blaðið - 20.06.2006, Blaðsíða 19

- ' rrrm » rrTTT rtirr*
blaðiö ÞRIÐJUDAGUR 20. JÚNÍ 2006
HEILSA I 27
Sólarvöm veitir falskt öryggi
Sterk sólarvörn verndar húðina ekki alltaf fyrir húðkrabhameini og hrukkum þar sem
húðin þarfekki að brenna til að verðafyrir áhrifum sólarinnar.
Þrátt fyrir að flestir álíti að sterk
sólarvörn verji húðina fyrir
húðkrabbameini og ótímabærum
hrukkum er það ekki alltaf svo.
Húðin þarf ekki að brenna til
að verða fyrir áhrifum sólar-
innar, áhrifum sem geta valdið
húðkrabbameini.
Sólarvörn síar venjulega út útfjólu-
bláa geisla sem valda sólarbruna.
Með því að nota sólarvörn fyllast
margir fölsku öryggi og eyða meiri
tíma í sólinni en hollt er. Það eykur
hættuna á húðkrabbameini. Fæstar
sólarvarnir vernda húðina nægilega
gegn útfjólubláum geislum sem sog-
ast inn í húðina og valda húðkrabba-
meini og hrukkum. Þetta á líka
við um sólarvarnir sem eru sagðar
vernda sérstaklega gegn útfjólu-
bláum geislum. Sérfræðingar segja
að besta vörnin gegn útfjólubláum
geislum sé sólarvörn sem innihaldi
zinkoxíð, títaníum tvísýring eða
avobenzone. Neytendur ættu lika
að leita að sólarvörn sem er vatns-
held og er með 30 í styrkleika eða
sterkari.
Skemmdir safnast saman
Vörumerki geta oft verið villandi
og til dæmis vísar styrkleiki sólar-
varnar einungis til verndar gegn
útfjólubláum geislum sem eru síður
skaðlegir. „Ég held að fólk skilji ekki
að það fær einungis vernd gegn hluta
af litrófinu," segir Dr. Sandra Read,
talsmaður Akademíu amerískra
Fæstar sólarvarnir vernda húðina nægilega gegn útfjólubláum geislum sem sogast inn í
húðina og valda húðkrabbameini og hrukkum.
húðsjúkdómafræðinga.
irnar safnast saman og
ekki einu sinni af
því.“ Á fæstum sól- A A
arvörnum kemur ' '
framhvereglulega
á að bera á sig sól-
arvörn en læknar
segja að það sé að
minnsta kosti á
tveggja tíma fresti
ogíhvertsinneftir
sund. Þrátt fyrir
að hærra styrktar-
stig merki meiri
.Skemmd-
fólk veit
Með því að nota sól-
arvörn fyllast margir
fölsku öryggi og eyða
meiri tíma í sólinni en
hollt er. Það eykur hætt-
una á húðkrabbameini.
vernd munar litlu á mismunandi
gerðum sólarvarna. Til að mynda
lokar sólarvörn
með styrkleika 15
fyrir 93% útfjólu-
blárra geisla á
meðan sólarvörn
með styrkleika 50
lokar fyrir 98% út-
fjólublárra geisla.
Blekkjandi auglýsingar
Flestar sólarvarnir verka efnafræði-
lega á húðina þannig að þær drekka
ekki í sig útfjólubláa geisla. Hins
vegar verður að bera sólarvörn á
húðina hálftíma áður en farið er út
í sólina og eins þarf að vera með
sólarvörn, þó setið sé í skugga.
Samkvæmt Matar- og lyfjastofnun
Bandaríkjanna getur verið varasamt
að treysta auglýsingum um að sólar-
varnir séu vatnsheldar eða komi al-
gjörlega í veg fyrir útfjólubláa geisla.
Samt sem áður segja læknar að fólk
skuli nota sólarvörn og jafnvel enn
meira af henni en gert er í dag.
Húðkrabbamein sífellt algengara
Rannsóknir hafa sýnt að sterk sól-
arvörn minnkar líkurnar á húð-
krabbameini þó hún komi ekki í
veg fyrir það. Niðurstöður annarrar
rannsóknar benda til að fæðingar-
blettir fækki hjá börnum sem nota
sterka sólarvörn en fæðingarblettir
geta þróast yfir í krabbamein siðar
meir. Þrátt fyrir fræðslu meðal
almennings um að forðast sólina
og sólarbekki fjölgar tilfellum húð-
krabbameins ört á Vesturlöndum.
Bandaríska krabbameinsfélagið
áætlar að 62.000 einstaklingar fái
sortuæxli á þessu ári í Bandaríkj-
unum og í 7.900 tilfella mun það
leiða til dauða.
svanhvit@bladid.net
Alvarlegar afleiðingar í
kjölfar álags á vinnustað
Skortur á samskiptum, léleg stefnumótun og illa skilgreind markmið geta leitt til streitu.
Hvernig ber
að nota
sólarvörn!
