Fréttatíminn - 18.02.2011, Blaðsíða 18

Dansaði í Kirov-leikhúsinu í Leningrad
Það voru ekki allir jafn glaðir yfir að Nanna
skyldi halda til Rússlands á tímum kalda
stríðsins.
„Langamma sagði við mig: „Ég leggst nú
í rúmið ef þú ferð í þangað!“ Ég fór út með
sextíu kíló í yfirvigt en þegar þau heyrðu að
ég væri að fara til Rússlands í nám var mér
sleppt við að borga hana. Þegar ég kom til
Leningrad, 18 ára og alein, fundust engir
pappírar um mig. Ég var bara eins og Palli
einn í heiminum. Starfsmaður á flugvellinum
bauðst til að taka mig með sér í leigubíl og
kom mér á hótel. Þessa nótt var ég mjög um-
komulaus en huggaði mig við að máninn sem
skein svo skært á næturhimninum væri sá
sami og heima á Íslandi. Svo bjargaðist þetta
nú með pappírana, ég var tekin til reynslu í
þrjá mánuði en var þar síðan í tvö ár. Fyrra
árið var ég á heimavistinni en seinna árið bjó
ég hjá yndislegri konu. Ég hafði engin tök á
að tala nokkurt tungumál til að byrja með, því
þarna töluðu allir rússnesku, en mér til happs
var þarna enskur Pakistani sem var með
Barysnikov í bekk. Þegar ég kynntist honum
kom hann mér í kynni við konu sem hann bjó
hjá. Þegar hann lauk námi bauð þessi yndis-
lega kona, Vera Pavlovna, mér að búa hjá sér.
Þá eignaðist ég aðra ömmu. Þegar dans-
flokkurinn í Kirov-leikhúsinu fór í ferðalög
voru elstu nemendur skólans fengnir til að
dansa í stóru ballettunum, svo sem Þyrnirós,
Don Kíkóta og auðvitað í útskriftarsýningu
skólans. Og þannig fékk ég tækifæri til að
dansa á þessu ótrúlega stóra sviði Kirov-leik-
hússins.“
„Gráttu bara Nanotska“
Heimildarmyndina um æfingaskóla stúlkn-
anna í Perm, sem Ríkissjónvarpið sýndi fyrir
stuttu, segir Nanna vera raunhæfa:
„Harkan er rosalega mikil og það eru auð-
vitað til kerlingar eins og ballettkennarinn
í þeirri mynd. Stúlkan sem við fylgdumst
með átti greinilega við átröskun að stríða og
var alls ekki í tilfinningalegu eða líkamlegu
jafnvægi. Þetta var á engan hátt líkt þeim
viðhorfum sem ég kynntist í skólanum. Len-
ingrad-skólinn var talinn besti skólinn í Rúss-
landi og þar lærði til dæmis Ulanova, sem
síðar dansaði við Bolshoi-ballettinn í Moskvu
og allur heimurinn dáði. Ég gafst aldrei upp.
Þetta var þvílíkt fjall sem ég þurfti að klífa
því tæknin sem ég lærði hér heima var svo
veik í samanburði við Vaganovu-skólann.
Kennarinn minn sá þegar ég var stundum að
bugast og sagði: „Nanotska, farðu bara fram
og gráttu og komdu svo aftur.“ Kennararnir
voru einstaklega góðir við mig. Það var aldrei
harðstjórn. Það eru kröfurnar sem við ball-
ettdansarar gerum til sjálfra okkar sem geta
brotið okkur niður.“
Svarti svanurinn
En hvað um myndina Svarta svaninn – er hún
raunsönn?
„Já, þessi unga stúlka sem myndin segir
frá fann sitt öryggi í ballettinum en þessar
öfgar og þessar kröfur sem hún og aðrir
gerðu til hennar löðuðu fram veilurnar í
henni. Þótt þessi mynd sé „thriller“ þá er
hún mjög raunsæ. Þetta er svo öfgafullt líf
þar sem fólk fer langt frá jafnvægi sínu. Við
þurfum að vera í jafnvægi til að geta haldið
líkamlegri og andlegri heilsu.
