Orðlaus - 01.07.2003, Blaðsíða 8

íbúafjöldi: 144.987.573 í júlí 2002
Þjóðerni: Rússar 81,5% tatarar 3.8%,
Úkraínumenn 3%, Hvítrússar auk
rúmlega 100 þjóðarbrota.
Trú: Rússneska rétttrúnaðarkirkjan,
múslimar og aðrir, en þestir tilheyra
engum trúhóp.
Opinbert tungumól: Rússneska
Þjóðhótiðardagur: 12. júní.
Gjaldmiðilt: Rúbla
Flatarmðl: 17.075.400 km2
Höfuðborg: Moskva
Stjórnarfyrirkomulag: Sambandsríki
með þingbundið lýðrœði.
í-í*> '/?■ £ 'Aj'. j'ítf’ 'tj,
W:mvy? '•
tM* K'
ROs
Rússland er stærsta land i heimi að flatarmáli (166
sinnum stærra en Island) og er eitt af fáum löndum
sem er í tveimur heimsálfum, Evrópu og Asíu. Úralfjöllin,
geysilangur fjallgarður, skipta þar á milli. Eins og við má
að búast af svo stóru landsvæði býr þar geysilegur fjöldi
mismunandi þjóðarbrota og trúarhópa sem gerir landið
fjölbreytt og menninguna áhugaverða.
( upphafi 18. aldar var Rússland stórveldi og f
Napóleonstríðunum efldist landið enn meir. Síðan þá
hefur þjóðin þó gengið í gegnum miklar styrjaldir og
harðstjórnir og í fyrri heimsstyrjöldinni hallaði verulega
undan fæti.Efnahagsleg og þjóðfélagsleg staða landsins
var ekki sérlega góð og óánægja þjóðfélagsþegna var
orsök mikillar byltingar árið 1917 sem lauk með því
að bolsévikar tóku völdin og keisaradæmið féll. Árið
eftir er kommúnistaflokkurinn stofnaður og tvípóla
heimskerfi kommúnisma og kapítalisma verður að
veruleika þegar Rússland verður hluti Sovétríkjanna árið
1922. Harðræði Josefs Stalín og umbótatilraunir hans
kostuðu milljónir mannslífa og I síðari heimsstyrjöldinni
féllu um 20 milljónir íbúa Sovétríkjanna. Kalda stríðið
eftir síðari heimsstyrjöld hélt heiminum í mikilli óvissu
og hræðsla við nýja styrjöld greip um sig. Því lauk ekki
fyrr en Sovétríkin hrundu eins og spilaborg í desember
1991 og splundruðust í 15 sjálfstæð ríki. Síðan þá hafa
ráðamenn í Rússlandi strögglað við að byggja upp
pólitískt lýðræðisrfki, sterkt og öflugt þjóðfélagskerfi í
stað hins stranga ramma kommúnismans.
Rúmum áratug eftir fall Sovétrlkjanna stendur
Rússland ennþá í basli við að byggja upp efnahaginn
á nútímalegan hátt og koma á fót lýðræðisríki. Frá
1999-2002 hefur ástandið batnað en þó er langt f land.
Rússland er mjög háð útflutningi á olfu, gasi, málmum
og timbri ( 80% af útflutningsvörum þeirra) sem gerir
landið viðkvæmt fyrir sveiflum á heimsmarkaðnum.
Önnur vandamál eins og mikil spilling, skortur á sterku
lagakerfi og skæruliðahernaður f sumum héruðum hrjá
landið. Það er ekki hættulaust að ferðast um Rússland
og ber ferðamönnum að varast staði eins og Tjetjeníu,
Dagestan, Kákasus og Ingushetja. Vatnið er einnig víða
ódrykkjarhæft og varla hægt að bursta (sértennurnar úr
því ef maður er með viðkvæman maga, en ef varlega er
farið og menn vita hvað þeir eru að gera er ferðalag um
Rússland ævintýri sem seint gleymist. Þar er ódýr matur,
ódýr vodki, víða ágætis veður á sumrin og alveg ótal
margt að skoða.
Áhugaveröir staðir:
Moskva er stærsta borgin og auk þess höfuðborgin. Þar
iðar allt af Iffi og fjöri jafnt á daginn sem á næturnar.
Gönguferð um miðbæinn að Kremlarmúrnum gefur þér
smá innsýn (rússneska menningu og auk þess eru þar
góð leikhús og fjölmargir tónleikasalir.
Sankti Pétursborg, önnur stærsta borg landsins er full af
fallegum mannvirkjum eins og til dæmis Vetrarhöllinni
þar sem rússnesku keisararnir vörðu vetrarmánuðunum
fyrir bolsévikabyltinguna. Nú er þar mikilfenglegt
listasafn sem gaman er að skoða. Sankti Pétursborg
hélt nýlega upp á 300 ára afmæli sitt og eitt af þvf
sem þá var opnað til sýnis fyrsta sinn var endurgerð
„rafherbergisins" fræga þar sem allir veggir eru þaktir
útskornum listaverkum úr rafi.
