Prentarinn - 01.09.2002, Síða 27

Prentarinn - 01.09.2002, Síða 27
ÞJÓÐLENDULÍNA M.il IU ; I aui.anUUilKllui .n! ^l-m i-n.'ii i I auyaid.ilJuc|'('i og framseldi ábúðarrétt með bréf- inu til Gunnars. Kröfugerð fyrir Miðdal byggir að hluta til á þessari lýsingu í byggingarbréfinu. Nánar tiltekið er kröfugerðin þannig úr garði gerð að tekin er upp lýsing úr landamerkjabréfi Miðdalstorfu frá 9. maí 1887 og síðan er þess kraf- ist að landamerki jarðarinnar séu, annars vegar milli Ketilvalla og Miðdals og hins vegar milli Mið- dalskots og Miðdals, ákvörðuð eins og þeim er lýst í 2. og 3. tl. byggingarbréfsins. Með því að byggja á mörkum Miðdalskots og Miðdals, svo sem þeim er lýst í 3. tl. byggingarbréfsins, er kröfu- gerðin þannig úr garði gerð hvað varðar mörk Miðdalstorfu við af- réttinn, að kröfulínan er dregin úr Rauðafellshorni i Skriðutinda, þaðan um Mjóudalagil, þar til Skillandsárupptök taka við. Er þessi lýsing í verulegu ósamræmi við landamerkjabréf Miðdalstorf- unnar, en þar er dregin bein lína á milli hás hnúks á austan- og norð- anverðri Hrossadalsbrún í vest- ustu nýpu Rauðafells. Lýsing landamerkjabréfsins gengur því mun skemur til norðurs en í lýs- ingin í byggingarbréfinu. Við endurupptöku máls nr. 3/2000 þann 26. nóvember 2001 var lög- maður eiganda Miðdals inntur eftir þessu ósamræmi. Kom þar frarn að ekki lægi fyrir hvaða heimildum lýsing í byggingar- bréfinu byggðist á en gerðar væru ýtrustu kröfur í málinu. í byggingarbréfinu er landa- merkjum jarðarinnar lýst einhliða af þáverandi eiganda og ábúanda Miðdals og er hvorki að sjá að eigendur Ketilvalla og Mið- dalskots hafi samþykkt hana né heldur eigendur aðliggjandi jarða. Samkvæmt 14. gr. bréfsins skyldi það ekki taka gildi fyrr en sýslu- maður hefði ritað á það samþykki sitt. Bréfið ber ekki með sér slíkt samþykki. Þá verður ekki heldur séð að skjalinu hafi verið þing- lýst. Með vísan til framangreinds er tilvitnað byggingarbréf frá 26. maí 1928 að mati óbyggðanefndar haldið slíkum ágöllum að á því verður ekki byggt í máli þessu. Hér hefur að framan verið rakið hvernig Miðdalstorfu er getið í heimildum allt frá 14. öld. Af þeim verður ráðið að um sjálf- stæða jörð hafi verið að ræða, sbr. umfjöllun í kafla 10.4.6. Jafn- framt eru fremur líkur til þess að landsvæði það sem hér er til um- fjöllunar sé innan upphaflegs landnáms í Laugardal. í kjölfarþess að landamerkja- lög taka gildi 1882 er gert landa- merkjabréf fyrir jörðina Miðdal, ásamt Ketilvöllum og Mið- dalskoti. Eldri heimiidir um landamerki jaröarinnar eru ekki fyrir hendi og yngri heimildir verða samkvæmt framansögðu ekki taldar hafa neina þýðingu í máli þessu. Komið hefur fram að landamerkjabréfið er áritað um samþykki vegna allra aðliggjandi jarða. Þá hefur ekkert komið fram sem mælir í mót þeirri lýsingu á mörkum við Laugardalsafrétt sem fram kemur í landamerkjabréfi fyrir Miðdalstorfu. Fyrirliggjandi gögn benda því til að landamerkjum Miðdals ásamt Miðdalskoti og Ketilvöllum sé rétt lýst í landamerkjabréfi, dags. 9. maí 1889. Bréfið er þing- lesið, fært í landamerkjabók og á því byggt síðan um merki jarðar- torfunnar, án þess að séð verði að fram