Fréttatíminn - 10.06.2011, Blaðsíða 28

28 viðhorf Helgin 10.-12. júní 2011
Austurströnd 3, 170 Seltjarnarnesi. Sími: 531 3300. ritstjórn@frettatiminn.is Ritstjóri: Jón Kaldal kaldal@frettatiminn.is Framkvæmda-
stjóri: Teitur Jónasson teitur@frettatiminn.is Fréttastjóri: Óskar Hrafn Þorvaldsson oskar@frettatiminn.is Ritstjórnarfulltrúi: Jónas Haraldsson jonas@frettatiminn.is.
Auglýsingastjóri: Valdimar Birgisson valdimar@frettatiminn.is. Fréttatíminn er gefinn út af Morgundegi ehf. og er prentaður í 82.000 eintökum í Landsprenti.
Fáar þjóðir verja hærra hlutfalli af ráðstöf-
unartekjum sínum í mat en Íslendingar.
Undarlegt er til þess að hugsa en þjóðin
hefur kosið sér þetta hlutskipti sjálf. Á
heimsvísu er framleitt yfirdrifið nóg af
gæðamatvöru sem hægt væri að selja í
búðum til verulegra hagsbóta fyrir heim-
ilishald í landinu – bara ef Íslendingar vildu
það sjálfir.
Ástæðan fyrir því að þetta er svona er
íhaldssemi, hræðsla við
breytingar og þekkingar-
skortur. Um það bil í þess-
ari röð.
Hátt matvælaverð á Ís-
landi stafar af því að inn-
lend framleiðsla á kjöti,
mjólkurafurðum og eggj-
um er nánast í fullkomnu
skjóli fyrir samkeppni við
erlenda framleiðslu. Tollar
og skattar eru þannig að
innflutningur á vörum í þessum flokkum er
ekki raunhæfur.
Í seinni tíð hefur þessi verndarstefna
meðal annars verið réttlætt með því að hún
standi vörð um fæðuöryggi landsins – að ef
svo æxlast í heimsmálunum að innflutning-
ur til Íslands leggist af, verði landið að vera
sjálfbært í matvælaframleiðslu.
Fæðuöryggi okkar er þó ekki betra en
svo að ef flutningsleiðir til landsins lokast
er ekki hægt að framleiða landbúnaðaraf-
urðir, fara til veiða eða dreifa mat fyrir þjóð-
ina ef bensín og olíu vantar. Í því samhengi
er rétt að hafa í huga að innlendar viðbún-
aðarbirgðir af olíu og bensíni samsvara um
30 til 45 daga notkun. Til samanburðar eru
aðildarlönd Evrópusambandsins skuld-
bundin til að hafa viðbúnaðarbirgðir sem
nema að minnsta kosti 90 daga notkun.
Rökin fyrir fæðuörygginu standast sem
sagt ekki. Tilfellið er að verndartollarnir
eru eingöngu fyrir landbúnaðinn, ekki fyrir
þá sem kaupa og neyta afurðanna.
Þetta þarf hins vegar alls ekki að vera
svona. Fyrirmyndin að því hvernig mat-
vörumarkaðurinn íslenski gæti verið er
örskammt undan, hjá frændum okkar í
Færeyjum.
Færeyingar eru í þeirri öfundsverðu
stöðu, frá sjónarhóli neytenda, að þar er
takmarkaður innlendur landbúnaður. Fyrir
vikið geta þeir keypt landbúnaðarvörur þar
sem þeim sýnist og flutt inn án þess að á
þær leggist himinháir verndartollar.
Þeir sem hafa ferðast um Færeyjar vita
að þær standa vel undir nafni. Sauðfé er þar
upp um allar hlíðar. En þrátt fyrir öfluga
sauðfjárrækt annar heimaframleiðslan
aðeins um 40 prósentum af eftirspurninni.
Restin af því lambakjöti sem borið er á borð
í Færeyjum kemur frá Íslandi og Nýja-Sjá-
landi. Af nautakjöti framleiða Færeyingar
takmarkað og lítið sem ekkert af eggjum,
kjúklinga- og svínakjöti. Nóg er þó úrvalið
af öllum þessum vörum í færeyskum búð-
um og veitingahúsum. Nautakjötið kemur
frá Nýja-Sjálandi, Þýskalandi og jafnvel
Brasilíu. Úrvalið er fjölbreytt og verðið líka.
Og það síðarnefnda er mun betra en í ís-
lenskum verslunum í ákveðnum vöruflokk-
um, sem er vel af sér vikið á markaði sem
er um einn sjötti af þeim íslenska að stærð.
