Fréttatíminn - 28.12.2012, Page 16

Gunnar segir mikilvægi útkallanna ráða
úrslitum ef illa stendur hjá hjá börgunar-
sveitarmanni. Það sé eitt ef kallað er út
vegna óveðurs og að fólk sitji fast í snjó eða
mannslíf séu beinlínis í húfi. „Í óveðursút-
köllum þarftu kannski svolítið að meta
hvort þú getir kastað öllu frá þér á staðnum
en þegar útkallið er það sem við köllum F1
Rauður eða Útkall: Rauður þá er mannslíf
í hættu og slysstaður þekktur og þá ferðu
bara. Sama á hverju gengur.
Eins og gefur að skilja upplifa björgunar-
sveitarmenn margt í störfum sínum og
þegar hörmungar dynja yfir þurfa þeir að
horfast í augu við óttann og sársauka og
sorgir samborgaranna þannig að andlega
álagið getur verið mikið.
„Ég var mjög í framlínunni fyrstu árin mín
í björgunarsveitunum og á þessum tíma var
mjög algengt að menn væru að týnast og þau
komu ófá útköllin vegna rjúpnaskyttna og
annars slíks. Þá var mun minna um að fólk
gæti látið vita af sér enda ekki með staðsetn-
ingartæki og þess háttar.
Sem betur fer enduðu flest svona útköll
þokkalega vel og menn fundust en það voru
tilfelli þarna sem voru erfið. Við höfum nálg-
ast þennan þátt faglega og erum í dag með
félagahjálp, sem við getum vel kallað áfalla-
hjálp, þar sem við vinnum úr okkar málum
eftir erfið útköll. Þá komum við saman og
ræðum um útkallið og gerum það svolítið í
lokuðum hópi vegna þess að við verðum að
fá að létta á okkur.
Þetta er okkur mjög mikilvægt auk þess
sem við áttum okkur í þessum samtölum á
ef einhverjir eiga erfitt með að vinna úr hlut-
unum og þá fá þeir hinir sömu meiri aðstoð.
Ég man eftir einum félaga sem lenti í að taka
upp sjórekið lík þegar ég var að byrja fyrir
þrjátíu árum. Hann kom aldrei aftur. Fékk
bara nóg. Þetta er eitt af því sem er mjög erf-
itt og menn hafa hætt vegna svona aðstæðna
sem hafa komið upp á. En sem betur fer
er það ekkert algengt þannig séð en þetta
kemur fyrir.
Fjör í flugeldunum
Flugeldasala björgunarsveitanna um áramót
hefur í gegnum tíðina lagt fjárhagslegan
grundvöll að starfsemi björgunarsveitanna.
„Ég er búinn að selja flugelda frá því ég
var tólf ára gamall, í einhver rúm þrjátíu ár.
Ég hef aðeins misst úr ein áramót þegar ég
var erlendis annars hef ég verið í flugeld-
unum alla mína tíð.“
Gunnar segir stemninguna í kringum
flugeldasöluna frábæra auk þess sem hún
þjappi mannskapnum saman. „Þessu fylgir
mikil sjálfboðavinna og við leggjum mikið
á okkur en auðvitað er þetta gaman. Þetta
þjappar sveitinni saman og það er mikið
um að vera þannig að þetta er gríðarlega
spennandi starf. Sumir geta ekki hugsað
sér að fara í gegnum áramótin án þess að
hafa verið í flugeldasölunni og mér leið mjög
illa þessi áramót sem ég var ekki með. Það
var mjög sérkennileg tilfinning. Það er bara
þannig.“
Gunnar segir björgunarsveitirnar eiga
ríkan þátt í flugeldamenningu Íslendinga
með því að halda þeim að fólki í áratugi.
„Við höfum svolítið kallað fram þessa
stemningu hjá landanum og það má eigin-
lega segja að björgunarsveitirnar í landinu
séu byggðar upp á fjáröflun flugeldasölunn-
ar. Fólk kaupir þetta til þess að styrkja gott
málefni og ég segi nú alltaf að þetta séu með
ódýrustu tryggingum sem þú kaupir.
Með því að kaupa flugeldana færðu annars
vegar ánægjuna og skemmtunina af því
að skjóta þeim upp og hins vegar ertu að
tryggja það að þegar eitthvað gerist eða
kemur hjá þér eða þínum nánustu átt þú
að þrautþjálfað björgunarsveitafólk í þínu
byggðarlagi. Fólk sem bregst alltaf við ef
eitthvað kemur upp á. Við spyrjum ekki að
neinu þegar þú kallar og við rukkum þig
ekki um neitt. Við komum bara og hjálpum
þér og reynum að koma þér heilum heim.