Slberfuhraðlestin er skemmtilegur ferðamáti til þess
að sjá þetta grfðarstóra land. Ferðin tekur sex daga
og liggur frá Moskvu til Vladivostok með viðkomu á
fjölmörgum stöðum á 9446 km leið sinni.
Lödur, vodki og
fallegar konur.
Rúský Karamba
Þó að ég sé ekki flughræddur maður, þá verð ég að
viðurkenna að þegar ég steig upp í rússneska flugvél
f fyrsta skipti var ég svolítið smeikur. Fimm mfnútum
eftir að ég var búinn að koma mér fyrir fattaði ég að
ég gat ekki reist upp bakið á sætinu mínu, eins og
ber að gera í flugtaki og tendirrgu. Ég var eiginlega
búinn að sætta mig við það að nú væru altír Vestrænir
öryggisstandardar fallnir, en að vörmu spori hlunkaðist
flugþjónninn til mfn og barði sætið til svo öllum
reglugerðum var fylgt f hvívetna. Og á loft fórum við. Ég
fór að einbeita mér að þvi að hugsa jákvæðar hugsanir,
til að bera vélina á englavængjum alla leið tit Syktyvkar,
sem er borg norðarlega f Rússlandi. Og viti menn.ekkert
bilaði alla leiðina og ég sá strax að ég var bara paranojus
júklingur.Ástæða þess að ég var á leiðinni til Syktivkar af
öllum borgum f heiminum er sú að ég var valinn ásamt
níu öðrum Ijósmyndurum frá Skandinavíu og Rússlandi
til þess að taka þátt í verkefni sem heitir Northern Citys
Project. Verkefnið felst f því að rannsaka þjóðarsál og
lífsanda í norðlægum borgum og festa það á ftlmu.
Við ferðumst meðal annars til Outu f Finnlandi, Tromsö
í Noregi Happaranda ( Svíþjóð ásamt fleiri stöðum,
en nú var ég sem sagt lentur f Syktyvkar í Rússlandi.
Öll ferðin var eitt stórt ævintýri og ég upplifði hvert
menningarsjokkið á fetur öðru. Bara við það að sækja
töskurnar mínar vissi ég að ég var kominn langt í burtu
frá íslandi þar sem allir treysta öllum. Ég þurfti að sanna
það vel og vandlega fyrir flugvallarstarfsmanninum að
ég ætti töskurnar mfnar og þurfti að sýna miðana mína
stimplaða og undirskrifaða af starfsmanni flugvallarins í
Sankti Pétursþorg til þess að sanna að ég hefði komið
með þessar töskur og mætti fá þær aftur,
Ekki var leigubíllinn sem við tókum á hótelið minna
sjokk en allt annað sem
bar fyrir augu næstu daga,
Hann var að sjálfsögðu
Lada eins og flestir bílar
í Syktyvkar, gamall
og skýtugur en með
geðveikum geslaspilara
og ónýtum hátölurum.
Ég veit ekki alveg hvernig
ég á að lýsa þessari fyrstu
bílferð minnl en ég er
nokkuð viss um að fingraförin mín eru vel kramin inn
í eina handfangið sem ég fann og gat flokkað undir
öryggisbúnað. Akstursstíllinn var einhvern veginn
á þessa leið "ÚT UM ALLT" og ef þú ert gangandi
vegfarandi þá gildir bara ein regla: EKKIVERA FYRIRI Ef
þú lífsnauðsynlega þarft að komast yfir götu, hlauptu þá.
Það kemur nefnilega ekki til greina að hægja á bílnum
þegar hann er kominn af stað.
Syktyvkar var við fyrstu sýn eins og borgir eru flestar
en fljótlega tók ég eftir því að þar voru saman komnar
faliegustu og best klæddu konur sem ég hef séð á ævi
minni.og kárnaði þá heldur betur yfir landanum. Þegar
ég fór að litast um sá ég að hér var ég kominn út úr
vellystingunum sem maður er vanur heima. Borgin
er full af steinsteyptum blokkum sem eru nánast allar
eins og minna mjög á kommúnistatímann þó svo að
þær hafi verið byggðar upp úr 1990. Einnig eru þarna
bjálkahús sem eru öll frekar skökk og þar er ekkert
rafmagn né rennandi vatn því slikar lagnir fyrirfinnast
ekki f einbýlishúsum þarna.
