blaðið - 14.07.2005, Blaðsíða 14

fimmtudagur, 14. júlí 2005 I blaðið
blaðið
Útgáfufélag: Ár og dagur ehf. Stjórnarformaður: Sigurður G. Guðjónsson. Ritstjóri:
Karl Garðarsson. Auglýsingastjóri: Steinn Kári Ragnarsson. Ritstjórn og auglýsingar:
Bæjarlind 14-16,201 Kópavogur. Aðalsími: 510-3700. Símbréf á fréttadeild: 510-3701.
Símbréf á auglýsingadeild: 510-3711. Netföng: vbl@vbl.is, frettir@vbl.is, auglysingar®
vbl.is. Prentun: Prentsmiðja Morgunblaðsins. Dreifing: Islandspóstur.
Komið að skuldadögum
Það þurfti ekki að bíða lengi eftir rauðu ljósunum. Dregið hefur úr hækk-
unum á fasteignamarkaði og verð á eignum virðist fara lækkandi eftir
ótrúlegar hækkanir undanfarinna missera - hækkana sem hafa verið
drifnar áfram af lánsstefnu bankanna, óendanlegri bjartsýni kaupenda
og eggjunarorðum fasteignasala sem hafa hagnast sem aldrei fyrr.
Bankarnir stungu sér í djúpu laugina með 100% lánum sem björguðu
mörgum sem áttu ekkert á milli handanna. Skyndilega gátu þeir keypt
sér einbýlishús upp á tugi milljóna. Það að kaupa og selja íhúðir varð
eins og að taka þátt í lottói eða svipað og að kaupa bréf í deCode fyrir
nokkrum árum. Það urðu bókstaflega allir að spila með.
En nú er komið að skuldadögum. Menn þurfa að fara að borga af tug-
milljóna króna húsnæðisláninu sem hækkar jafnt og þétt í takt við verð-
bólgu. í ofánálag fer verð á eigninni lækkandi þannig að á skömmum
tíma verður skuldin hærri en sem nemur verði eignarinnar. Hvað gera
bankarnir þá? Ætla þeir að selja ofan af fólki sem skuldar meira í íbúð-
um sínum en veð er fyrir? Eða ætla þeir að freista þess að halda íbúða-
verði uppi með handafli? Eða ætla þeir að kreíjast frekari veða í öðrum
eignum fólks, ef einhveijar eru? Eða ætla þeir að lóta kyrrt hggja og
vona að verðið hækki síðar meir? Gleymum því ekki að hér er um að
ræða hundruð eða þúsundir íbúða.
Sérfræðingar eru að spá því að verð á fasteignum geti lækkað um allt
að 30% á næstu misserum. Gangi það eftir má búast við mikilli fjölgun
gjaldþrota einstaklinga sem létu freistast af gylliboðum um lán. Það hef-
ur lítið sem ekkert verið fjallað um þetta mál, enda mun þægilegra að
halda fast í bjartsýnisspá um áfr amhaldandi hækkanir á fasteignamark-
aði. Eftir stendur þó nagandi óvissa þeirra sem keyptu þegar verðið var
í hámarki. Þeir hafa ekki lengur stjórn á hlutunum - þeir verða að bíða
og vona að greiðsluseðlar næstu mánaða verði ekki martröð næstu ára.
Eitt er víst - bankarnir munu hafa allt sitt á þurru. Þeir munu afsaka
sig með því að það sé ekki þeim að kenna fólk kunni ekki fótum sínum
forráð. í eyrunum hljóma þó enn auglýsingarnar þar sem almenningur
var hvattur til að kaupa og kaupa - á 100% lánum.
Eitt er víst - samkvæmið er á enda. Það er komið að timburmönnun-
um.
Endurheimtum
stríðsskaðann
Eiríkur Bergmann Einarsson,
stjórnmálafræðingur
Fyrir sextán árum endurheimtu
Berlínarbúar loksins þann mikla
stríðsskaða sem fólst í tvískiptingu
borgarinnar eftir heimstyijöldina
síðari. Berlín var svo gott sem jöfn-
uð við jörðu í stríðinu og þegar hafist
var handa við enduruppbygginguna
eftir stríð lenti sjálf miðborgin og
besta byggingarsvæði borgarinnar á
milli múranna sem skiptu borginni
í tvennt. Á þessu einskinsmanns-
landi sem táknaði hörmungar styrj-
aldarinnar marga áratugi eftir lok
hennar lifði aðeins dauð-
inn einn. En um leið og
kraftaverkið gerðist þann
9. nóvember 1989, þegar
friðelskandi fólk beggja
vegna múrsins reif hann
niður með berum höndum
í beinni útsendingu, var
þegar hafist handa við að
byggja sameinaða Berlín
að nýju. Engu var til spar-
að og sem dæmi má nefna
að á tíunda áratugnum
voru áttatíu prósent af
öllum byggingarkrönum
£ Evrópu staðsettir í mið-
borg Berlínar í óða önn að
búa til nýja borg. Samein-
aðir Berlínarbúar voru á
fullu við að endurheimta
stríðsskaða seinni heimsstyrjaldar-
innar.
