Fréttatíminn - 01.04.2011, Blaðsíða 18

Hvers vegna
þurfa kenn-
arar á Ís-
landi meiri
tíma til að
undirbúa
kennsluna
en að fram-
kvæma?
Hvers vegna
ættum við
að vera
öðruvísi
en kenn-
arar í öðrum
löndum?“
M
ér og samstarfs-
fólki mínu tekst
að reka skóla
með hagnaði
með samlegð-
aráhrifum og
með því að gera fjölmarga hluti allt
öðruvísi en venja er til. Ég trúi því að
ef einhver lausn á að teljast verulega
góð þá verði hún að vera góð frá
öllum sjónarhornum. Það er markmið
Hjallastefnunnar að vera frábær fyrir
börnin, fjölskyldur barnanna, starfs-
fólkið, sveitarfélagið sem við semjum
við, fyrirtækið sjálft og við viljum vera
frábær samfélagseign. Ef einhvers
staðar eru hnökrar á þá þarf að breyta
dæminu. Við erum sjálfstætt starf-
andi og getum leyft okkur að hugsa
á annan hátt. Ég vissi það þegar ég
byrjaði að einn skóli gæti ekki staðið
undir skólaþróun og nýjum verk-
efnum. Við völdum að fjölga skólum;
þeir eru orðnir þrettán og þá þarf ekki
mikinn afgang frá hverjum til að það
safnist fljótt upp. Það var dýrt að fara
í þessa miklu stækkun en við kusum
það og settum sem markmið að allir
skólar þyrftu að skila einhverjum af-
gangi fyrir skólaþróunina okkar. Við
sem fyrirtæki, 320 manns, erum stolt
af því að geta þetta; byggja upp og
þróa skólastarf á þessum tímum.“
Margrét Pála segir átakakenn-
inguna vera lögmál í hinu opinbera
kerfi.
„Það er verið að togast á um hlut-
ina. Rekstraraðilinn er fjarlægur
stjórnandi sveitarfélagsins sem heild-
ar og togast á við starfsfólkið á gólf-
inu. Sveitarfélagið hefur, í þau þrjátíu
ár sem ég hef starfað í skólum, sent
skilaboð til starfsfólks um að spara.
Það fyrsta sem við gerðum, þegar við
byrjuðum að reka skóla sjálf, var að
henda átakakenningunni og ákveða
að vera saman í þessu. Ef fyrirtækið
stendur vel er það ábati fyrir starfs-
fólk og meira starfsöryggi. Ef það er
ábati af rekstrinum rennur hann ekki
í óskilgreindan sveitarfélagskassa
og hann fer ekki heldur sem arður í
vasann minn.“
Líklega eru flestir skólastjórar í
landinu með svipuð markmið og vilja
reka skóla sem eru góðir fyrir alla.
„Já, en af hverju tekst það ekki?
Kannski þarf að beina spurningunni
til þeirra?
Staðreyndin er sú að pólitíkusar,
skólastjórnendur eða embættismenn
eru í allt annarri stöðu en samheldinn
kjarnaður hópur sem hefur valið að
snúa bökum saman. Ég hef valið að
vinna með starfsfólki Hjallastefnunn-
ar, starfsfólkið hefur valið að vinna
með mér og foreldrar kjósa skólana
okkar að vel athuguðu máli. Þetta val
er ekki fyrir hendi í hinu opinbera
kerfi þar sem fólk baukast áfram
í gegnum lífið í gömlu átakakenn-
ingunni. Metnaður okkar Hjalla-
stefnufólks á öllum sviðum hefur leitt
til þessa árangurs sem við náum og
svona harðsnúinn hóp er flókið að
byggja úr pólitíkusum, embættis-
mönnum, skólastjórum, kennurum
og foreldrum í stórum hverfisskólum
sem eru áskrifendur að börnum. Við
sameinumst um hugsjónir okkar
og vitum hvert við stefnum. Og við
spilum öll á sama markið. Sérðu fyrir
þér fótboltavöll þar sem spilað væri
á tólf mismunandi mörk? Svo væri
fólkið ekki einu sinni í liðsbúningum.
Hugsaðu þér ef allir innan kerfisins
gætu bara spilað á sama mark.“
Margrét Pála segir kerfið sjálft vera
rót vandans.
„Samkvæmt úttekt frá Hagfræði-
stofnun Háskóla Íslands fá allir sjálf-
stætt starfandi skólar minna fjármagn
frá samfélaginu en opinberir skólar.
Við sláum samt ekkert af í gæðum.
Kannski segir þetta okkur að erfitt sé
að ná fram breytingum og harðsnúnu
liði í risastóru kerfi. Átakakenningin
gengur líka út á að viðhalda óbreyttu
kerfi.“
Ekki hættulegt að fækka yfir-
mönnum
Nú liggja fyrir hugmyndir að
róttækum breytingum innan mennta-
kerfis Reykjavíkurborgar. Hvernig
hugnast þér þær tillögur?
„Mér hugnast þær á ýmsa vegu.
Þetta er skýrt dæmi um hvernig
spilað er á ólík mörk. Reykjavík hefur
það markmið að ná fram hagræðingu
en aðrir vilja halda óbreyttu ástandi.
Um margt eru hugmyndirnar skyn-
samlegar en ef ekki tekst að skapa
sátt um þær verður framhaldið
grábölvað. Ég hef sjálf talað fyrir
róttækum breytingum í stað eintóms
niðurskurðar. Það að sameina skóla
er í sjálfu sér ekkert hættulegt og að
fækka yfirmönnum er ekkert hættu-
legt. Hins vegar er hættulegt að eldar
logi innan skólakerfisins.“
Margrét Pála liggur ekki á svari
þegar hún er spurð hvernig hún telji
að bæta megi fjárhagsstöðu leik- og
grunnskóla.
„Ég hef nefnt ýmsar leiðir til að
auka ráðstöfunarfé leikskólanna, til
dæmis með því að tekjutengja leik-
skólagjöldin. Ég hef líka nefnt það að
auka hlut hins sjálfstæða rekstrar,
sem hefur sýnt sig að vera hagkvæm-
ur, og að leggja niður stofnanir sem
eru svo litlar að þær geta ekki staðið
undir sér.“
Hvað er bærileg stærð á leikskóla
að þínu mati?
„Að reka skóla sem er undir fjórum
deildum er mjög viðkvæmur rekstur
og hann mun alltaf verða dýr. Ef við
viljum ná þessum rekstri niður þarf
að horfa til stærri eininga. Leikskól-
arnir sem við rekum eru allir í stærri
kantinum, fyrir um það bil 120 til 140
börn. Við erum ekki með litla leik-
skóla nema svokallaða smábarnaleik-
skóla. Þeir mega alveg vera fyrir 25
Í reiptogi
er gott
að sleppa
reipinu
Margrét Pála Ólafsdóttir rekur leik- og grunnskóla
Hjallastefnunnar með hagnaði á meðan sveitar-
félögin berjast í bökkum við að útfæra erfiðan
niðurskurð í skólakerfinu. Hún sagði Þóru Tómas-
dóttur frá hugmyndum sínum um betri skóla-
rekstur og nauðsyn þess að hætta að togast á.
Margrét Pála segir erfitt að mynda kjarnaðan og samheldinn hóp innan hins risavaxna opinbera kerfis. Kerfið sjálft sé rót vandans.
18 viðtal Helgin 1.-3. apríl 2011