Fréttatíminn - 01.04.2011, Síða 14

H
ún heldur bráðum upp
á tuttugu og eins árs
afmælið sitt. Í fangelsi.
Þar situr hún inni fyrir
líkamsárás sem hún
framdi þegar hún var átján ára. Hún
segist hafa byrjað ellefu ára í neyslu
fíkniefna og eftir það hafi leiðin legið
beint niður á við.
„Ég ólst upp í góðri fjölskyldu og
gekk vel í skóla framan af. En ég byrj-
aði að reykja hass þegar ég var ellefu
ára og afbrotaferill minn byrjaði þegar
ég var tólf, þrettán ára. Þá fór ég að
brjótast inn með bróður mínum, sem
er þremur árum eldri en ég, og standa
vörð þegar hann var að brjótast inn.
Svo byrjaði ég sjálf í afbrotum. Bróðir
minn kenndi mér í raun og veru hvern-
ig ætti að fara að þessu. Hvernig ætti
að fjármagna neysluna.“
Eru fleiri systkin þín í neyslu?
„Nei, en pabbi minn er fíkill.“
Af hverju heldurðu að þú hafir leiðst
inn á þessa braut?
„Ég var lögð í einelti þegar ég bjó
úti á landi. Svo þegar ég flutti í bæinn
var ég nýja stelpan, enginn þekkti bak-
grunn minn eða hvaðan ég kom. Ég gat
byrjað upp á nýtt og valið hvaða týpa
ég vildi vera. Þá ákvað ég að ég vildi
frekar vera gerandi en þolandi eineltis.
Ég fór strax út í að vera þannig. Ég hef
verið í dagneyslu á kannabis síðan ég
var ellefu ára. Þrettán ára byrjaði ég
svo að drekka.“
Hvernig varðstu þér úti um þessi efni?
„Það var bara verið að selja þetta í
hverfinu mínu. Það var ekkert mál.
Ég var að vinna í sjoppu þegar ég var
fimmtán ára. Þá skipti ég á sígarettum
og innistæðum. Svo reyndar rændi ég
sjoppuna. Líf mitt er í rauninni búið
að vera „fokköpp“ frá því ég var lítil
stelpa. Þá gekk ég í hús og þóttist vera
að safna fyrir Rauða krossinn en fór
svo út í búð með peningana og keypti
mér bland í poka.
Ég fór mjög hratt niður í neyslu og
var byrjuð að sprauta mig þegar ég var
að verða sextán ára. Ég hef sprautað
mig nánast daglega síðan þá. Mamma
henti mér út þegar ég var sextán ára.
Ég hafði verið þrettán mánuði í lang-
tímameðferð og var óheiðarleg allan
tímann. Eftir þessa þrettán mánuði var
mér boðið að byrja aftur í meðferðinni
frá grunni eða fara heim og ég valdi að
fara heim. Þar fór ég strax á djammið.“
Fannst þér þessi aðferð virka, þ.e. að
henda þér út?
„Nei og jú. Ég sé það í dag að
mamma og amma hafa elst um mörg
ár út af mér. Ég á litla systur sem er
fimm árum yngri en ég þekki hana
ekki neitt. Ég er búin að brjóta fjöl-
skylduna mína niður. Mamma er búin
að skipuleggja jarðarförina mína og
bíður bara eftir símtalinu. Eftir því að
einhver hringi í hana og segi henni að
ég sé dáin. Ég er bara búin að rústa
fjölskyldusamböndin mín en ég er að
byggja þau upp aftur núna.
Ég var í þriggja ára dagneyslu á
morfíni. Þegar ég er í neyslu er ég
mjög óheiðarleg og svört; ég ræni þig
bara blákalt og mér er skítsama. Ég
er rosalega dæmd af þjóðfélaginu. Ég
var dæmd fyrir að vera með HIV, áður
en ég vissi sjálf hvort ég væri með HIV
eða ekki. Samt er ég ekki með HIV. Þá
vex gremjan í mér. Það er rosaleg reiði
og heift í mér. Ég nota ofbeldi mikið
þegar ég er í neyslu. Sem mér finnst
sorglegt því þegar ég er edrú get ég
bara verið mjög falleg stelpa og rosa-
lega góð. Amma talar alltaf um mig
sem tvær manneskjur. Önnur er edrú
og hin er í neyslu. Og mig langar að
vera þessi sem er edrú og stendur sig.
