndum okkar að það er ekki
óraunhæfur möguleiki að vinna
sérhæfða markaði fyrir okkar vör-
ur. En til þess að þetta verði hægt
þurfum við að hafa úthald til að
lifa súrt og sætt áður en öryggi er
komið í útflutninginn. Við getum
tekið sem dæmi að á sínum tíma
hættum við að flytja út Óðalsost,
aðallega vegna þess að gengið á
dollamum féll. Á sama tíma
ákváðu Norðmenn að halda áfram
að byggja upp sinn markað og í
dag hafa þeir merkjavöru inni á
Bandaríkjamarkaði. Þetta er gott
dæmi um að úthaldið þarf að vera
til staðar en okkar möguleikar á
nýjum mörkuðum liggja í gæðum
og hreinleika. Það kostar peninga
að segja frá því sem við getum gert
en ef vel er staðið að útflutningn-
um þá á að vera hægt að skapa
iðnaðinum og bændum góðar tekj-
ur. Ég tel að við þurfum líka að
horfa þannig á að fullnægja heima-
markaðnum vel en nýta okkur út-
flutninginn sem jaðartekjur fyrir
bændur vegna þess að kostnaður
þeirra við t.d. 20% meiri fram-
leiðslu er ekki svo mikill,“ segir
Þórarinn og bætir því við að öll
undirbúningsvinna verði að miðast
við það að afurðastöðvarnar greiði
bændum ekki minna en afurða-
stöðvaverð.
Hann telur engum vafa undir-
opið að styrkur sameiginlegs sam-
lags á Norðurlandi gagnvart út-
flutningsmöguleikum yrði mikill
en hann bendir einnig á að hægt sé
að hugsa sér að Osta- og smjör-
sölunni yrði sett það hlutverk að
vinna í útflutningsmálunum enda
hefur fyrirtækið í dag framseldan
rétt samlaganna til útflutnings.
Útsöluverð
mjólkurvara góður
mælikvarði
Hagræðingarkrafa á mjólkur-
iðnaðinn er oft til umræðu og segir
Þórarinn að raunar sé búið að ná
meiru en sett var í búvörusaminga
á sínum tíma. „Mér finnst útsölu-
verð mjólkurvara til neytenda besti
mælikvarðinn og nú erum við búin
að ná verðinu á svipað ról eða neð-
ar en í helstu viðmiðunarlöndum.
Meðal-íslendingur eyðir ekki
nema tæplega 30.000 krónum á ári
í kaup á mjólk og mjólkurvörum
og hlutfallslega hefur hlutur
mjólkurvara í heildarútgjöldum
fjölskyldunnar minnkað. Mér
finnst því mjög til umhugsunar
hvort íslenskur mjólkuriðnaður
getur nokkum tímann gengið
lengra en í nágrannalöndunum.
Það er dýrara að framleiða mjólk á
íslandi en í nágrannalöndunum, þó
ekki sé horft á annað atriði en það
að kýr eru hér lengur inni á húsi.
Mér finnst líka mjög óréttlátt í
ljósi þess að hlutur mjólkur og
mjólkurvara í heildarútgjöldum
fjölskyldunnar er minnkandi að þá
er stöðugt hamrað á verð-
breytingum mjólkurvara og raunar
landbúnaðarvara yfirleitt. Það er
ekkert sagt þó einhver sam-
keppnisdrykkur hækki í verði en
allt ætlar um koll að keyra þegar
minnst er á breytt verð á mjólkur-
vörum. Skýring á þessu kann að
vera óeðlilega mikil tenging við
vísitölur sem aftur hafa áhrif á for-
sendur kjarasamninga og það er
örugglega hlutverk iðnaðarins og
bænda að breyta þessu. En það er
alltaf hægt að gera betur í
rekstrinum í mjólkuriðnaði og
þann dag sem menn byrja að tala
um að meiri árangri sé ekki hægt
að ná þá eiga menn að sitja heima.
Samanburðurinn við nágranna-
löndin segir okkur á hinn bóginn
að hér er margt betur gert en lrka
önnur atriði sem við getum bætt
okkur. Við erum til að mynda
öflug í vöruþróun og ótrúlegt hvað
við höfum búið til breiða línu af
góðum vörum með ekki meiri
mannskap og búnað að baki
okkur.“
Sátt þarf að
ríkja um breytingar
I kjölfar arðgreiðslna til mjólk-
urframleiðenda á Suðurlandi og
uppbótargreiðslna á mjólk, eins og
greidd var framleiðendum á
samlagssvæði Mjólkursamlags
KEA hefur verið töluverð umræða
um eignarhald samlaganna. Oddur
Gunnarsson, bóndi á Dagverðar-
eyri, benti á í viðtali við Bænda-
blaðið nýverið að skoða þurfi til
hlýtar hvort ekki sé rétt að aðskilja
rekstur samlagsins og móðurfé-
lagsins og hann velti einnig fyrir
sér hvort ekki sé komið að sam-
einingu kaupfélaga á Norðurlandi.
