Fréttatíminn - 08.06.2012, Blaðsíða 20

foreldra til fæðingarorlofs og að lög-
binda óframseljanlegan rétt til þess.
Tímaskortur og samviskubit for-
eldra. Berglind viðurkennir að hafa á
stundum glímt við samviskubit sem
einstæð móðir; hrædd um að sinna
börnunum ekki nóg. Fókusinn var
þá færður heim.
„Þegar ég kom frá Danmörku átti
ég til að mynda inni mánaðar sum-
arfrí. Ég fylgdi dóttur minni sem
var að byrja í skóla daglega, snerist
í kringum í skólann og var þar svo
mikið að margir foreldrar héldu að
ég ynni þar sem skólaliði. Þessi mán-
uður var tekið með trompi,“ segir
Berglind og hlær þegar hún tekur
dæmi úr lífi einstæðrar móður.
Fékk innsýn í norræna pólitík
Við fráfall Gísla stóð Berglind á
krossgötum. Árin á undan, sérstak-
lega síðustu tvö til þrjú árin sem
hann lifði, höfðu tekið sinn toll og
haft mikil áhrif á líf fjölskyldunnar.
En lífið hélt hins vegar áfram; þó
ekki sinn vanagang því á þessum
tíma var Berglind valin úr sjötíu
manna hópi til að stýra skrifstofu
Norðurlandaráði.
„Þarna fékk ég innsýn í pólitíkina
á öllum Norðurlöndunum. Ég hafði
gaman af því þótt ég hafi aldrei verið
í pólitík sjálf. Þarna var ég í að efla
norræna samvinnu á mjög erfiðum
tíma. Þetta er rétt eftir að Finnar
og Svíar gengu í Evrópusambandið
og eðlilega minnkaði áhugi þeirra á
þessu samstarfi – þótt hann sé aftur
mikill í dag,“ segir hún.
„Starfið var mjög áhugavert. En ég
verð nú að segja að starfið hjá OECD
toppar allt. Þetta er stofnun, sem á
þeim tíma sem ég starfaði þar var
skipuð þrjátíu ríkjum, aðstoðarfram-
kvæmdastjórarnir eru fjórir; hefð-
bundið einn frá Japan og annar frá
Bandaríkjunum. Svo reyna hin lönd-
in að berjast um að fá sína fulltrúa í
hina stólana tvo. Ég er eina Evrópu-
konan sem hefur gegnt þessu starfi,“
segir hún en svið hennar innan stofn-
unarinnar voru félags-, heilbrigðis-,
mennta- og umhverfismál.
Sú sem allir gátu sameinast um
Berglind segir OECD ólík öðrum
alþjóðastofnunum, því starf hennar
byggist á samstarfi starfsfólks stofn-
unarinnar og nefndum þar sem hvert
ríki hafi sinn fulltrúa.
„Þar verða áherslurnar til. Og
OECD gefur út efnahagsspár sem
hafa veruleg áhrif. Allir þekkja Pisa-
könnunina sem fimmtán ára grunn-
skólanemendur taka. Annað sem
má nefna er að OECD er að uppræta
skattaparadísir og þróa reglur um
fjármálamarkað,“ segir hún.
„Hægt er að byggja á gríðarlegri
þekkingu OECD þegar ráðast á í
skipulagsbreytingar.“
Það var Sigríður Snævarr, sem
fyrst kvenna varð sendiherra fyrir
Íslands hönd, og hún átti hugmynd-
ina að því að tilnefna Berglindi í starf
aðstoðarforstjóra stofnunarinnar.
„Við erum miklar vinkonur og hún
hringir í mig og segir: Ekki spyrja
mig að neinu, sendu mér æviágripið
þitt. Hún fer að skoða þetta og bera
sig upp við aðra um hvort ég geti
orðið hugsanlegur kandídat. Svo
kemur í ljós að mörg löndin ætluðu
að útnefna kandídata. En svo er ekki
hægt að ráða nema að allir séu sam-
mála. Þetta var margra mánaða ferli.
En að lokum, eftir búið var að bera
alla saman, útiloka og annað, náðist
sátt um mig,“ lýsir hún.
