blaðið - 21.04.2006, Blaðsíða 18

YOGASTÖÐIN HEILSUBÓT
Síðumúla 15, s. 588 57 11 og 694 61 03
YOGA YOGA YOGA YOGA YOGA
Líkamsæfingar, öndunar-
æfingar, slökun og hug-
leiðsla.
Sértímar fyrir byrjendur og
Morgun-, hádegis-,
síðdegis- og kvöldtímar.
NÝTT! Astanga yoga
barnshafandi konur. www.yogaheilsa.is
r Varðan veitir þér \/firrlráttar - lægri \/PYtÍ
y 1 1 1 1 L. 1 Kynntu þér hvað við getum gert meira fyrir þig á landsbanki.is.
L Landsbankinn 4
Njóttu þess aö vera í Vöröunni
ríHU
Grisaveisla i
einum grænum
Fulleldaðar og tilbúnar

á pönnuna eða í ofninn
- Lostæti med litilli furirhöfn

silicol
— OQ
500
ER
MAGINN
VANDAMÁL?
Silicol hjálpar!
Fæst í öHum apótekum
18 I HEILSA
FÖSTUDAGUR 21. APRÍL 2006 blaöiö
Mikilvægt aö tilkynna
aukaverkanir lyfja
Fólk hefur lent á sjúkrahúsi eftir inntöku Herbalife
Magnús Jóhannsson, prófessor í iyfjafræði við Hf.
Magnús Jóhannsson, prófessor í
lyfjafræði við Háskóla íslands, skrif-
aði nýlega grein í Læknablaðið um
tilkynningar á aukaverkunum lyfja
á árunum 1999-2004. 1 greininni
kemur fram að Lyfjastofnun hafi
borist 86 tilkynningar um aukaverk-
anir lyfja á þessu tímabili. Tilkynn-
ingum um aukaverkanir lyfja hefur
farið fjölgandi á undanförnum
árum og segir Magnús það vera af
hinu góða.
„Skráning á aukaverkunum lyfja
má rekja til ársins 1965 í kjölfar
þess að 10 þúsund börn fæddust án
handa og fóta og var það rakið til
lyfsins thalidomide sem m.a. var
gefið við morgunógleði. Eftir þetta
vaknaði áhugi á því að safna saman
upplýsingum um aukaverkanir og
halda skráningu yfir þær. Því meira
sem við vitum um aukaverkanir lyfj-
anna því meira verður öryggi þeirra “
Magnús segir að til þessa hafi
menn verið tregir við að tilkynna
aukaverkanir lyfja en um 60% til-
kynninga koma frá sjúkrahúsum
og heilsugæslu. „Upplýsingar um
aukaverkanir hérlendis eru sendar
Lyfjastofnun og síðan sendar áfram
í gagnagrunn erlendis en í notkun er
alþjóðlegt kerfi þar sem hægt er að
skrá 80 þúsund mismunandi auka-
verkanir lyfja. Hlutfallslega færri
tilkynningar eru að berast vegna
aukaverkana lyfja hérlendis en í ná-
frannalöndunum Noregi og Svíþjóð.
síðasta ári komu þó 80 tilkynn-
ingar um aukaverkanir lyfja en til að
halda í við hlutfall nágrannalanda
ættu þær að vera um eitthundrað."
Alvarlegar aukaverkanir
geta hlotist af Herbalife
Magnús segir að öll lyf hafi auka-
verkanir og að þar séu náttúrulyf
ekki undanskilin þó svo að sumir
haldi því fram að náttúrulyf hafi
engar aukaverkanir. „Það hafa
komið fram aukaverkanir vegna
náttúruefna eins og gingseng og Her-
balife og flestar út af Herbalife. Þær
umkvartanir sem hafa borist vegna
Herbalife eru m.a. hjartsláttatrufl-
anir og lifrarvandamál sem sum
hver voru það alvarleg að fólk lenti
á sjúkrahúsi." Magnús segir það
vanda málið að um 200 mismun-
andi tegundir séu til af Herbalife og
því erfitt að tengja aukaverkanirnar
ákveðnu innihaldsefni.
„Gingseng er að mörgu leyti eins
og kaffi, það er létt örvandi fyrir
miðtaugakerfið eins og koffein. Al-
varlegar aukaverkanir af notkun
gingseng hafa verið tilkynntar og
má þar nefna hjartsláttatruflanir,
geðhæð, bráðaofnæmi og yfirlið.“
Magnús segir að ekki hafi verið vitað
hversu lengi fólk hafði tekið þessi
náttúruefni þegar aukaverkana
varð vart. Af öðrum náttúruefnum
þar sem tilkynnt var um aukaverk-
anir má nefna blómafrjókorn og sól-
hatt. „Þó nokkur umkvörtunarefni
hafa komið vegna sólhatts og má
þar nefna þrjú alvarleg tilfelli eins
og lost, gulu og ofnæmisviðbrögð. í
Evrópu er vitað um fjölda lifravanda-
mála af völdum sólhatts."
Fólk með alvarlega sjúkdóma
sættir sig við fleiri aukaverkanir
Magnús segir að því alvarlegri sem
sjúkdómurinn er því fleiri aukaverk-
anir sé fólk tilbúið að sætta sig við.
Mörg geðlyf hafa t.a.m. miklar auka-
verkanir en mikil bylting hefur orðið
á geðlyfjum á síðustu 20-30 árum og
núna getur fólk stundað einhverja
vinnu og lifað sínu lífi. í grein Magn-
