Bændablaðið - 29.05.2007, Side 26

Bændablaðið | Þriðjudagur 29. maí 200726
Victor Örn Victorsson skólastjóri í Grunn-
skólanum á Hólmavík hefur starfað þar í
15 ár, en hann fluttist úr Reykjavík árið
1991 ásamt konu sinni og börnum. Victor
er kvæntur Rúnu Stínu Ásgrímsdóttur
meinafræðingi og saman eiga þau syn-
ina Viðar Örn og Egil og dótturina Önnu
Lenu.
„Áður en ég kom hingað kenndi ég þrjú
ár í Fellaskóla í Reykjavík og lærði mikið
af því að starfa með fólkinu sem vann þar.
Ég veit að sumir þessara kennara kenna enn
við góðan orðstír. Þarna lærði ég meðal ann-
ars heilmikið um viðhorf gagnvart námi og
skilning á aðstæðum barnanna. Þetta hefur
mótað mann á kennaraferlinu síðan. Það eru
alltaf einhverjar skýringar á hegðun barna
og ef maður leitar þeirra á maður auðveldara
með að skilja hegðun þeirra og aðstoða þau.
Þarna starfaði ég með hæfileikaríkum kenn-
urum og hlaut mikla eldskírn í byrjun kenn-
araferilsins 25 ára. Ég er búin að starfa hérna
á Hólmavík í fimmtán ár, kom hérna 1991 en
tók leyfi í eitt ár og kenndi þá fyrir sunnan.
Kom svo hingað strax um vorið aftur, þegar
ég var búin að ljúka störfum hjá grunnskól-
um Reykjavíkur.“
Gjörbreytt atvinnulíf og samfélag
„Atvinnulífið hér hefur breyst mjög mikið
á þessu fimmtán ára tímabili. Mér er minn-
isstætt að höfnin var hér full af bátum og
mikið líf. Einn góðan veðurdag þegar ég var
nýlega komin hingað, sé ég að flotinn er allur
á leið úr höfn rétt fyrir sjómannadag. Það
hvarflaði að mér að Flóabardaginn var að
byrja en þá var Hólmadrangur á leið í land.
Þrengslin við bryggjuna voru það mikil að
það þurfti að endurraða öllum bátunum svo
Hólmadrangur gæti lagst að bryggju. En nú
stendur stóra bryggjan meira og minna tóm
en smábátarnir eru orðnir fleiri. Búum hefur
líka fækkað í sveitunum og svo er sláturhúsið
horfið sem setti mikinn svip á bæinn á haust-
in. Í rauninni finnst mér mesta furða hvað
héraðið hefur haldið velli. Ég held að það
megi þakka hæfum stjórnendum fyrirtækja
og sveitarfélaga. Hér býr gott fólk sem ætlar
sér að eiga heima hér. Það ríkir gott mann-
líf og mikið af fólki sem er að skapa eitthvað
nýtt.“
Victor segir viðhorfsbreytingu í jákvæða
átt hafa átt sér stað gagnvart skólanum. Hann
telur samband við milli skóla og foreldra sé
almennt gott, „enda eru þau meginuppstaðan
í að hvetja krakkana áfram í námi sínu. Svo
höfum við farsælt samstarf við sérfræðinga,
sálfræðing og talmeinafræðing úr Borgarnesi.
Viðhorf til þeirra starfs er jákvætt og þeir
hafa mikið að gera þegar þeir koma hingað.
Þeir hafa þjónustað okkur lengi, fólk er farið
að þekkja þjónusta og foreldrar og nemendur
eru duglegir að nota sér hana. Þessa eru jafn-
vel dæmi um að nemendur biðji sjálfir um
viðtöl án þess að kennari eða foreldri komi
þar nærri.“
Þrjátíu prósent fækkun nemenda
á fimmtán árum
„Hérna voru 117 nemendur þegar ég kom til
starfa en talan er komin í kringum 80 í dag.
