Fréttatíminn - 03.02.2012, Blaðsíða 38

38 heimilið Helgin 3.-5. febrúar 2012
Michael Thonet með sonum sínum fimm í fjölskyldufyrirtækinu Gebrüdern Thonet.
 Hönnun UpphafsmaðUr fjöldaframleiðslUnnar
Ævintýri Thonets
Michael Thonet fæddist árið 1796 í Þýskalandi og átti eftir að verða einn áhrifamesti
maður hönnunarsögunnar. Hann er meðal annars höfundur mest selda stóls heims.
s em ungur maður setti Michael Thonet upp vinnustofu og ein-
blíndi á tilraunir við að hita
og beygja við í stað hefð-
bundinna aðferða í trésmíði.
Hann notaði til þess kross-
við og vakti athygli austur-
rísks jarls sem bauð honum
til starfa og dvalar í Vínar-
borgar.
Þar hófust tilraunirnar
fyrir alvöru og margir kann-
ast við kaffihúsastólinn sem
kenndur er við borgina Vín,
og átti eftir að verða mest
seldi stóll í heimi. Yfir 60
milljónir eintaka hafa þegar
selst og eru þá ekki nefndar
allar eftirlíkingarnar sem
eru óteljandi.
Þessi stóll setti hlutina
í gang og það eru nokkur
meginatriði sem skýra þá
ótrúlegu velgengni.
Í fyrsta lagi gætti Thonet
hagkvæmni í framleiðslu
sem þótti nýtt á þessum
tíma. Áður fyrr voru hús-
gögn gerð af einum og sama
smiðnum en hann byrjaði á
því að skipta niður verkum
svo að miklu meiri fram-
legð skapaðist. Stóllinn varð
þar af leiðandi einnig ódýr í
framleiðslu og var seldur á
mjög viðráðanlegu verði.
Þó ber að nefna að helsta
nýnæmið bjó í tækninni
við að beygja við, sem bauð
upp á algjörlega nýja fram-
leiðslumöguleika. Thonet
Fritz Hansen stofnaði sitt
fyrirtæki 1872 og dafnar það enn
140 árum síðar.
Fjölskyldur og húsgögn
Mörg húsgagnafyrirtæki sem eru
starfandi í dag eru gamalgróin fjölsky-
ldufyrirtæki sem hafa lifað lengi með
sömu fjölskyldu.
Sem dæmi má nefna stærsta
húsgagnafyrirtæki í heiminum; Ikea
sem er í eigu Kamprads-fjöl-
skyldunnar. Þar er þó búið að ganga
frá eignarhaldi þannig að það mun
aldrei lenda á hlutabréfamarkaði og
er sjálfstæð stofnun sem stýrir því og
mun gera í framtíðinni.
Annað þekkt fjölskyldu-
fyrirtæki í hönnunarbransanum er hið
danska Fritz Hansen sem framleiðir
hönnun sem meðal annars er frá Arne
Jacobsen. Það var í eigu sömu fjölsky-
ldu í margar kynslóðir en var svo selt
á áttunda áratugnum. Fjölskyldan hélt
þó áfram í húsgagnaframleið-
slu og stofnaði fyrirtækið Montana
sem sérhæfir sig í hillukerfum.
Enn eitt dæmið er Vitra sem er eitt
virtasta húsgagnahönnunarfyrirtækið
í heiminum en þar hefur þriðja
kynslóðin tekin við stjórnartaumu-
num. Fólki virðist því renna blóð til
skyldunnar í þessum geira enda oft
hugsjónamenn á ferð og áhuginn á
hönnun virðist berast með móðurm-
jólkinni.
Sjöan hönnuð af
Arne Jacobsen
fyrir Fritz Hansen.
Mest seldu stólar í HeiMi
Stóll nr. 14 frá Thonet.
S 42 eftir Mart
Stam frá Thonet.
átti einkarétt á þessari tækni í
nokkur ár og með frábæru skipu-
lagi og útsjónarsemi lukkaðist
hann koma undir sig fótunum og
framleiðslunni í gang áður en það
rann út.
Til að gera stólinn svo enn
ódýrari var hann fluttur ósam-
settur frá verksmiðju til útsölu-
staða sem gerði gæfumuninn
þegar hlutirnir fóru af stað af
alvöru.
Thonet stóll nr. 14, en það er
vinnuheitið á mest selda stól
í heimi, var fyrsta dæmið um
frábærlega lukkaða fjöldafram-
leiðslu á húsgagni og selst hann
enn vel í dag.
Á þriðja áratug síðustu aldar
hófu Thonet-verksmiðjurnar
framleiðslu á húsgögnum úr stál-
rörum. Þau þóttu framúrstefnu-
leg húsgögnin sem gerð voru
á þennan máta og ollu straum-
hvörfum í útliti og notkun. En þar
sem eitt helsta einkenni Thonet
var einmitt áhuginn á að rann-
saka ný efni og möguleika í fram-
leiðslu þá þótti þetta ekkert sér-
staklega skrýtið.
Í dag blómstrar fyrirtækið
í höndum fimmtu kynslóðar
Thonet-fjölskyldunnar og er
enn öll framleiðsla í Þýskalandi.
Fyrirtækið er búið að lifa tímana
tvenna og þurfti til dæmis að
endurreisa það frá grunni eftir
seinni heimstyrjöld. Í dag starfa
þeir með mörgum helstu hönnuð-
um samtímans og voru áberandi
á húsgagnasýningunni í Köln í
janúar í ár.
Sigga Heimis
Stóll nr.
14 eða
Vínarkaffi-
húsastóllinn
eins og hann
er oft kal-
laður.
Þegar stálrörin
komu til sög-
unnar var hægt
að framleiða
hönnun sem áður
var ómöguleg
að gera úr hefð-
bundnum viði.
Robert Stadler hannaði þennan stól
fyrir veitingarhúsið Corso í París
árið 2011. Hann er
gott dæmi um
nýja vöru sem
framleidd er
af Thonet í
dag og má
greinilega sjá
innblástur frá
gamla
góða
nr.
14.
KOLI OG HVÍTT – 5900 kr.
FORRÉTTUR
PARMASKINKA , GLÓÐAÐ BRAUÐ
OG GEITAOSTASÓSA
AÐALRÉTTUR
PÖNNUSTEIKTUR KOLI, FENNEL ,
MASCARPONE, BYGG OG PERUSÓSA
EFTIRRÉTTUR
SÚKKULAÐI, KARAMELLA,
MJÓLK OG LAKKRÍS
Kolabrautin er á 4ðu hæð Hörpu
Borðapantanir 519 9700
info@kolabrautin.is
w w w.kolabrautin.is
– Lifið heil
Fyrir
börnin
í Lyfju
www.lyfja.is
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/L
Y
F
5
81
01
0
1/
12
Gildir 1.-15. febrúar 2012.
20%
afsláttur
af allri Biomega línunni.