Hagkvæmara verð á matvælum hefur
með réttu verið tengt inngöngu í Evrópu-
sambandið. Hitt er gott að hafa í huga að
matvælaverð getur lækkað burtséð frá því
hvort Ísland verður hluti af Evrópusam-
bandinu eða ekki. Ekkert er því til fyrir-
stöðu að afnema verndartollana einhliða.
Þjóðin þarf bara að vilja það sjálf.
Verndarmúrinn um innlendan landbúnað
Gæfa Færeyinga
Jón Kaldal
kaldal@frettatiminn.is
F
Af nautakjöti framleiða Færeyingar takmarkað og lítið sem
ekkert af eggjum, kjúklinga- og svínakjöti.
Fært til bókar
Liljur ekki fullreyndar hjá VG
Katrín Jakobsdóttir, mennta- og menn-
ingarmálaráðherra, er komin í fæðing-
arorlof og hefur Auður Lilja Erlings-
dóttir tekið sæti hennar á Alþingi. Hún er
stjórn málafræðingur og jafnframt fram-
kvæmdastýra Vinstri hreyfingarinnar –
græns framboðs. Þar með kemur þriðja
Liljan á þingvettvang Vinstri grænna en
tvær hinar fyrri hafa rekist misjafnlega
í þingflokki VG, eins og kunnugt er. Lilja
Mósesdóttir átti ekki samleið með þing-
flokknum og sagði sig úr honum. Guð-
fríður Lilja Grétarsdóttir fór í fæðing-
arorlof sem þingflokksformaður en fékk
reisupassann á fyrsta
degi að orlofinu
loknu. Nú reynir
á Liljuna þriðju,
hinn nýja þing-
mann Auði Lilju
Erlingsdóttur.
Stuðningsmenn
Katrínar Jak-
obsdóttur von-
ast til að titlarnir
reytist ekki af henni
á meðan á fæðingaror-
lofinu stendur. Annars er
það af Auði Lilju Erlingsdóttur að segja
að hún fæddist í Uppsölum í Svíþjóð í
áliðnum ágúst árið 1979 þar sem foreldr-
ar hennar, Erling Ólafsson og Bergþóra
Gísladóttir, voru við nám. Maður Auðar
Lilju er Freyr Rögnvaldsson og eiga þau
dótturina Freyju Sigrúnu sem fæddist
árið 2005.
Íslandstengt glæsihótel í klössun
Meðal frægustu kaupa íslenskra út-
rásarvíkinga á bólutímanum voru kaup
Gísla Reynissonar heitins á frægasta
fimm stjörnu hóteli Danmerkur, Hotel
d’Angleterre við Kóngsins Nýjatorg í
miðborg Kaupmannahafnar. Þar gisti
Halldór Laxness gjarna á ferðum sínum
til hinnar gömlu höfuðborgar Íslands en
aðrir létu sig dreyma um slíkt, þótt fæstir
hefðu efni á því. Nokkuð þótti falla á
glæsihótelið þann tíma sem það var í ís-
lenskri eigu enda mun viðhald hafa verið
í lágmarki. Nýir eigendur ætla að færa
hótelið til fyrra horfs með endurbótum
sem kosta munu á sjöunda milljarð ís-
lenskra króna, að því er Jótlandspóstur-
inn greinir frá. Síðustu gestirnir í ár gistu
því á Hotel d’Angleterre aðfaranótt fyrsta
dags þessa mánaðar en hótelið verður
opnað eftir endurbæturnar vorið 2012.
Rýnt í fjarvistarskrá
Pólitískur áhugamaður sem kom við á
löggjafarsamkundunni fyrr í vikunni
benti á fjarvistarskrá alþingismanna á
þriðjudaginn. Sá hinn sami er þeirrar
skoðunar að þingmenn séu of margir
og ítrekaði hana um leið og hann las
upp skrána. Fjarverandi voru: Atli
Gíslason, Árni Johnsen, Ásmundur
Einar Daðason, Höskuldur Þórhalls-
son, Ólína Þorvarðardóttir, Siv Frið-
leifsdóttir, Steingrímur J. Sigfússon
og Þráinn Bertelsson. Áhugamaðurinn
bætti enn einum við, Merði Árnasyni, en
í hans stað situr nú á þingi Baldur Þór-
hallsson prófessor. Lesa mátti af svip
mannsins að varanleg þingmannafækkun
hefði tæpast áhrif á þjóðarhag um leið og
hann taldi upp afrek þessa þingmanna-
hóps. Atli væri einkum kunnur fyrir
almennar fjarvistir og Árni fyrir brekku-
söng. Dalabóndinn væri kominn heim til
Höskuldar sem lifði á fornri frægð sem
flokksformaður í fimm mínútur. Ólína
væri að trylla útgerðina og Siv þá fáu
sem enn reyktu. Steingrímur væri lúinn
og loks þyrfti að þvo munninn á Þráni
með grænsápu vegna orðbragðs.