„Ég tel að reynsla mín af því að
stýra Norðurlandaráði hafi vegið
þyngst. Ég held að ég hefði aldrei
fengið þetta starf fyrir að hafa stýrt
íslensku ráðuneyti, þótt reynslan af
velferðar- og félagsmálum hafi haft
sitt að segja. Það má þó samt einnig
segja að ég hafi verið á réttum stað á
réttum tíma,“ segir hún.
Valin kona ársins 2002
„Mér fannst það setja svakalega
pressu á mig að standa mig vel og
að leggja hart að mér, sérstaklega
þar sem ég var frá fámennasta ríki
OECD ,“ segir hún.
„Fyrst átti ég það til að hugsa
að ég væri frá litla Íslandi að tala í
nafni þrjátíu ríkja. En ég hristi það
af mér enda hafði ég þá reynslu sem
þurfti og var tilbúin að leggja mikið
á mig. Þú getur ekki sóst eftir verk-
efni, nema að þú ætlir þér að vera
frambærileg. Hvernig sem þú ferð
að því,“ segir hún og eftir störfum
hennar var tekið, því Berglind var
valin kona ársins af tímaritinu Nýju
lífi árið 2002
„Fyrstu þrjá mánuðina hjá OECD
sat ég þess vegna og lærði heima á
kvöldin. Stelpurnar mínar sátu hjá
mér og puðuðu yfir frönskunni og
ég las um sjálfbæra þróun og um-
hverfismál – sem voru sviðin í umsjá
minni sem ég þekkti minnst. Því að
það er ekki nóg að fá eitthvað starf.
Maður vill líka skila árangri í því.
Ég varð því mjög glöð þegar mér var
boðin framlenging á starfinu.“
Fann tíma fyrir nýfundna ást
En þrátt fyrir krefjandi starf, sífelld
ferðalög; fyrirlestra í Asíu og Evr-
ópu og rekstur heim-
ilisins gafst örlítil glufa
til að kynnast ástinni
að nýju. Finnbogi Jóns-
son hefur nú, eftir að
hafa látið af störfum
sem framkvæmdastjóri
Framtakssjóðs Íslands,
en eftir rúmlega árs
fjarbúð, flutt til Parísar
og sinnir þaðan hinum
ýmsu verkefnum.
„Ég var ein með börn-
unum frá árinu 1996 og
þar til ég kynntist Finn-
boga árið 2005,“ segir
hún og að hún hafi þá
„eitthvað heyrt af hon-
um“ en ekki hitt.
„Við kynntumst í
boði. Þá bjó ég hérna
úti í París. Hann ferðað-
ist mjög mikið á þessum
tíma og ég líka. Svo við
áttum meðal annars
stefnumót í Kína. Þá
var hann í viðskipta-
nefnd þegar forsetinn
fór út og ég var á vegum
OECD. Það var eigin-
lega ótrúlegasta stefnu-
mótið,“ segir hún og
er sposk þegar hún er
spurð hvort hún hafi
strax orðið ástfangin og
verið sem unglingur?
„Þetta var voða skemmtilegt. Já,
já. Þetta var á þeim tímapunkti sem
börnin voru að stálpast og ég var til-
búin,“ segir hún og spurð hvernig
börnunum hafi litist á Finnboga:
„Þetta var mikil breyting fyrir þau
en sambandið átti sér góðan aðdrag-
anda þarna úti – á annað ár.“
Þau Finnbogi byrjuðu að búa
þegar Berglind flutti heim 2006,
hún með stúlkurnar tvær heima en
hans tvær voru uppkomnar og önn-
ur komið með sitt barn. „Þó að við
höfðum ekki þekkst áður þekktum
við margt fólk sameiginlega; enda
Ísland svo lítið. Finnbogi var í iðn-
aðarráðuneytinu á meðan ég var í
félagsmálaráðuneytinu, en við hitt-
umst samt ekki. Það er í raun alveg
furðulegt, já, hreinlega merkilegt,“
segir hún og hlær.
Höfðu bæði misst fyrri maka
Hún segist ekki hafa óttast að upp-
lifa annan missi og tekist óhrædd á
við ástina að nýju. „Hann hafði eins
og ég misst maka sinn. Þannig að
við höfðum bæði gengið í gegnum
það. Það er ákveðinn þroski sem fólk
fer í gegnum við það að missa maka.
