Prentarinn - 01.01.1987, Qupperneq 9

Rannsóknaráætlun
Rannsókn á
dánarmeinum
bókagerðarmanna
Nýlega var haldinn kynningar-
fundur meö stjórnum Félags bóka-
gerðarmanna og Félags ísl. prent-
iðnaöarins um rannsókn á dánar-
meinum bókagerðarmanna, sem
nú stendur yfir. Rannsóknin fer
fram á vegum Vinnueftirlits ríkisins.
Vilhjálmur Rafnsson yfirlæknir
stjórnar henni og stóð hann fyrir
kynningunni, en auk hans mætti á
fundinn Hólmfríður Gunnarsdóttir
hjúkrunarfræðingur, sem hefur
unnið að þessu verkefni.
- Vilhjálmur flutti inngangser-
indi um tilgang rannsóknarinnar,
en rannsóknaráætlun hans er birt í
heild hér á eftir.
Síðan voru bornar fram fyrir-
spurnir og ýms mál rædd í sam-
bandi við heilsuvernd bókagerðar-
manna.
- Fað kom m. a. fram í máli
þeirra sem vinna við offsetprentun,
að eftir að nýja tæknin tók við í
prentuninni (þ. e. þegar dagblöðin
fóru yfir í „offset" 1972), að þá þarf
oftar að þvo valsana og hreinsa
vélarnar, stundum allt að 4 - 6
sinnum á dag, í stað kannske 1
sinni í viku áður. Þetta stafar m. a.
af hraðvirkari vélum og það þarf
oftar að skipta um liti þess vegna.
Það kom líka skýrt fram í svörum
offsetprentaranna, þegar Vilhjálm-
ur spurði hvort þeir yrðu varir við
mengunaráhrif að loknum vinnu-
degi, að það fannst þeim ekki orka
tvímælis. Það er því full ástæða til
þess að vera vel á varðbergi í
þessum málum.
Allt forvarnarstarf í heilbrigðis-
málum er af hinu góða. Þetta undir-
strikaði Ragnhildur Helgadóttir
heilbrigðismálaráðherra í blaðavið-
tali fyrr á þessu ári, þá nýkomin
heim af þingi UNESCO. Enginn vafi
leikur á því, að það er þjóðhags-
lega hagkvæmast í heilbrigðismál-
um, að koma í veg fyrir sjúkdóma.
Rannsókn sem þessi er liður í slíku
starfi. Sv. Jóh.
Rannsókn þessi er gerð við At-
vinnusjúkdómadeild Vinnueftirlits
ríkisins og hófst sumarið 1986.
Markmið hennar er að kanna
dánartíðni meðal bókagerðar-
manna; bókbindara, prentara, off-
setprentara og prentmyndasmiða.
Ætlunin er að bera dánartíðnina í
þessum hópum saman við það,
sem búast má við að finna meðal
íslenskra karla.
Úrtak bókargerðarmanna er
fengið úr bókinni Bókagerðar-
menn, Reykjavík 1976. Teknir eru
inn í rannsóknarhópinn allir, sem
lokið hafa sveinsprófi eða fengið
sveinsréttindi og fæddir eru árið
1900 eða síðar. í þessari heimild
koma fyrir allir íslenskir bókagerð-
armenn bæði látnir og lifandi, sem
uppfylla ofangreind skilyrði. Fylgst
er með afdrifum allra þessara
manna í Nafnnúmeraskrá og Horf-
innaskrá Hagstofu íslands.
Fjöldi þeirra, sem dáið hefur úr
þessum hópi, er borinn saman við
þann fjölda, sem vænta má að deyi
meðal íslenskra karla á sama aldri
og á sömu árum. Þannig er
með faraldsfræðilegum aðferðum
fengin viðmiðun við íslenska karla.
Til þess að bera saman ofan-
greindar skrár hefur fengist leyfi
Tölvunefndar. Við gerð rann-
sóknarinnar hafa skrár lífeyrissjóða
bókagerðarmanna verið notaðar
við leit að nafnnúmerum þeirra.
Ennfremur höfum við notið aðstoð-
ar Svans Jóhannessonar við öflun
upplýsinga um starfsferil og nám
einstakra manna þar sem
frumheimildin hefur verið óljós. í
henni kemur fram starfsferill bóka-
gerðarmannanna, sem gefur
möguleika á sérstakri athugun á
tengslum dánartíðni og lengd
starfstíma.
Bókagerðarmenn verða fyrir
mengun ýmissa efna auk húðsnert-
ingar við mörg efni, sem þeir nota
við störf sín. Nægir þar að nefna
prentsvertu, liti, lífræn leysiefni, lím
blý, gúmmí, sýru og lút. Sumir
þessir mengunarþættir geta valdið
banvænum sjúkdómum við lang-
varandi eða endurtekna mengun
jafnvel þótt hún sé hverju sinni í
litlum mæli. Rannsóknir erlendis
hafa sýnt að þeir, sem verða fyrir
mengun lífrænna leysiefna, eru í
hættu að fá krabbamein og þeir,
sem orðið hafa fyrir blýmengun, fá
oftar hjarta- og æðasjúkdóma en
aðrir, svo nokkuð sé nefnt.
Niðurstöður úr dánarmeinarann-
sókn eins og hér er lýst segja ekki í
smáatriðum frá hvernig atvinnu-
mengun hefur hugsanlega áhrif á
heilsufar bókagerðarmanna, en
getur gefið vísbendingu um hvar
helst sé þörf úrbóta.
Rannsókn, sem þessa tekur um
það bil 8 - 10 mánuði að fram-
kvæma og Ijúka. Ætla má að í hana
sé lögð um það bil jafnlangur
vinnutími læknis og hjúkrunarfræð-
ings, auk vinnu ritara í um tvo mán-
uði. Niðurstöður úr þessari rann-
sókn munu væntanlega liggja fyrir í
febrúar á næsta ári.
Reykjavík 04.11.1986.
Vilhjálmur Rafnsson, yfirlæknir.
Vinnuvernd
r
PRENTARINN 1.7. '87
9