H vers vegna eru Íslendingar að skrifa stjórnarskána upp á nýtt? Hvers vegna núna? Hvað gerðist?
Nú, við urðum fyrir því að efnahagslífið
hrundi í rúst, bankarnir fóru á hausinn,
stjórnmálamenn stóðu sig ekki, eftirlitið
brást og stjórnkerfið var fullt af lítt hæfu
fólki, Íslendingar glötuðu sparnaði sín-
um, þ.e. þeim sem var fólginn í verðbréfa-
og hlutabréfaeign, fólk missti vinnuna,
lífskjörin hrundu, gengið féll. Sem sagt –
það fór næstum allt til andsk. ... og þó ...
Íslensk alþýða fór niður á Austurvöll
og barði potta og pönnur og efndi til
búsáhaldabyltingarinnar og eitt af loforð-
unum var að skrifa stjórnarskrána upp á
nýtt og eins og einn ágætur maður sagði:
Lýðveldið er hvort eð er dautt, stofnum
nýtt. Lýðveldi þar sem lýðræðið fær að
njóta sín og ekki verður breytt í flokksræði eins og við
höfum búið við. Og loksins: Efnt var til kosningar til
stjórnlagaþings en Hæstiréttur var ekki lengi að dæma
þær ógildar enda þótt enginn hefði kvartað. Sjaldan
hef ég skammast mín eins fyrir Hæstarétt og þá daga
sem í hönd fóru. Bókstafstrúarmenn réttarins tíndu
til nokkur atriði sem litlu máli skiptu – og sum engu
máli – og dæmdu kosninguna ógilda í stað þess að ávíta
bæði landskjörstjórn og Alþingi fyrir að vanda ekki
nægilega til verka en láta úrslitin standa, enda var vilji
þjóðarinnar skýr.
Nýtt lýðveldi þýðir nýja stjórnskipun, ný grund-
vallarlög. Þingræðisreglan hefur gengið sér til húðar
í íslenskri stjórnskipun. Alþingi hefur verið þjónn
framkvæmdavaldsins í þau ár sem liðin eru frá stofnun
lýðveldisins og nú er mál að linni. Ég legg til að oddviti
framkvæmdavaldsins, sem heitir forseti eða forsætis-
ráðherra, verði kjörinn af þjóðinni beinni kosningu og
því beri þjóðin sjálf alla ábyrgð á honum, EKKI Alþingi.
Varamaður hans verði sömuleiðis kjör-
inn af þjóðinni. Hann velur sér síðan
samstarfsmenn, ráðherra, sem þurfa
að hljóta samþykki Alþingis til þess
að geta tekið við embætti. Sömuleiðis
skulu dómarar – eftir hæfismat hjá
hæfisnefnd – þurfa að hljóta samþykki
Alþingis.
Oddviti framkvæmdavaldsins og
ráðherrar sitja ekki á Alþingi. Hlut-
verk Alþingis er lagasetning og eftirlit
með framkvæmd laga og stjórnsýslu.
Frumvörp til laga verða ekki lögð fram
á Alþingi nema af alþingismönnum,
sum að tilhlutan framkvæmdavaldsins
en önnur að frumkvæði Alþingis sjálfs.
Með þessu eru völd Alþingis tryggð. En
vanda verður val alþingismanna betur
en gert hefur verið hingað til. Forseti/
forsætisráðherra þarf að semja við Alþingi um fram-
gang frumvarpa og getur eftir atvikum ávarpað Alþingi
– með leyfi forseta Alþingis – svo og aðrir ráðherrar.
En forseti/forsætisráðherra getur ekki gengið að því
vísu að þingmeirihluti verði á bak við hann. Og þess
vegna þarf hann að semja við þingið um framgang
hinna ýmsu mála og þá þarf lýðræðið að hafa sinn
gang. En þetta kostar auðvitað fleiri þroskaða þing-
menn en við höfum átt að venjast.
Embætti forseta Íslands verði lagt niður í núverandi
mynd og hlutverk hans falið forsætisráðherra og/eða
forseta Alþingis eða eftir atvikum báðum.
Ég efast ekki um að hugmyndir af þessum toga séu
æði mörgum alþingismanninum lítt að skapi. Þeir
munu eflaust halda að verið sé að skerða völd þeirra,
þegar í raun er verið að auka þau.
Ég bið stjórnlagaráðsfólk að hugsa upp á nýtt. Til
þess var það upphaflega kjörið til setu á stjórnlaga-
þingi.
Ný stjórnarskrá
Hvers vegna?
Pétur Jósefsson
eftirlaunaþegi