Bændablaðið - 10.03.2004, Blaðsíða 18

18 Miðvikudagur 10. mars 2004
ðalfundur Samtaka af-
urðastöðva í mjólkuriðnaði
var haldinn fimmtudaginn 4.
mars síðastliðinn og sóttu hann
fulltrúar mjólkursamlaga og
fjöldi gesta. Miklar og mál-
efnalegar umræður urðu um
stöðu íslensks mjólkurbúskap-
ar og framtíðarhorfur. Fundar-
stjóri var kosinn Egill Sigurðs-
son og fundarritari Karl Stef-
ánsson.
Viðburðaríkt ár
Formaður samtakanna, Magn-
ús H. Sigurðsson, flutti ítarlega
skýrslu stjórnar, en hún hélt
níu bókaða fundi. Árið var við-
burðaríkt og starfsemi SAM að
venju umfangsmikil, krefjandi
og tímafrek. Til umræðu voru
til dæmis málefni undirbún-
ingsnefndar nýs búvörusamn-
ings, en skýrsla hennar var
rædd sérstaklega síðar á fund-
inum. Formaður nefndi gildi
þess að sameiginleg niðurstaða
ólíkra hagsmunaaðila næðist
um stefnumótun varðandi
starfsskilyrði greinarinnar.
„Það er afar mikilvægt,“ sagði
hann, „að ríkisvald og aðilar
vinnumarkaðar taki þátt í slíkri
stefnumótun svo að breiðari
sátt náist um innihald og fram-
kvæmd nýs búvörusamnings.
Þó má ekki líta á sem svo að
allt sé fast í hendi í framtíðinni
hvað varðar starfsskilyrði
greinarinnar. Enn ríkir rétttar-
óvissa um starfsumhverfi
mjólkuriðnaðarins sem ekki
hefur verið leyst úr. Allt bendir
til þess að lagabreytingar þurfi
að eiga sér stað til að svo megi
verða. Einnig má sjá í skýrsl-
unni vísbendingar um að
mjólkuriðnaðurinn þurfi enn
frekar að grípa til hagræðingar-
aðgerða. Mikilvægt er í þeim
efnum að reyna að búa svo um
hnúta við samningsgerð, að
það verði viðfangsefni sem
mjólkuriðnaðurinn fái að takast
á við með samræmdum og
skipulegum hætti, eins og á
undangengnum áratug. Það
hefur ótvírætt verið til hagsbóta
fyrir alla hagsmunaðila, það er
bændur og fyrirtæki þeirra,
neytendur og hið opinbera.“
Engin hækkun
Magnús ræddi um verðlagsmál
og sagði að þar bæri helst að
nefna að afurðastöðvar hefðu
tekið á sig 2,4% hækkun til
mjólkurframleiðenda um síð-
ustu áramót, auk þess sem
engin hækkun átti sér stað á
vinnslu og dreifingarkostnaði
mjólkur á sama tíma. „For-
senda þessarar ákvörðunar
byggir á góðri afkomu afurða-
stöðva undangengin ár,“ sagði
hann, „þótt hækkun vinnslu-
og dreifingarkostnaðar hafi í
öllum tilvikum verið lægri en
almenn varðlagsþróun í land-
inu.“ Einnig ræddi formaður
um störf Markaðsnefndar, sem
stóð fyrir vel heppnuðum
skólamjólkurdegi, lét hanna
sérstakar jólamjólkurumbúðir
og stóð fyrir MUU-auglýsinga-
herferð sem vakið hefur mikla
athygli en fengið misjafna
dóma. Loks sagði hann að á-
kveðið hefði verið að ráða sér-
stakan fjölmiðlafulltrúa og að
öllum líkindum yrði Einar Karl
Haraldsson fyrir valinu.
Áhrif aðildar að ES
Í skýrslu Pálma Vilhjálmsson-
ar, framkvæmdastjóri SAM,
kom meðal annars fram að
málefni tengd opinberri verð-
lagningu og væntanlegum
breytingum vegna WTO-
samninga voru fyrirferðamikil
á síðasta ári. Einnig sagði hann
frá starfi nefndar, sem utanrík-
isráðuneytið skipaði á miðju
árinu 2002 til að kanna áhrif
hugsanlegrar aðildar að ES á
íslenskan landbúnað. Í nefnd-
inni áttu sæti fulltrúi SAM á-
samt fulltrúum frá utanríkis-
ráðuneyti, landbúnaðarráðu-
neyti og bændasamtökum. Yf-
irgripsmikilli áfangaskýrslu
hefur nú verið skilað til utan-
ríkisráðherra. „Segja má að nú
hafi af okkar hálfu verið unnin
ákveðin grunnvinna við kort-
langningu aðstæðna landbún-
aðar í Evrópu,“ sagði Pálmi,
„og munu þær upplýsingar
nýtast við frekari samanburð á
aðstæðum okkar samanborið
við aðrar þjóðir í Evrópu.“ – Í
ágústmánuði var Bjarni R.