Eg leitadi út um allt
og fann loks einn
starfsmann sem gœti
gefið mér skýringu ó þvl
hvers vegna það vœrí
ekkert fug tit Helsinki og
svarið sem ég fékk var:
„Boss said no flight"
bæina er því bara gríðarstórt landsvæði sem enginn
getur nýtt.Við héldum ferðinni áfram og komum f
annað þorp sem heitir Vizinga, Þar fékk ég að bragða
á nokkrum af þjóðarréttum Komibúa og ég verð að
viðurkenna að ég kom honum misvel niður. Ég fékk
hveitikökur smurðar með kartöflumús og brauð með
fiskl inn í. Þeir voru ekkert að hafa fyrir þvf að úrbeina
fiskinn og ég sem er tiltölulega klfgjugjarn var næstum
búinn að æla á borðið þegar ég i sakleysi mfnu tók mér
stóran og karlmannlegan brauðbita- Þessu var sVo öliu
skolað niður með stórum sopa af vodka. Eftir að allir voru
orðnir vel mettir fórum við f rússneskt sauna sem kallast
Banja. Yndistega rakt og heitt
loftið lék um líkaman og á tiu
minútna fresti skellti maður
sér f ískalda ána við hliðina á
og lét um það bi! átta þúsund
moskítóflugur narta f nakinn
og óverndaðan likaman.
Þegar að kvöWa tók héldum
við heim á leið sæl og glöð
en á leiðinni gerðist það sem
allir bjuggust við. Þegar við
vorum að keyra upp eina brekkuna fór að hægjast all
svakalega á rútunni og við rétt náðum að komast upp
brekkuna. Bílstjórinn stoppaði bara, tók sér skiptilykil í
aðra og hamar f hina og fór að berja vélina sundur og
saman. Innan skamms var allt komið á fullan snúning
og við komums alla leið á hótelið okkar, Ekki gekk
flugferðin til tslands heldur áfallalaust fyrir sig. Á einum
sólarhring þurfti ég að taka fjórar flugvélar, Syktyvkar
til Moskvu og þaðan til Helsinki, Kaupmannahafnar og
að lokum til íslands. Ég komst til Moskvu, en þegar ég
ætlaði að taka vélina til Helsinki fór allt í klessu. Ég var
mættur klukkutíma fýrir brottför og þá var ftugvöllurinn
tómur.Ég leitaði út um allt og fann loks einn starfsmann
sem gæti gefið mér skýringu á því hvers vegna það væri
ekkert flug til Helsinki og svarið sem ég fékk var:„Boss
said no fllght" og þá þýddi það bara að ekkert flug væri
og ég yrði bara að gjöra svo vel og fara. Fékk ég auðvitað
miðann ekki endurgreiddan og þurfti að kaupa nýjan og
fljúga annað og rétt náði seinasta fluginu en komst þó
heim heilu á höldnu að lokum.
Við vorum aðallega í Syktyvkar enda komin þangað til
þess að upplifa borgina sjálfa, fólkið og andann sem lék
um húsasundin. Einn daginn fórum við þó í kynnisferð
til nokkurra lftilla: bæja í Koml Republie í mjög svo
frumstæðri rútu með appelslnugulum gardfnum og
biluðu púströri og var það mjög áhugavert. Fyrsta stopp
var í pínulitlu sveita|x>rpi sem fyrir fall Sovétrfkjanna var
stórt sveitaþorp þar sem allir unnu saman f bóndaleik,
en nú situr fólkið þar í gífulegri fátækt og peningar
eru eitthvað sem það veit varla hvað er. Landið sem
bændurnir höfðu notað fyrir hrun Sovétrfkjanna er nú
í eigu ríkisins en það á enginn peninga til að kaupa
hluta þess eða landbúnaðartæki svo fóikið lifir bara í
húsunum sem það bjó f fyrir hrunið og ræktar kartöflur
og grænmeti í garðinum til að halda sér á lífi. í kringum
Ferðin var f alla staði frábær en samt allt öðruvfsi en ég bjóst
við. Það var skemmtileg lífsreynsla að sjá inn í heim sem
ég vissi ekkert um og að uppgötva nýja hluti á hverjum
degi. Hverri einustu máltíð fylgdi vodki, sem maður er nú
ekki vanur, enda er hann ódýrari en mjólk. Maturinn var
yndislegur ef maður lét það ekki á sig fá að flest allt kjötið
sem maður fékk var grátt og leit út fyrir að hafa verið dautt
alltof lengi. Það voru engir skyndibitastaðir þannig að mér
leið eins og ég væri í tveggja vikna matarboði hjá ömmu.
Fólkið var allt mjög opið og skemmtilegt þrátt fyrir eilffa
tungumálaörðuleika, þvf fæstir tala ensku, en allir eru til í að
hjálpa manni. Ég reyrtdi bara að læra rússnesku og áður en
ég fór var ég farinn að bjarga mér smávegis og það er atveg
pottþétt að mig langar að fara þangað aftur.