Dreifbýl borg
Eins og Berlín varð Reykjavík líka
fyrir umtalsverðum landfræðilegum
stríðsskaða
í heimsstyij-
öldinni síðari.
Án nokkurs
samráðs við
Reykvfkinga
hóf breski her-
inn að leggja
herflugvöll í
sjólffimiðborg-
inni, þvert yfir
besta bygging-
arland borg-
arinnar; flugbrautimar voru lagðar
fram hjá Háskólanum langsum, í
átt að Alþingishúsinu og nónast alla
leið upp að Landsspítalan-
um. Fram að styrjöldinni
hafði Reykjavík verið að
mótast, það var að verða
til borg álíka þeim sem við
þekkjum annarsstaðar í
Norður-Evrópu, borg með
þéttri byggð, þröngum
götum og fallegum torg-
um sem mynda vænlegan
ramma utan um blómlegt
mannlíf. En lagning her-
flugvallar í Vatnsmýrinni
stöðvaði þessa eðlilegu
þróun og hefur síðan verið
sem fleinn í síðu borgarinn-
ar. Flugvöllurinn þrengdi
svo að eðlilegri þróun borg-
arinnar að byggðin hrökk
sífellt lengra upp á hæðirn-
ar í kringum hana svo Reykjavík er
nú einhver dreifbýlasta borg £ heimi,
jafnvel dreifbýlli en margar bilaborg-
irnar £ Ameríku. Enda var afleiðing-
in meðal annars sú að reisa þurfti
óhemju plóssfrek umferðarmannvirki
til að tengja saman hin dreifðu hverfi
borgarinnar.
Vandræðagangur stjórnmála-
manna
Núna, sextán árum eftir hrun múrs-
ins, eru Berlinarbúar langt komnir
með að byggja nýja miðborg, en þótt
sextíu ár séu nú liðin frá þvi að her-
inn fór úr Reykvík eftir lok síðari
heimsstyijaldar blasir stríðsskaðinn
enn við öllum þeim sem aka Hring-
brautina í Reykjavík. Brátt líður að
kosningum í Reykjavík og enn eru
stjórnmálamennirnir að vandræðast
með flugvallarmálið og virðast ekki
enn vita í hvorn fótinn þeir eigi að
stíga í þessu mikilvæga hagsmuna-
máli okkar Reykvíkinga. Þessi vand-
ræðagangur er sérlega furðulegur í
ljósi þess að kjósendur í Reykjavík
kusu flugvöllinn burt í allsheijarat-
kvæðagreiðslu fyrir nokkrum árum.
Það er kominn tími til að þessum
vandræðagangi ljúki; það er kominn
tími til að endurheimta Vatnsmýrina
undan þessum breska herflugvelli og
byggja fallega og mannvænlega borg.
eirikurbergmann.hexia.net
1'-------
Þaðerkom-
inn tími til
að endur-
heimta
Vatnsmýr-
ina undan
þessum
breska her-
fiugvelli
áS®
FRABÆRAR
VIÐTOKUR
íbúa höfuðborgarsvæðisins lásu eða flettu Blaðinu vikuna
4-10 júní 2005 samkvæmt dagbókarkönnun Gallups
Starfsfóik og eigendur Blaðsins vilja þakka þér kæri lesandi
fyrir frábærar móttökur og ómældan stuðning
‘■**S Bílavarahlutir
Ferðabox
ADALNÚMER . SlMI 520 8000 WWW.Stllling.IS
SKEIFUNNI 11 RVlK. ■ SlMI 520 8001 SMIOJUVEGI 68 KÓP. • SlMI 520 8004
DALSHRAUN113 HFN. • SlMI 520 8003 BÍLDSHÖFÐA 16 RVlK. • SlMI 520 8005
EYRARVEGI 29 SELF. ■ SÍMI 520 8006
SWEDEN