blaðið - 17.03.2006, Blaðsíða 16

FÖSTUDAGUR 17. MARS 2006 blaöiö
16
VJ.1
iAL
Ekkjur fá meiri stuöning en fráskildar konur
Guðný Halldórsdóttir, prestur, gerði athugun á reynslu kvenna afmissi maka vegna andláts eða skilnaðar.
,Ég gerði athugun á reynslu kvenna
sem höfðu lent í hjónaskilnaði eða
upplifað andlát maka,“ segir Guðný
en hún vinnur að meistaraverkefni
við guðfræðideild Háskóla íslands.
,Ég talaði við tíu konur um lífsreynslu
þeirra og byggði á sextán ára reynslu
minni sem prestur í viðtölunum.
Rannsóknin var eigindleg sem
þýðir að ítarleg viðtöl voru tekin við
hverja konu og niðurstöðurnar byggja
á þeim. Markmið rannsóknarinnar
var að öðlast skilning á aðstæðum
þessara kvenna og hvernig þær unnu
sig í gegnum sorg sína, viðbrögð
fjölskyldu, vina og samfélagsins í
heild sinni og hvaða áhrif missirinn
hafði á þær. Eg auglýsti eftir konum
sem höfðu gengið í gegnum skilnað
eða misst maka sinn í tengslum við
verkefnið og þekkti þær því ekki áður.
Konurnar voru allar á milli fertugs
og fimmtugs og voru viðtölin tekin
heima hjá þeim.“
Sorgarferli fráskildra
kvenna flóknara
.Niðurstöðurnar voru þær að allar
konurnar fundu til mikillar sorgar
óháð því hvort þær höfðu gengið í
gegnum skilnað eða andlát maka.
Konurnar fóru allar í gegnum áfalla-
ferli og upplifðu að fótunum hefði
verið kippt undan þeim. Allar fundu
þær mikið til, grétu mikið, fundu til
vonleysis, depurðar og einmanaleika.
Konurnar töluðu um að hafa grátið
mikið á skilnaðarferlinu og felldu
jafnvel tár þegar þær rifjuðu þessa
erfiðu reynslu upp tveimur árum
eftir andlát eða skilnað. Það sem
einnig kom í ljós var að sorgarferli
hinnar fráskildu konu er mun flókn-
ara en hjá þeim sem misstu maka
sinn. Þessar konur fundu ekki aðeins
til missis heldur líka fyrir öðrum og
erfiðari tilfinningum eins og sekt.
Þær kenndu sjálfum sér um skiln-
aðinn og fannst þær ekki nógu fal-
legar, góðar og skemmtilegar. Þetta
eru tilfinningar sem ekkjan finnur
ekki fyrir. Þær konur sem gengu í
gegnum skilnað höfðu allar upplifað
það að maðurinn hafði gengið út af
heimilinu, jafnvel út af annarri konu
og upplifði konan sem eftir var því
mikla höfnun. Konur sem upplifa
hjónaskilnað gegn vilja sínum upp-
lifa mun meiri sorg heldur en ef skiln-
aðurinn er tilkominn vegna annarra
þátta. Þessi höfnunartilfinning litaði
allt líf kvennanna og gerði það að
verkum að þær áttu erfitt með að fara
á mannamót. Margar kvennanna hor-
uðust niður og misstu jafnvel tugi
kílóa og sumar þeirra áttu enn við
líkamleg vandamál að stríða í kjöl-
far skilnaðarins tveimur árum síðar.
Þegar konurnar sem lentu í skilnaði
voru spurðar út í sorgarferlið í kjölfar
skilnaðarins töluðu sumar þeirra um
að þeim liði eins og þær væru að fá
hjartaáfall.“
Sorg ekkjunnar viðurkenndari
Guðný segir að það sem hafi verið
hvað mest sláandi í athuguninni
hafi verið sú staðreynd að sorg ekkj-
unnar er mun viðurkenndari í samfé-
lagi okkar en sorg hinnar fráskildu
konu. „Ef maki deyr er þáttur sam-
félagsins mjög sýnilegur. Það þarf
að kistuleggja, minningagreinar eru
skrifaðar, dánartilkynning birtist í
útvarpinu og fleira í þeim dúr. Þessar
konur upplifðu mikinn stuðning eftir
fráfall makans, þær fengu send blóm,
samúðarkort og annað þar sem fólk
sýndi samúð sína. Konurnar töluðu
sérstaklega um hvað þeim þótti vænt
um þann samhug sem fólk sýndi.
Þennan þátt vantaði hjá fráskildu
konunum og þær töluðu um að
það hefði gert þeim gott að fá meiri
stuðning frá samfélaginu. Hinar
fráskildu konur fundu aftur á móti
fyrir þrýstingi um að hefja makaleit
að nýju. Þeim var sagt að hrista af
sér slenið og ná sér í annan mann.