Sú sem gefur af sér í þjóðfélaginu en
tekur ekki bara. Er virkur þjóðfélags-
þegn.“
Besta vinkonan og kærastinn
látin
Hún segist hafa horft á eftir bestu vin-
konu sinni í gröfina árið 2009. Hún
hafði tekið of stóran skammt. „Svo
horfði ég á eftir kærastanum mínum
í gröfina núna fyrir jólin. Hann var tal-
inn hafa látist af völdum ofneyslu eitur-
lyfja en ég tel að það hafi verið sett á
svið. Hann var bara drepinn. Það var
bara þannig. Maður er búinn að missa
fullt af vinum og sjá á eftir fullt af fólki
í gröfina. Fólk hefur farið yfir um af
geðveiki. Fyrrverandi kærastinn minn
var lokaður inni á Sogni. Ég er búin að
lifa rosalega hröðu, hörðu, erfiðu og
svörtu lífi.“
Fyrir hvað siturðu inni núna?
„Fyrir tvær líkamsárásir og þjófn-
aðarbrot. Svo á ég eftir fimmtán mál
í kerfinu. Lögfræðingurinn minn og
þeir hér eru að reyna að koma mér í
meðferðarúrræði því þeim finnst ég
ekki alveg eiga heima hér. Ég er náttúr-
lega mjög ung. Ég er langyngst hérna.“
Þannig að þér finnst þú ekki alveg
passa hingað inn?
„Nei, en það að koma hingað inn er
samt það besta sem hefur komið fyr-
ir mig í lífinu. Annars hefði ég drep-
ið einhvern. Ég var orðin það þjáð af
paranoju að ég gekk með hníf í vesk-
inu. Meira að segja besti vinur minn
sagði við mig í síma um daginn að það
væri ótrúlegt að ég sæti ekki inni fyrir
morð. Að ég hefði ekki stungið ein-
hvern. Því siðferðiskennd, samkennd
og munurinn á réttu og röngu; þetta
var flogið út í buskann. Ég var sið-
ferðislega brengluð. Neysluvinir mínir
voru hættir að meika mig. Ég var bara
drullubúlludjönker. Svakalegt að segja
það en þannig var það bara.“
Henni finnst hún dæmd af samfé-
laginu og finnst það svo sem ekkert
skrýtið.
„Ég fann fyrst fyrir því þegar ég fór
að ljúga, stela og svíkja. Þegar ég fór
að brjóta af mér, að brjótast inn og stela
úr búðum. Þegar ég fór að selja dóp í
skólanum. Þá var ég rekin úr honum
og send í annan skóla. Þegar ég fór að
ræna dópsala, stela af vinkonum mín-
um eða berja vinkonur mínar. Þegar ég
fór að gera hluti sem eru ekki ég. Eins
og þessar tvær líkamsárásir sem ég sit
inni fyrir. Þetta er ekki ég.“
Hún segist hafa ráðist á stelpu sem
hafi setið meðferð með henni, þar á
meðal hópmeðferð þar sem stúlkur
skiptust á reynslusögum í trúnaði.
„Þú getur auðvitað ekki réttlætt að þú
lemjir einhvern. En ef þú situr inni með
manneskju í þrettán mánuði, kemur
svo út í lífið og heyrir að hún sé að
segja fólki þessar sögur í partíi niðri í
bæ, sögur sem eru mér mjög sárar, þá
reiðist ég. Það fyrsta sem kemur upp í
hugann á mér þegar ég verð reið er að
berja. Þá sé ég bara svart.“
Hvernig sögur ertu að meina?