Bæði hefur verið fólksfækkun og svo skóla-
hverfið er að eldast, svona eins og gengur og
gerist í skólahverfum í Reykjavík. Þegar ég
kom til starfa ásamt Skarðhéðni Jónssyni sem
síðast var skólastjóri hér var skólaárið átta og
hálfur mánuður. Leikfimin var kennd á gang-
inum í gamla skólanum (sem er eldri hlutinn
af skólabyggingunni) og sundið kennt í næsta
firði, Bjarnafirði. Í dag er komin 25 metra
sundlaug hér og glæsileg íþróttamannvirki.
Skólinn var svo einsettur veturinn 1993 -1994
og skólaárið varð á sama tíma níu mánuðir.
Kennsla yngri barna var og er mikið sniðin
að skólaakstri og eru 10-15% nemenda úr
sveitunum enn í dag,“ segir Victor.
Grunnskólinn á Hólmavík komst mjög
í fjölmiðla árið 1995 þegar árangur skóla í
samræmdum prófum var birtur í fyrsta sinn
opinberlega og kom þá í ljós að skólinn var í
neðsta sæti. „Við vissum að staðan var slæm
og morguninn sem þetta var birt vorum við
báðir í símanum að svara fjölmiðlum og
vorum ekki einu sinni búnir að fá niðurstöð-
urnar í hendur,“ rifjar Victor upp. „Þetta vakti
mikla athygli en samfélagið brást mjög rétt
við og það var ekki farin sú leið að leita að
sökudólgum. Stjórnendur sveitarfélagsins
brugðust líka vel við og eitt af því sem grip-
ið var til var hvetja fólk sem bjó á staðnum
til að fara í nám en þá var kennaramennt-
um í fjarnámi að byrja. Þetta skilaði sér í
því að tíu-tólf árum síðar eru allir kennarar
sem hér starfa með réttindi og um helm-
ingur sem hefur náð í þau hér á staðnum.
Starfsmannaveltan minnkaði mikið en sum
árin voru ráðnir fimm til sex nýir kennarar
og það var líkast því að stofna nýjan skóla
á hverju hausti. Eðlilega þurfti allt að vera
mjög miðstýrt á meðan. Kennarafundir fóru
mikið í að útskýra sömu hlutina aftur og aftur,
núna veit fólk að hverju að gengur.“ Victor
segir útlitið í starfsmannamálum svipað útlit
næsta skólaár: „Það er auðvitað alltaf ein-
hver smá hreyfing eins og gengur. Við erum
með hörkukennara og þeir eru líka að þreifa
sig áfram á öðrum vettvangi en það er líka til
dæmis um hversu hæfileikaríkt fólk þetta er.
Við höfum við verið mjög heppin með fólk,
mjög frambærilegt skólafólk sem er uppfullt
af hugmyndum og við höfum reynt að leyfa
fólki að njóta sín í starfi.“
Fámennari bekkjardeildir og hætta á
minni fjölbreytni
„Helstu óskostir fámennra skóla eru kannski
þeir að bekkjardeildir geta orðið ansi smáar.
Hóparnir verða líka mjög misstórir, t.d. eru
núna sextán börn á leið í fjórða bekk og ekki
nema fimm í yngstu bekkjunum. Eftir nokk-
ur ár eigum við von á öðrum stórum árgangi
en ári síðar ekki nema einu barni að öllu
óbreyttu. Við höfum reynt að kenna þrem-
ur yngstu bekkjunum sér meðan þau eru að
fóta sig í skólanum. Nú stöndum við frammi
fyrir fækkun og þurfum að byrja samkennslu
neðar. Samkennsla er ekki endilega ókostur,
en óneitanlega auðveldara að halda utan um
minni hópa sem eru á sama róli í náminu.
Fækkun gerir það líka erfiðara að bjóða upp á
fjölbreytt námsframboð í valgreinum. Í vetur
höfum við t.d. boðið upp á þýsku, hesta-
mennsku, fjölmiðlun og tjáningu í vali fyrir
9. og 10. bekk.“
Victor telur fámenna skóla í einhverjum
tilfellum þurfa að verja tilvist sýna. „Það
er líklega helst örskólar eru undir mikilli
pressu að sameinast og leggja niður skóla-
starf. Það er ekki endilega af fjarhagslegum
ástæðum heldur líka til að skapa nemendum
tækifæri til félagslegra samskipta barnanna,
sem skiptir gífurlegu máli. Þá erum við að
tala skóla með innan við tíu nemendur og
þar af eru kannski 2-3 systkini í hópnum.