Brynjólfsson, mjólkurverkfræð-
ingur, ráðinn til starfa hjá
SAM, og eru starfsmenn þá
orðnir þrír. Þessi ráðstöfun var
löngu orðin tímabær þar sem
tveir starfsmenn voru hættir að
anna öllum þeim viðfangsefn-
um sem leyst eru á vettvangi
samtakanna.
Verðákvarðanir
Vilhelm Andersen gerði grein
fyrir starfsemi verðlagsnefndar
búvöru en hún hélt sex fundi á
árinu auk funda í undirnefnd-
um. Helstu þættir í störfum
nefndarinnar voru að fylgjast
með kostnaðarbreytingum á
verðlagsgrundvelli kúabús og
einnig vinnslu- og dreifingar-
kostnaðar og leita leiða til að
minnka þörf á verðtilfærslu
þannig að hún gæti rúmast
innan ramma lögbundinnar
verðtilfærslu. Miklar umræður
urðu um hverju nefndin þyrfti
að ljúka fyrir þann tíma að
heildsöluverðlagning yrði gef-
in frjáls. Áhersla var lögð á að
athuga rekstrarafkomu afurða-
stöðva. Samkvæmt skýrslu
kom fram hagnaður án upp-
bótaagreiðslu pr. lítra mjólkur,
og var hann kr. 4.35 pr. lítra á
árinu 1999, kr. 3,09 árið 2000,
kr. 0,92 árið 2001 og kr. 3,58
árið 2002.
Mikil hagræðing
Að loknu kaffihléi var rædd
hin efnismikil og vandaða
skýrsla, sem nefnd um stefnu-
mótun í mjólkurframleiðslu
skilaði landbúnaðarráðherra
nýverið; hún ber heitið Stöðu-
mat og stefnumótun í mjólkur-
framleiðslu – og hefur verið
fjallað um hana ítarlega í fjöl-
miðlum. Framsögumenn voru
Pálmi Vilhjálmsson og Þórólfur
Sveinsson, formaður Lands-
sambands kúabænda. Pálmi
benti á að þróunin síðastliðinn
áratug sýndi að mikill og góður
árangur hefði náðst í hagræð-
ingu innan mjólkuriðnaðarins.
Afurðastöðvum hefði fækkað
og fjárhagslegur ávinningur af
því væri um 300 milljónir
króna á kostnaðargrunni. Nú
A ð a l f u n d u r S A M 2 0 0 4 :
Starfsskilyrði mjólkur-
vinnslunnar verði tryggð
A
væri stefnt að afnámi opinberr-
ar verðlagningar vegna skuld-
bindinga við WTO, en heild-
söluverð yrði ekki afnumið fyrr
en réttaróvissu væri eytt og til
þess yrðu lagabreytingar að
koma til. Pálmi lýsti þeirri
skoðun sinni að ef frekari kröf-
ur um hagræðingu yrðu bornar
fram væri betri kostur að reyna
að verða við þeim en láta
lækka innflutningstolla. –
Þórólfur sagði að undirtektir á
fundum við kynningu skýrsl-
unnar hefðu verið góðar og
margar athyglisverðar athuga-
semdir komið fram. Nú þyrfti
að ákveða heildarstuðning við
mjólkurframleiðsluna og
greiðslumarkið yrði væntan-
lega áfram stjórntæki til að
tryggja jafnvægi framboðs og
eftirspurnar. Þórólfur ræddi
einnig um hámarksbústærð
sem notið geti beinna
greiðslna en til greina kæmi að
setja hámark á bústærð, eink-
um út frá öryggissjónarmiðum.
Mun verra væri að lækka
stuðning í þrepum með vax-
andi bústærð; ef það yrði gert
skipti öllu máli við hvaða bú-
stærð yrði miðað og hver
skerðingin yrði. – Um bústærð-
ina urðu fjörugar umræður og
sýndist sitt hverjum. •
Fundarstjóri var Egill Sigurðsson.
Magnús H. Sigurðsson, formaður SAM, og Pálmi Vilhjálmsson, fram-
kvæmdastjóri SAM, en báðir fluttu ítarlegar skýrslur um starfsemi samtak-
anna á aðalfundinum.
Séð yfir fundarsalinn á alfundi SAM 2004.