„Sögur um misnotkun, kynferðislegt
ofbeldi og nauðganir. Sumir geta bara
ekki haldið kjafti. Það er ekki réttlátt
að berja einhvern. En þarna á þess-
ari stundu var ég í það mikilli neyslu
og geðveiki að þetta var það eina sem
komst að.“
Miðað við hvernig hún er búin að
haga sér í gegnum tíðina finnst henni
ekkert skrýtið að hún hafi fengið á sig
neikvæðan stimpil í hugum annarra.
„Engan veginn. En það eru alltaf tæki-
færi. Af hverju ætti ég ekki skilið að fá
tækifæri eins og hver annar?
Löngu komin á botninn
Hefur verið fjallað um þig í fjölmiðlum?
„Já, það kom umfjöllun um hrotta-
lega líkamsárás í Fossvogskirkjugarði
en nafnið mitt var ekki birt í þeirri um-
fjöllun. Ég held að það sé það eina sem
hefur birst á prenti.“
Hvernig leið þér með það?
„Þá var mér bara skítsama. Ég var
búin að vera í neyslu í tíu ár. Ég er rétt
að komast niður á jörðina núna eftir að
ég er allt í einu komin í fangelsi. Þá átt-
ar maður sig og hugsa bara „hvað er að
frétta?“. Það er svolítið súrt að þurfa að
fara í fangelsi til að fatta hvað maður er
búinn að vera rosalega geðveikur. Ég
var trúlofuð strák, við leigðum saman
íbúð og vorum bæði í góðri vinnu en ég
náði að fokka því upp með neyslu. Ég
er endalaust búin að fokka upp tæki-
færunum og ég hef fengið endalaus
tækifæri. Ég hef farið í ótal meðferð-
ir. Endalausar meðferðir. En alltaf er
hausinn á mér með „betri“ hugmyndir
en allir aðrir. Vinir mínir sitja flestir á
Litla-Hrauni eða Kvíabryggju.“
Eru það vinirnir úr grunnskóla?
„Nei, ég á enga vini úr grunnskóla.
Þannig að þegar ég kem út í lífið þarf
ég að finna mér algerlega nýjan vina-
hóp.“
Hvenær verður það?
„Ég hef ekki hugmynd. Ég er með
fimm mánaða dóm núna og það eru
fimmtán mál í kerfinu sem á eftir að
dæma í. Það er verið að reyna að koma
mér í meðferðarúrræði og einn þriðji
af afplánuninni er inni á Vernd. Þetta
þarf ekki að vera rosalega langur tími.“
Hvernig líst þér á framhaldið? Finnst
þér þú vera farin að spyrna í botninn?
„Ég er löngu komin á botninn. Ég
er bara að krafsa á botninum. Ég er
búin að vera edrú núna í þrjár vikur
hérna inni. Stundum langar mig ekk-
ert til að vera edrú en stundum þrái
ég að vera edrú. Það koma bara dagar.
Ég fékk þessa örvæntingartilfinningu
þegar ég kom hingað inn. Mig langaði
að gera allt til að vera edrú. Svo ýmist
dvínar þessi tilfinning eða kemur aft-
ur. Auðvitað langar mig að vera edrú,
eignast gott líf og heimili með mann-
inum mínum. Mig langar að gera góða
hluti. Ég er ekkert heimsk stelpa. Ég
á mjög auðvelt með að læra. Reyndar
er ég með mikinn athyglisbrest. Það
háir mér svolítið. Ég var greind með
ofvirkni, athyglisbrest og eitthvað sem
kallast andstöðuþrjóskuröskun þegar
ég var lítil. En ég hef ekki verið á nein-
um lyfjum við þessu af því að ég notaði
þau lyf bara í eitthvað annað en ég átti
að gera.“
Hefurðu áhyggjur af því að fá ekki
vinnu þegar vistinni hérna lýkur, af því
að þú hefur verið í fangelsi?
„Já, mjög miklar.“
Hafa vinir þínir lent í vandræðum
með að fá atvinnu eftir afplánun?