Stöðug vinnuþrælkun getur orðið hverjum
manni dýrkeypt.
Þetta er listgrein sem í orðsins fyllstu
merkingu framkallar blóð, svita og tár eins
og þegar blæddi úr tám hennar. Mín eina
gagnrýni á myndina er að þeir hefðu átt að
sleppa því að sýna hana dansa í nærmynd, því
þar sér maður að hún er ekki ballettdansari
heldur leikkona, frábær leikkona. Þegar við
sjáum hana í fjarlægð er það alvöru dansari
sem dansar, ekki Natalie Portman. Þótt hún
hafi æft ballett í tíu tíma á dag í heilt ár gerir
það hana ekki að dansara. Þessi mynd hefur
lítið með ballett að gera, hún fjallar fyrst og
fremst um samneyti fólksins í þessum harða
heimi. Stjórnandinn var ógeðslegur við hana
og ég hef ekki trú á svona stjórnendum, en
þeir eru til sem gera allt til að ná fram í fólki
því sem þeir vilja. Ballerínan í myndinni bjó
yfir sjálfseyðingarhvöt og þegar hún loksins
fékk hlutverkið sem hana dreymdi um voru
kröfurnar svo miklar að hún þoldi ekki
álagið. Þá getur hæfileikaríkasta fólk sem
hefur allt til brunns að bera misst vitið. Mér
finnst Natalie Portman leika hlutverk sitt sér-
staklega vel og mér finnst myndin einlæg.
Eins og þetta kemur mér fyrir sjónir finnst
mér þetta hæglega geta verið raunveruleiki.
Hún varð andsetin af vinnunni sinni og lifði
í miklu andlegu ójafnvægi og þar af leiðandi
var greið leið niður á við. Það þarf mjög
sterkan persónuleika til að standast álagið
sem fylgir því að vera ballettdansari.“
Ballettdansarar geta misst vitið af álagi
Nokkrir frægir ballettdansarar hafa hrein-
lega misst vitið, eins og einn frægasti dansari
í upphafi tuttugustu aldar, Vaslav Nijinsky,
sem varð vitskertur. Rússneska ballerínan
Olga Alexandrovna Spessivtseva eyddi
tuttugu árum á geðsjúkrahúsi. Bandaríska
ballerínan Gelsey Kirkland skrifaði bókina
„Dancing on my grave“ þar sem hún sagði
frá því hversu langt hún hefði gengið í þeim
öfgum að ná fullkomleika í dansinum og
útliti. Það eru hæg heimatökin að missa tökin
á sjálfum sér í þessum heimi ef maður gætir
ekki jafnvægis. Sumir eru sterkir og þola
þetta, aðrir ekki.“
Endi bundinn á dansferil í Leningrad
Eftir að hafa tekið lokapróf frá Vaganovu-
akademíunni bauðst Nönnu framhaldsnám
sem dansari við Mariinski-leikhúsið í eitt ár
og læra dansverk.
„Ég fór heim til Íslands um sumarið en í
ágúst 1968 réðust Sovétríkin inn í Tékkó-
slóvakíu. Þá slitu menntamálaráðuneytið og
Menningartengsl Íslands og ráðstjórnarríkj-
anna,MÍR, öllu sambandi við Sovétríkin og
þar með urðu mínir möguleikar á framhalds-
námi við Mariinski-leikhúsið að engu. Kær-
astinn minn, Þórhannes Axelsson, var við
nám í Ósló á þessum tíma og ég fór til hans
í von um að fá vegabréfsáritun til að komast
aftur til Leningrad ...“
Þessi bið endaði með hjónabandi þeirra um
jólin 1968, börnin þeirra eru þrjú og barna-
börnin eru fjögur talsins.