Það er mikið búið í viðkomandi byggðarlagi
þegar skóli er lagður niður. Skólinn er svo
stór hluti af menningarlífi sveitarfélagsins.
En sum staðar eru landfræðilega aðstæður
þannig að það er ekkert annað í stöðunni,
t.d. í Árneshrepp hérna fyrir norðan okkur. Í
minni tíð hafa tveir skólar verið lagðir niður
hér á Ströndum; Broddanesskóli sem samein-
aðist okkur og Klúkuskóli í Bjarnafirði. Svo
erum við með börn úr Ísafjarðardjúpi sem
eiga um langan veg að fara og er erfitt fyrir
unga krakka.“
Victor nefnir dæmi um að fámennir skólar
geti líka stutt hvern annan: „Við vorum fyrst
grunnskóla til að prófa fjarkennslu, á milli
Broddanesskóla og Hólmavíkur.“
Nemendur og kennarar njóta sín
„Skóli gegnir miklu menningarhlutverki í
sínu samfélagi, t.d. með tónleikahaldi, árshá-
tíðum, þemaviku og sýningum sem eru haldn-
ar í skólanum. Hér höfum við t.d. átt gott
samstarf við leikfélagið á staðnum. Í síðustu
uppfærslu voru t.a.m. sex kennarar og enn
fleiri nemendur sem komu að sýningunni á
einn eða annan hátt.“
Kostir fámennu skólanna, segir Victor
meðal annars, þá að kennarar geti fengið að
njóta sín með sínar hugmyndir. „Ef kenn-
arar vilja prófa eitthvað nýtt þá er upplagt
að gera það í svona skóla. Einstakir kenn-
arar setja mikinn svip á skólabraginn þar sem
gefst skemmtilegt tækifæri til að nýta kosti
hvers kennara fyrir sig. Tónlist og tjáning eru
dæmi um áherslur í okkar skóla. Þetta skilar
sér í því að nemendur halda áfram þegar þau
koma í framhaldsnám. Aðalatriðið er alltaf að
nemendum líði vel. Nemandi sem líður ekki
vel hann lærir ekki neitt, þetta er okkar ein-
falda skólastefna. Við reynum að lágmarka
alla pappírsvinnu og stuðla að því að tími
kennarans fari beint í kennslu og samskipti
við nemendur. Skólinn stendur krökkunum
opinn allan daginn, þau æfa tónlist og læra
saman eftir skóla. Almennt ganga vel um og
undantekning er ef eitthvað fer úrskeiðis.
Skemmdir eða þjófnaði þekkjum við varla og
þau eru meðvituð um hvað þau fá í staðinn.“
Sveitarfélagið stendur vel að skólanum
Aðspurður um breytingar eftir að sveitarfé-
lögin tóku við skólunum segir Victor: „Ég
held að það sé ekki hægt að neita því að það
er gjörbreyting í okkar tilfelli. Það er betur
staðið að málum og sveitarfélagið hefur sett
meiri pening í skólastarfið. Sveitarstjórn á
hverjum tíma hefur staðið vel að baki skól-
ans. Hér er sett meira tímamagn inn í skólann
en óneitanlega vantar meiri peninga í við-
haldi og búnað. Hér er meiriháttar mál fjár-
hagslega ef þarf að endurnýja tækjabúnað og
viðhalda húsnæði og erfitt að geta ekki haft
aðbúnað nemenda og starfsfólks í lagi hvað
þetta varðar. Það er tímabært að endurskoða
Í fámennum skólum fá bæði kenn-
arar og nemendur að njóta sín
Victor með Símon Inga Alfreðsson nemanda í 3. bekk á hestbaki í þemaviku.
Victor Örn Victorsson er Reykvíkingur sem settist að á Hólmavík fyrir sextán árum og er þar
enn.