„Nei, ef ég á að segja eins og er þá
Tvítug í fangelsi
var ég bara með soranum. Þeir voru ekk-
ert að sækja mikið um vinnu. Ég fékk
undanþágu til að vinna í byggingarvöru-
verslun, þrátt fyrir að ég væri komin með
dóm. En svo kom kreppan og þá varð að
segja fólki upp. Mig langar mjög mikið að
flytja út á land.“
Líður þér vel þar?
„Já, mamma býr þar. Ekki það að ég sé
að flýja eitthvað eða sé hrædd við neitt.
Mig langar bara að komast burt úr þessu
umhverfi. Ég þekki ekkert annað. Ég er
búin að búa á götunni síðan ég var fimm-
tán ára; búa hálft ár á einum stað, síðan
með einhverjum kærasta. En mjög mikið
á götunni og þá hef ég fengið að gista hjá
vinum og í Konukoti. Eitthvað svona sem
er ekki ég. Mér finnst ég alltaf vera of
fín fyrir þetta. Mig langar bara geðveikt
mikið að fá hjálp og fara í meðferð. Lang-
ar það mikið innst í hjartanu. En svo er
alltaf einhver púki á öxlinni sem segir:
Heyrðu, þú getur þetta ekki.“
Vill ekki vera svona
Hver er þín skoðun á nafn- og myndbirt-
ingu af ungum afbrotamönnum?
„Mér finnst það glatað. Vinur minn
var einmitt dæmdur í tveggja og hálfs
árs fangelsi fyrir stuttu. Nafnið hans var
birt og mynd af honum. Mér fannst þetta
rosalega leiðinlegt því að hann á náttúr-
lega fjölskyldu og systkini. Einu sinni var
annar vinur minn að fletta dagblaði og sá
þá allt í einu dóminn sinn í blaðinu; nafnið
sitt og allt. Þetta kom honum á óvart.“
Er til í dæminu að fólki þyki svalt að fá
umfjöllun um sig í fjölmiðlum?
„Jú jú, það er alveg til í dæminu. En
persónulega myndi ég ekki vilja láta nafn-
ið mitt birtast í einhverju blaði. Ég er líka
dæmd í undirheimunum. Af sumum, ekki
öllum. Af því að þegar ég er í neyslu þá
ræni ég fólk, svík það og sting það í bak-
ið. Ég er rosalega undirförul. En það er
eitthvað sem ég þarf að breyta hjá sjálfri
mér. Ég vil ekki vera svoleiðis. Þetta er
ekki ég. Það er bara neyslan sem er búin
að skapa einhverja aðra stelpu. Ég vil
ekki vera þar og ég vil ekki halda áfram
að vera stimpluð sem sú manneskja. Mig
langar ekki að vera þekkt fyrir þetta. Mig
langar að vera þekkt fyrir eitthvað allt
annað. Mig langar að læra ljósmyndun og
fara að gera einhverja hluti. Ég hef fullt
af áhugamálum sem ég hef ekki sinnt í
mörg, mörg ár út af neyslunni.
Þannig að það besta sem hefur komið
fyrir mig er bara að koma hingað inn og
stoppa. Að vera bara hérna inni og hugsa
„ókei, nú er ég bara komin í fangelsi“.
Mér fannst fangelsi alltaf dálítið ljótt orð.
Heavy orð. En that‘s it. Svona er bara líf-
ið. Þetta er karma.“
Hún segist vera fyrir löngu komin á botninn en er samt bara tvítug.
Hún óttast að sjá nafnið sitt í fjölmiðlum en segir að það besta sem
hafi komið fyrir hana hafi verið að lenda í fangelsi. Heiðdís Lilja Mag-
núsdóttir ræddi við hana í Kvennafangelsinu í Kópavogi.
Þetta
er ekki
ég. Það
er bara
neyslan
sem er
búin að
skapa
einhverja
aðra
stelpu. Ég
vil ekki
vera þar
og ég vil
ekki halda
áfram
að vera
stimpluð
sem sú
mann-
eskja. Mig
langar ekki
að vera
þekkt fyrir
þetta.
Kvennafangelsið í
Kópavogi. Ljósmynd/
Hari
14 viðtal Helgin 1.-3. apríl 2011