Tónlistin - 01.03.1942, Page 7

TÓNLISTIN
19
sér nokkra tónlistarmenntun. Hvort
heldur er ríkjandi innan mennta-
stéttarinnar andi þröngsýni, yfir-
borðsmennsku og kotborgara-
Iiáttar eða andi víðsýni, gjörliygli
og höfðingslundar, þá er það samt
alltaf hún, sem mestu ræður um and-
lega og menningarlega velferð þjóð-
arinnar. Skólarnir eru orðnir slikt
stórveldi, að jjeir hljóta að móta þjóð-
ina á hverskonar menningarlegum
veltvangi sem er. Þessvegna ber að
gagnrýna þá hlífðarlaust, hvenær
sem þess virðist þörf. Sem stendur
eru þeir, beinlínis og óbeinlínis, ein
hin mesta torfæra á vegi tónmenn-
ingar þjóðarinnar í stað þess að vera
hið gagnstæða. Og viðhorf þeirra
brevtist ekki fyrr en menntastéttin
kemst til skilnings ó því, að nótna-
og tónlestrar-kunnátta gefur innsýn
i engu ómerkilegri né ógöfugri menn-
ingarverðmæti en lestrar- og lungu-
mála-kunnátta.
Sem meðlimur Félags íslenzkra
tónlistarmanna og í nafni þjóðrækni
og menningar, legg ég því eindregið
til, að F. í. T. beiti sér þegar í stað
fyrir því við Menntamálaráð, að lag-
færð verði þau missmíði, sem hér er
um að ræða, svo fljótt sem auðið er.
Enda þótl hér kunni að virðast
deilt, máske allharðlega, á sérstaka
stétt þjóðfélagsins, þá er það ekki af
illvilja gert, heldur af því, að nauð-
svn ber til. Eg hefi livorki löngun né
tíma til að deila á menn eða málefni
að þarflausu. En þegar einstrengings-
háttur og stærilæti einstakra stétta
eða manna gengur svo úr hömlum,
að það hnekkir menningu þjóðarinn-
ar, þá er það skykla hvers, sem þess
Þorsteinn Konráðsson:
Söngbókmenntir og
hljóðfæri íslendinga
á 19. öld.
Fram til Ioka 18. aldar fara litlar
sögur uin, að útlendar nótnabækur
hafi flutzt inn í landið, annað en lik-
ur eru til, að jafnvel löngu áður hafi
borizt hingað Nils Jespersþns Gradua-
le, prentaður 1573, sálmabók Hans
Thomiss0ns, prentuð 1569 og Ivin-
gos Graduale, prentaður 1699. Má
telja fullvíst, að Jespersþns Graduale
og sálmabök H.Thomiss0ns hafi verið
stuðningsrit Guðhrands biskups Þor-
lákssonar við útgáfu grallarans (sbr.
bréfabók hans). Um 18 10 getur Pétur
Guðjohnsen þess, að Jesperspns Gra-
duale liafi verið lil í stiftsbókasafn-
inu en verið seldur á uppboði. Þetta
sýnir, hve útlendar nótnabækur
voru lítils metnar i landinu allt fram
á daga P. Guðjohnsens, en hann
keypti mikið af útlendum nótnabók-
um (sbr. skýringar hans aftan við
messusöngbók hans 1861). A hinn
bóginn er vitanlegt, að fjöldi söng-
laga befir borizl liingað til lands,
gengið frá manni til manns og tekið
ýmsum breytingum.
Langt fram á 19. öld var sunginn
grallarasöngur í kirkjunum. — Tví-
er umkominn, að deila á slíkt en-
demi lilífðarlaust.
Akureyri, 7. janúar 1942.