„Guðrún Edda dóttir okkar fæddist í ágúst
1969 í Ósló. Síðan ákvað ég að finna mér ann-
an farveg, fór í menntaskóla í Noregi en svo
einkennilega vildi til að fyrir algjöra tilviljun
kynntist ég hjónum sem bjuggu nálægt okk-
ur. Maðurinn reyndist vera ballettmeistari
Óperunnar í Ósló og konan hans aðaldansari
ballettsins. Þau hvöttu mig til að koma aftur
í þjálfun eftir þriggja ára fjarveru. Ég fékk
samning við Norsku óperuna. Þangað kom
Alan Carter til að setja upp dansverk eftir
sig. Hann og kona hans voru á leið til Íslands
til að stofna ballettflokk þar. Við Þórhannes
tókum ákvörðun um að flytja heim og ég tók
þátt í stofnun Íslenska dansflokksins 1973.
Síðan fæddist Axel Ólafur 1979 og Sigurður
Orri 1981. Ég starfaði sem dansari frá stofn-
un flokksins en varð listdansstjóri hans árin
1980 til 1987. Á þeim tíma samdi ég nokkur
dansverk fyrir flokkinn, svo sem Dafnis og
Klói, Ögurstund og fleiri verk.
Á meðan ég starfaði við Íslenska dans-
flokkinn komu oft til liðs við okkur heims-
frægir dansarar og danshöfundar, svo sem
Helgi Tómasson, Anton Dolin, sem var
stórstjarna við Ballet Russes, Maris Liepa
Bolshoi-stjarna og fleiri. Anton Dolin setti
upp verk sitt Pas de Quatre og ég dansaði
hlutverk Carlottu Grisi. Í listdansstjóratíð
minni sviðsetti Aton Dolin ballettinn Giselle
fyrir Íslenska dansflokkinn. Aðstoðamaður
hans var John Gilpin, aðaldansari við London
Festival Ballet.
Tveimur árum eftir að ég hætti hjá dans-
flokknum bauðst mér starf kennara við List-
dansskóla Íslands. Ég tók við litlum barna-
hópi sem ég lagði mikla vinnu í og var mjög
hreykin af. Meðal nemenda í þessum hópi
voru Gunnlaugur Egilsson, sem starfar sem
dansari og danshöfundur við Stokkhólms-
óperuna, og Hildur Ólafsdóttir sem fór til
Hollands í framhaldsnám og er nú sólisti við
ríkisóperuna í Hannover.“
Stundar jóga
Og Nanna á auðvelt með að finna sér farveg
í gleði:
„Ég kynntist Sahaja-jóga árið 2004 og varð
alveg heilluð; iðka það alla daga. Ég mæli
eindregið með Sahaja-jóga til þess að lifa í
sátt og jafnvægi. Það eru kynningarfundir
fyrsta og þriðja mánudag hvers mánaðar kl.
20 að Dalbraut 27, námskeiðin eru ókeypis
og allir velkomnir. Mér finnst ég vera lánsöm
manneskja. Ríkidæmi mitt er fjölskyldan og
barnabörnin eru umbun lífsins,“ segir hún og
brosir sínu hlýja brosi.
Anna Kristine
ritstjorn@frettatiminn.is
MINNI HRUKKUR
Í KRINGUM AUGUN?
Frískar og endurnærir á áhrifa ­
ríkan hátt, dregur úr þreytu­
merkjum og hrukkum í kringum
augun. Inniheldur Q10 leyndar­
málið sem finnst náttúru lega í
húðinni og vinnur gegn hrukkum.
NIvea Q10 aNtI-wRINKle
aUGNROlleR
NÝtt!
Umfjöllun í Þjóðviljanum árið 1968 þegar Nanna var
nýútskrifuð frá ballettakademíunni í Leningrad.
Úr ballettinum Pas de Quatre sem var frumsýndur 1845, endurgerður af Anton Dolin og sýndur á Lista­
hátíð 1978. Frá vinstri Nanna Ólafsdóttir í hlutverki Carlottu Grisi, Misty Mckee í hlutverki Maríu Taglioni,
Ásdís Magnúsdóttir í hlutverki Fanny Cerrito og Ingibjörg Pálsdóttir í hlutverki Lucelle Grahn.
Í námi við Vaganovu­akademíuna í
Lenin grad.
18 viðtal Helgin 18.­20. febrúar 2011