Þórarinn E. Sveinsson segist sjá
fyrir sér að í framtíðinni muni
verslun og úrvinnsla afurða á
Norðurlandi færast undir færri
stjómir en nú er, jafnvel eina
stjóm. „Kannski væri besta málið
að byrja á sameiningu KEA og
KÞ. Samgöngumar em allt aðrar
en áður og margt sem hægt er að
gera á hagkvæmari hátt. Gmnd-
vallarmálið finnst mér vera að
breytingar á eignarhaldi afurða-
stöðva verða að gerast í sátt við
umhverfið, sátt við bændur og mér
finnst mjög slæmt ef samkomulag
milli afurðastöðvanna og bænda
hefur verið að versna. Hér á
Eyjafjarðarsvæðinu bind ég miklar
vonir við samstarfsnefnd Búnaðar-
sambandsins og Kaupfélags Ey-
firðinga og að mínu mati á slík
nefnd alltaf að vera starfandi. Hún
hefur mörg verkefni að vinna og
ég sé t.d. alveg fyrir mér að í
þessu starfi yrði horft á
stefnumótun til framtíðar. Af
hverju ekki að reyna að hanna fjós
framtíðarinnar, meta hvemig hag-
kvæmast verður byggð upp sú
framleiðsla sem fyrirsjáanlegt er í
dag að standist kröfur. Við eigum
fyrirliggjandi úttekt á framleiðslu-
aðstæðum í Eyjafirði og á henni og
öðmm fmmgögnum er hægt að
byggja stefnumótun um fram-
leiðslu á Eyjafjarðarsvæðinu.“
Hagur bænda
að hafa sterkar
afurðastöðvar
Að mati Þórarins taka bændur
virkan þátt í umræðu um málefni
afurðastöðvanna og hann segir það
sýna að þeir hafi skilning á að
sterkar afurðastöðvar styrkja þá
sjálfa í sessi. „Mun fleiri bændur
en hitt hafa fullan skilning á að
þeirra hagur er ekki sá að
afurðastöðvarnar séu veikar. Mér
finnst það gilda bæði hér í
samlaginu og á svæðinu að líkt og
í Hálsaskógi þá eiga öll dýrin í
skóginum að vera vinir og þetta
mætti kannski yfirfæra á mjólkur-
framleiðsluna og vinnsluna á öllu
Norðurlandi,“ segir Þórarinn E.
Sveinsson að lokum.
Til sölu nýupptekin
Fella, 4ra arma.
Uppl. ísíma 4781064.
Mest selda
dráttarvélin á
Norðurlöndum
Valmet 665-4 er einföld
og vönduð dráttarvél
sem er hönnuð fyrir
norrænar aðstæður.
Fjöldi íslenskra bænda
hefur nú tekið þessa
dráttarvél í þjónustu
sína. Spurðu eigendur
Valmet dráttarvéla um
vélarnar. Reynslan er
ólygnust.
Nú fást Valmet
dráttarvélarnar á enn
betra verði en áður. Við
eigum nýjar vélar af
flestum stærðum og
gerðum til afgreiðslu
strax.
Bl^JÖFUR
Krókhálsi 10, sími 567 5200,
fax 567 5218, fars. 854 1632
„ Ég er einn afþeim sem talað hafa lengi um að
stokka þurfi upp í mjólkurvinnslunni og mérfinnst
tímaglasið tæmast hraðar og hraðar hér á Norðurlandi.
Auðvitað er ákvarðanataka um þetta í höndum
heimamanna á hverjum stað en munurinn á umrœðunni
nú ogfyrir nokkrum árum er sá að þá var framleiðslan
sífellt minnkandi en nú er búið að ná tökum á henni,
botninum náð og heldur að aukast við en hitt. Síðan eru
þœr aðstœður breyttar að efvið ætlum hér hjá
Mjólkursamlagi KEA að bœta við okkur t.d. íframleiðslu
sérosta þá höfum við ekki húsnæði til staðar. Annar
möguleiki er að með uppstokkun þá verði
sérostaframleiðsla annars staðar en að við helgum okkur
sérgrein samlagsins, þ.e. pökkun dagmjólkur og vinnslu í
stærri blokkosta ásamt viðbitsframleiðslu," segir
Þórarinn E. Sveinsson, mjólkursamlagsstjóri KEA.
Nýlegur ársfundur samlagsins bar þess merki að mikill
vilji er hjá stjórnendum fyrirtœkisins að ýta úr vör
uppstokkun á mjólkurframleiðslu á Norðurlandi og sér í
lagi vilja Eyfirðingar ná samvinnu við Þingeyinga í
þessum efnum. Þórarinn segist hlynntur þeirri hugmynd
að mjólkurvinnslan á Norðurlandi verði undir einu
fyrirtœki enda verði styrkur þess fyrirtœkis og
möguleikar til útflutnings og markaðssóknar allt aðrir en
samlaganna íþeim einingum sem þau eru í dag.