Þessar konur áttu þess ekki kost að
kveðja með formlegum hætti eins og
ef um makamissi hefði verið að ræða
og enginn vottaði þeim samúð sína.
Eftir að ekkjurnar sem ég talaði við
misstu maka sína stoppaði ekki sím-
inn og þær fengu faðmlög og stuðn-
ing. Ein ekkjan orðaði þetta svo að
þó hún hafi ekki þekkt allt fólkið við
útförina hafi hún fundið að það bar
sorgina með henni. Ekkjurnar voru
bornar á höndum fjölskyldunnar og
passað að þær þyrftu ekki að fara út
á vinnumarkaðinn, það var einhver
til staðar til að gefa þeim að borða
og passa að þær væru ekki einar. Þær
héldu að mestu fjárhagnum á svip-
uðum stað og áður og fengu ekkna-
bætur. Fráskildu konurnar héldu
sínu striki þrátt fyrir að þurfa að
leysa upp heimilið, skipta búslóðinni
og jafnvel að flytja. Fráskildar konur
komu alla jafna verr út fjárhagslega
en ekkjurnar. Síðan þurfti að semja
um forræði yfir börnunum og semja
um hvar þau ættu að vera um hátíðar.
Það sem var sammerkt með þeim
konum sem ég ræddi við var að það
sem hélt þeim uppi voru börnin. Þær
urðu að standa sig barnanna vegna.“
Guðný segir að fráskildu kon-
urnar hafi einungis upplifað þögn
í kringum sig. „Þeir sem reyndu að
hugga viðkomandi höfðu gjarnan
á orði hvað maðurinn fyrrverandi
hafi verði ómögulegur á hinum og
þessum sviðum og þetta særði þær
aðeins ennþá meira. Það má segja
að þetta sé stuðningur með öfugum
formerkjum."
Sorgin spyr ekki um tíma
Guðný segir að þegar komi að sorg og
sorgarviðbrögðum sé erfitt að gefa
upp ákveðinn tíma í ferlið. Það er
best að líta á sorgina og gleðina eins
og systur sem fylgja manni í gegnum
lífið.
„Þegar konurnar komu í viðtölin
höfðu þær gengið í gegnum sorgar-
ferlið og voru komnar að síðustu vörð-
unni í ferlinu sem er sáttin. Þegar
upp var staðið þökkuðu þær þó fyrir
að hafa fengið að segja sögu sína en
það virtist hafa hjálpað þeim. Það
má segja að viðtalið sjálft hafi verið
eins konar meðferðarfræðilegt úr-
ræði og það væri efni í aðra ritgerð."
Guðný vonar að verkefnið verði til
þessa að samfélagið sjái betur sorg
hinnar fráskildu konu og bendir
jafnframt á samtök um sorg og sorg-
arviðbrögð sem gagnast geta í kjölfar
hjónaskilnaðar.
Sáu þœr konur sem skildu aldrei
nein teikn á lofti i hjónabandinu um
skilnað?
„Sumar höfðu séð teikn á lofti um
að ekki væri allt í lagi í hjónabandinu
en afneituðu ástandinu. Þær hugs-
uðu sem svo að maðurinn hlyti að
velja þær og börnin á endanum. Eftir
á að hyggja töldu þessar konur þó
allar að reynslan hafi verið lærdóms-
rik og að þær hefðu ekki viljað vera
án hennar."
Vantar kveðjusiði í kirkjuna
Guðný segir að það vanti sárlega
kveðjusiði í kirkjuna sem m.a. væri
hægt að nota þegar fólk skilur. „Það
þyrfti að vera til handbók fyrir fólk
sem er að ganga í gegnum hjóna-
skilnað og einnig þyrftu að vera til
kveðjusiðir fyrir prestana. í þessum
siðum væri hægt að fara í gegnum
það ferli að taka niður hringana og
annað tengt því að skilja. Grafarvogs-
krikja og Kvennakirkjan eru einu
kirkjurnar þar sem starfandi eru
hópar og námskeið fyrir konur sem
hafa lent í skilnaði en það skiptir
miklu máli að sorgarferli í kjölfar
skilnaðar verði viðurkennt.“
hugrun@bladid.net
CAP
Álstell 6061 I Dempari Suntour .
M-2000121 gíra Shimano TX-30 www.gap.is
FJALLAHIÓLABÚÐIN FAXAFENI 7
S: 5200 200 MAN - FOS..KL; O-IS. LAU. KL. 10-15 WWW.gap. ÍS
1
Blaðið/Frikki