hafi komið athugasemdir yf- irvalda eða ágreiningur við ná- granna. Landamerkjabréf Efsta- dals, Laugardalshóla, Hjálms- staða, Snorrastaða og Laugarvatns eru einnig þinglesin. Þetta bendir einnig til að lýsing merkja hafi verið í samræmi við það sem al- mennt var talið gilda. Jafnframt er ljóst að eigendur Miðdals hafa um langa hríð liaft réttmætar ástæður til að vænta þess að merkjum sé þar rétt lýst. Þeir formlegu gallar sem á bréfinu eru verða því ekki taldir hafa efnis- lega þýðingu í þessu sambandi. Ekki eru heimildir um annað en að jörðin hafi verið byggð og nýtt eftir búskaparháttum og aðstæð- um á hverjum tíma. Innan þeirra marka sem tilgreind eru 1889 hafa eigendur jarðarinnar farið með umráð og hagnýtingu, gert ráðstafanir með löggerningum á sama hátt og gildir um eignarland almennt. Ekki verður annað séð en að það eignarhald hafi verið án ágreinings eða athugasemda. Engin gögn liggja fyrir um að land innan marka jarðarinnar hafi mismunandi eignarréttarlega Guli liturinn sýnir landspilduna sem um var deilt. stöðu og verða staðhættir, gróður- far eða nýtingarmöguleikar ekki taldir hafa úrslitaáhrif í því sam- bandi. Af hálfu íslensku ríkisins hefur ekki verið sýnt fram á að land innan tilgreindra landamerkja Miðdalstorfunnar sé þjóðlenda. Rannsókn óbyggðanefndar leiðir einnig til þeirrar niðurstöðu að þar sé um eignarland að ræða, sbr. einnig umfjöllun í kafla 10.6, án þess þó að tekin sé afstaða til þess hver fari með þau eignarrétt- indi eða hver séu mörk milli eign- arlanda, sbr. 7. gr. laga nr. 58/1998. Með vísan til rannsókn- arskyldu óbyggðanefndar, sbr. 4. mgr. 10. gr. laga nr. 58/1998, er þó óhjákvæmilegt að taka afstöðu til þess hvort fjármálaráðherra sé unnt að leggja til þjóðlendu land sem undirorpið er beinum eignar- rétti íslenska ríkisins. í ákvæði 1. gr. laga nr. 58/1998 kernur skýrt fram að eðlismunur er á eignarlandi og þjóðlendu. Þjóðlenda er landsvæði utan eign- arlanda. Ljóst er því að eignar- land verður ekki gert að þjóð- lendu með því að eigandi þess af- sali sér eignarráðum sínum. I því sambandi skiptir ekki máli hvort eigandinn er íslenska rikið eða einhver annar. Þá hefur fjármála- ráðherra ekki heimild til slíks af- sals, sbr. 2. mgr. 40. gr. stjórnar- skrárinnar, þar sem kveðið er á um að ekki megi selja eða með öðru móti láta af hendi neina af fasteignum landsins né afnotarétt þeirra nema samkvæmt lagaheim- ild. Ekki verður talið að slík heimild felist í 1. mgr. 11. gr. laga nr. 58/1998 þar sem kveðið er á um að fjármálaráðherra skuli fara með fyrirsvar fyrir hönd ríkisins og stofnana á vegum þess vegna krafna um eignarréttindi innan þjóðlendna og við úrlausn um hvort land teljist til eignarlands eða þjóðlendu. Það er því niðurstaða óbyggða- nefndar, sbr. einnig umljöllun í kafla 11.6., að land Miðdalstorfu, svo sem það er afmarkað í landa- merkjabréfi frá 9. maí 1889, telj- ist ekki til þjóðlendu í skilningi 1. gr., sbr. einnig a-lið 7. gr. laga nr. 58/1998. PRENTARINN ■ 27

x

Prentarinn

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Prentarinn
https://timarit.is/publication/952

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.