Það er okkar starf.“
Finna fyrir þakklætinu
Gunnar segir björgunarsveitafólk finna
sterkt fyrir þakklæti fólks, bæði þegar allt
endar vel og ekki síður þegar útköll fá sorg-
legan endi.
„Við finnum fyrir miklu þakklæti frá
aðstandendum, þeim sem við björgum og
þjóðinni allri sem stendur alltaf við bakið á
okkur. Ég held hreinlega að við gætum ekki
búið á þessu harðneskjulega landi, þessar
320 000 manneskjur, ef við hjálpuðum ekki
hvort öðru. Þetta er bara greipt í þjóðarsál-
ina og það er í genunum að hjálpa náunganum.
Ég held að við höfum bara komist ágætlega af
vegna þess að við hugsum um þessa hluti og erum
alltaf tilbúinn til að hjálpa hvort öðru þegar áföllin
dynja yfir. Við finnum mikið þakklæti þegar vel
gengur og líka í þeim tilfellum sem enda ekkert vel.
Fólk finnur líka fyrir mikilvægi starfseminnar án
þess að við finnum fólk og komum því heim á lífi.
Fólki er mikilvægt að ástvinir þess finnist svo hægt
sé að kveðja þá og koma þeim til grafar. Það skiptir
fólk gríðarlega miklu máli og það er okkur líka
þakklátt þá.“
Fjölskyldulífið sett á hvolf
Gunnar leggur ríka áherslu á að björgunarsveitar-
fólk sé alltaf til taks og er tilbúið til þess að stökkva
til fyrirvaralaust. Þetta kemur óhjákvæmilega niður
á heimilislífinu, mökum og börnum. „Mig hefur
oft vantað á fjölskyldumót, á jólunum og á ýmsum
hátíðarstundum fjölskyldunnar. Þá er maður bara
einhvers staðar úti að hjálpa náunganum sem er
fastur í snjó, týndur eða eitthvað álíka. Þau eru ófá
tilfellin sem maður hefur staðið upp frá matarborð-
inu, farið út og skilið fjölskylduna eftir með jólamat-
inn. Ég held nú að flestir björgunarsveitarmenn hafi
lent í því oftar en einu sinni. Jólahaldið og allt stúss
í kringum áramótin hefur oft bitnað á konunni og
börnunum og maður hefur oft sett þetta á hvolf í
gegnum tíðina.“
Og það eru ekki bara björgunarstörf sem taka
tíma í kringum hátíðarnar. „Þetta lendir oft á öðrum
í fjölskyldunni vegna þess að maður hefur bara verið
með raketturnar í höndunum en ekki jólapakkana.“
Eiginkonan ein í rómantískum kvöldverði
Gunnar segist sérstaklega minnast þess eftir ein-
hver áramótin þegar hann ætlaði sér að bæta frúnni
upp raskið yfir hátíðarnar. „Maður ætlaði nú aldeilis
að koma til móts við hana með því að bjóða henni
flott úr að borða. Við búum í Reykjanesbæ þannig að
við keyrðum til Reykjavíkur og komum okkur nota-
lega fyrir á fínum veitingastað. Þegar maturinn var
alveg að koma á borðið kom útkall Rauður. Ég var þá
formaður minnar einingar og varð að bregðast við.
Þarna var flugvél að koma inn eftir tíu mínútur og
við á Suðurnesjum höfum mikið sinnt fluginu. Ég
hafði sérhæft mig í fyrstu hjálp þannig að það var
ekki annað hægt en að standa upp og skilja konuna
eftir við kertaljósið. Ég hljóp út, tók bílinn og var
bara rokinn.
Maður þarf að njóta skilnings til þess að geta gert
þetta og auðvitað gengur maður oft ansi langt á
þann skilning. Í þessu tilfelli var ég sem betur fer nú
bara kominn hálfa leið á Reykjanesbrautinni þegar
útkallið var afturkallað. Ég gat því snúið við og reynt
að koma ofan í mig köldum matnum. Þetta er bara
það sem við erum að gefa okkur í. Þetta er ekkert
einfalt en verður bara hluti af lífinu.“
Þórarinn Þórarinsson
toti@frettatiminn.is
Björgunarsveitirnar eru alltaf
til taks.
Ég hafði sérhæft
mig í fyrstu
hjálp þannig
að það var ekki
annað hægt en
að standa upp
og skilja konuna
eftir við kerta-
ljósið.
Meira á næstu opnu
16 viðtal Helgin 28.-30. desember 2012