úsar í Læknablaðinu kemur fram
að 21 tilkynning hafi borist vegna
tauga- og geðlyfja enda sé um mjög
mikið notuð lyf að ræða.
Magnús segir raunhæft markmið
að framleiða lyf sem valda ekki auka-
verkunum og alltaf séu að koma á
markað lyf með sérhæfðari verkun
og minni aukaverkunum. „Það er
allra hagur að alvarlegar aukaverk-
anir séu tilkynntar og þannig verða
lyfin öruggari.“
hugrun@bladid.net
Fordómar
Hœttum að þykjast
Fordómar hafa skaðleg áhrif á
heilsu og líðan þeirra sem þeir
beinast gegn en einnig hinna sem
bera þá. Það er þess vegna allra
hagur að vekja sem flesta til vit-
undar um eðli þeirra og orsakir,
hvernig þeir birtast og hvaða
afleiðingar þeir hafa. Þegar við
dæmum einstaklinga fyrirfram á
grundvelli alhæfinga og staðal-
mynda er um fordóma að ræða.
Fordómar eru hættulegir og sær-
andi þegar þeir hafa áhrif á hegðun
okkar og leiða til mismununar.
Einstaklingur, sem er dæmdur út
frá fyrirfram gefnum alhæfingum
um tiltekinn hóp, er um leið sviptur
möguleikanum á að sýna hver hann
eða hún er í raun og veru, sjálfs-
myndin brotnar og einangrun og
einmanaleiki fylgja í kjölfarið. For-
dómar eru því ekki skaðlausar skoð-
anir, heldur hafa bein áhrif á líf og
líðan þeirra sem fyrir þeim verða.
Fordómar eru þrálátir og því getur
verið erfitt að berjast gegn þeim. En
fordómar eru hvorki meðfæddir né
eðiilegt atferli mannsins. Þeir eru
lærðir og með því að viðurkenna þá
og gera sér grein fyrir sínum eigin
fordómum má læra að losna við þá.
Mikilvægt er að við tökum þá af-
stöðu að vera upplýst um fordóma,
horfumst í augu við þá og ræðum
eðli þeirra. Með því öðlumst við víð-
sýni og umburðarlyndi og drögum
úr skaðlegum áhrifum þeirra.
Viðurkennum eigin fordóma
Fordómar vinna gegn okkur sjálfum.
Við þurfum ekki að vera hrædd við
útlit fólks. Við þurfum ekki að vera
hrædd við framandi tungumál og
menningu, ólíkar skapgerðir eða
geðheilsubresti. Við þurfum ekki
að vera hrædd við fordóma. Þeir eru
til staðar, innan í okkur og innan í
öðrum. Viðurkennum þá!
Ég veit það
ogþú veiztþað,
og ég veit
að þú veizt
að ég veit
að þú veizt það,
samt látum við
eins og við
vitum það ekki.
Látalœti e. Jón úr Vdr
Rætur fordóma eru oft á tíðum
þekkingarleysi og skilningsleysi.
Fordómar gefa þeim sem fyrir
þeim verða ekki sömu tækifæri og
öðrum sem við höfum ekki fordóma
gagnvart.
Mér er minnisstæður einstak-
lingur sem ég kynntist fyrir
mörgum árum á geðdeild Landspít-
alans. Þessi einstaklingur var með
geðklofa sjúkdóm en í afar góðu jafn-
vægi þegar þetta var, skarpgreindur
maður sem hafði svo sannarlega
mikið að gefa. Eitt sinn þegar við
vorum að ræða saman um lífið og
tilveruna, sagði hann: „Hættu að
þykjast!" Ég ætti ekki að þykjast
vera einhver vinur hans því það
væri ég svo sannarlega ekki. Hann
væri þess fullviss að ef hann myndi
hitta mig úti á götu eftir að hann út-
skrifaðist af deildinni myndi ég ekki
heilsa honum. Hann hafði upplifað
mikla fordóma annarra í sinn garð
og hann fann hvernig fólk forðaðist
hann á götu.
Það var svo mörgum árum síðar
að ég mætti honum á götu. Hann
var þá greinilega mjög veikur og
varla þekkjanlegur, enda vildi hann
örugglega ekki láta þekkja sig. Ég
áttaði mig ekki á því fyrr en ég var
komin inn í bíl að þarna hafði ég
mætt þessum gamla vini mínum
af geðdeild og ég hafði ekki heilsað
honum. Ég hafði ekki heilsað
vegna þess að ég þekkti hann ekki
en ég spyr mig enn í dag að því af
hverju ég þekkti hann ekki. Var það
kannski vegna eigin fordóma? Forð-
aðist ég að horfa framan í þennan
mann sem ég mætti þarna, vegna
þess að ég hafði fordóma gagnvart
því hvernig hann leit út?
Ég veit að þú ert með fordóma
og ég veit að þú veist að ég er með
fordóma. Samt látum við sem við
vitum það ekki. Skoðum eigin for-
dóma og viðurkennum þá, þá fyrst
getum við horfst í augu við þá og
tekið ákvörðun um að sleppa þeim.
Jórunn Frímannsdóttir,
hjúkrunarfrœðingur
- ritstjóri www.doktor.is