• Berið ætíð á ykkur sólar-
vörn hálftíma áður en farið
er út á sólríkum stöðum.
• Ef dvalið er út í sólinni
þarf að bera á sólarvörn
á tveggja tíma fresti. Auk
þess þarf alltaf að bera á sól-
arvörn eftir sund, sturtu
eða ef viðkomandi svitnar
mikið.
• Ekki spara sólarvörnina,
berið hana vandlega á allan
líkamann í þykku lagi.
Betra er að bera of oft á sig
sólarvörn en of sjaldan.
• Takmarkaðu tíma þinn
í sólinni og hvíldu þig
reglulega.
• Það er líka nauðsynlegt að
bera á sig sólarvörn þótt
setið sé í skugga.
• Notaðu alltaf hatt og
sólgleraugu.
• Kauptu alltaf sterka sólar-
vörn, jafnvel þótt hún sé ei-
lítið dýrari.
Alag i vinnunni getur skilað hærri upphæð á launaseðilinn, en alvarlegir sjúkdómar
geta einnig fylgt með.
Streita er skilgreind sem svo að
hún sé afleiðing af álagi sem fólk
er ekki í stakk búið að takast á við.
Yfirleitt er það óumflýjanlegt að
fólk finni fyrir streitu sem tengist
vinnunni í meira eða minna mæli.
Sum störf eru mjög krefjandi og hafa
í för með sér meira álag en önnur, þá
sérstaklega ef starfið felst í því að
stjórna öðru fólki.
Til dæmis getur verið mjög krefj-
andi að stjórna hópi af sölumönnum
sem þurfa að ná ákveðnum mark-
miðum innan ákveðins tímaramma.
Læknar og hjúkrunarfræðingar eru
einnig oft undir miklu álagi þar
sem stundum er um líf eða dauða að
tefla o.s.frv.
Þessar tegundir álags vara þó
yfirleitt ekki í lengi og skila að
auki ánægjutilfinningu sem er kær-
komin, þvi fátt er betra en vel unnið
dagsverk, og í flestum tilvikum er
því þannig farið að því meira sem
vinnuálagið er, því hærri verður
upphæðin á launareikningnum í lok
mánaðarins.
Gott að gera ráðstafanir
til að mæta álaginu
Það er mikilvægt að fólk sé undir-
búið fyrir aukið vinnuálag; að það
geri sér grein fyrir því að tarnir
séu í vændum og geti þar með gert
viðeigandi ráðstafanir til að mæta
streitunni sem tarnirnar hafa í
för með sér. Ef undirbúningur er
góður tekur minni tíma að komast
yfir álagið og jafna sig á eftir. Öllu
verri er sú streita sem kemur í kjöl-
far þess að það eru gerðar kröfur til
starfsmanns um að hann vinni starf
sitt eftir ákveðnum Ieiðum, Ieiðum
sem hann/hún er ekki undirbúinn
fyrir eða getur einfaldlega ekki
skilið eða tekist á við. Nánast und-
antekningarlaust upplifa einstak-
lingar sem fyrir þessu verða mikla
streitu sem leiðir jafnvel til annarra
alvarlegra veikinda sem eru þá bein
afleiðing af þessu álagi á sálarlífið.
Þessi staðreynd er að verða fólki
meira og meira ljós. í dag er málum
þannig háttað í Bretlandi að samtök
um heilbrigði á vinnustað (Hazard
Campain) berjast fyrir því að fá veik-
indi í kjölfar vinnuálags, samþykkt
sem vinnuskaða á borð við líkam-
lega áverka og slys.
Nokkrar ástæður fyrir streitu-
völdum í kjölfar vinnuálags
Starfið:
Langir vinnudagar, óreglulegar
pásur, leiðinleg verkefni sem krefj-
ast engra starfshæfileika, illa skil-
greind markmið, of mikil ábyrgð,
of mikið álag.
Lélegir stjórnendur:
Starfsmenn fá ekki að fylgjast með
stefnu fyrirtækisins eða taka þátt
í ákvarðanatöku. Léleg samskipti.
Stefna fyrirtækisins vinnur á móti
heilbrigðu fjölskyldulífi.
Samskipti starfsmanna:
Lítill stuðningur frá vinnufélögum
eða aðstoð fráyfirmönnum. Ósam-
ræmdar væntingar.
Lausafólk:
Lítið starfsöryggi, skortur á tæki-
færum til vaxtar og þróunar.
Umhverfi:
Óþægilegt eða hættulegt vinnu-
umhverfi, til dæmis of margt fólk
á sama stað, hávaði og/eða léleg
loftræsting.
margret@bladid. net
^Einstakar búð- og bárvörur unnar úr
ólífuolíu beint frá ^rikklandi
Olivia
í>ví þú átt það besta skilið
cVörurnar fást í verslunum Jlagkaupa,
^Fjarðarkaupum 5íafnarfirði, gamkaupum
JÍjarðvík og heilsubúðinni ‘Reykjarvíkuvegi.