Það er mikil breyting. En þú byggir
ekki samband á því þótt það sé sam-
eiginleg reynsla sem búast má við
að þroski fólk að því leiti að það telji
lífið dýrmætt, það geti verið stutt og
hvað góð heilsa er mikilvæg.“ En
þau Finnbogi stunda fjallgöngur.
Eftir starfið hjá OECD flutti Berg-
lind heim og hélt að hún væri alkom-
in. Hún tók við viðskiptasviði utan-
ríkisráðuneytisins. Fleiri spennandi
verkefni og ábúðamikil störf biðu.
Hún tók við heilbrigðisráðuneytinu
þegar Guðlaugur Þór Þórðarson var
þar ráðherra og var talin líkleg í stól
ráðuneytisstjóra sameinaðs félag- og
heilbrigðisráðuneytisins í velferðar-
ráðuneytið.
„Ég ákvað strax að ég myndi ekki
sækjast eftir að stýra því ráðuneyti.
Ég hugsaði með mér: Það er verið að
búa til nýtt ráðuneyti. Það gerir þú
ekki með manneskju sem er búin að
vera í báðum gömlu ráðuneytunum.
Þá á að koma eitthvað nýtt.“ Hún fór
í námsleyfi.
Tók hlé eftir áratugastarf
„Ég hugsaði með mér að ég yrði að fá
endurmenntun. Ég yrði að fá tóm til
að hugsa og bæta við mig. Ég hafði
unnið sleitulaust frá því 1979 og ég
fann að ég var búin að keyra mig
áfram. Ég yrði að taka hlé, enda hef
ég unnið með sautján ráðherrum ef
ég man rétt; úr öllum flokkum.“
En námsleyfið var endasleppt og
ekki liðnir nema rúmir tveir mán-
uðir af því sem átti að vera
ár, þegar hún ýtti öllum
plönum frá sér og sam-
þykkti að fara til Parísar
að gegna störfum sendi-
herra.
„Ég sló til. Ætli þetta
kristalli ekki hver ég er
og skýri hvers vegna ég
hef farið í svona marg-
breytileg verkefni. Ég
slæ til ef mér líst á og finn
svo út úr eftir á hvernig
ég tekst á við þær breyt-
ingar. Svo var þetta í
fyrsta skipti sem ég var
ekki bundin börnunum
og Finnbogi jákvæður
þó þetta þýddi fjarbúð í
fyrstu.“
Eins og sést er sveigj-
anleiki góður kostur emb-
ættismanns og Berglind
hefur á þessum árum í
ráðuneytum, sendiráð-
um og alþjóðastofnunum
unnið með óheyrilega
mörgum stjórnmála-
mönnum og sautján ráð-
herrum úr öllum flokkum
hér heima.
„Það er ekki hægt að
gegna svona starfi nema
að vera heill og standa
100 prósent á bak við ráð-
herrann á hverjum tíma,“ segir hún.
„Ég hef komið ný inn þar sem ráð-
herrann er fyrir og öfugt. Það hefur
aldrei nokkurn tímann orðið erfitt –
það myndast samhljómur.“
Vildi ekki verða forseti
En er hún þá kannski svona samein-
ingartákn? Berglind, af hverju gafstu
það svona fljótt frá þér þegar þú hef-
ur verið nefnd sem forsetaefni?
„Ég hef verið spurð nokkrum
sinnum í gegnum tíðina en ég hef
aldrei sjálf talað um það að gefa kost
á mér eða haft áhuga á að fara í þetta
virðingarmesta starf á Íslandi. Mér
finnst að forseti gefi einkalífið frá
sér. Ég hef ekki verið tilbúin í það,“
segir hún. „Svo er ég mjög ánægð
hér í París, rétt eins og ég hef verið
mjög ánægð í mínum störfum hér
áður.“
Fjölskyldan skiptir mestu
Af hverju ertu svona metnaðarfull?
„Ég held ég hafi fyrst og fremst
áhuga á að fá alltaf ný og ný við-
fangsefni. En þótt það virki sem svo
að ég sé mjög gíruð í vinnu veit ég að
það er ekki hún sem skiptir mestu
máli. Það er fjölskyldan. Það er alveg
á hreinu. Ég er alin upp í mjög náinni
fjölskyldu og böndin eru sterk.“
En hvar sérðu þig eftir fimm ár?
„Ég veit ekkert hvað ég verð lengi
hér, það vitum við sendiherrar
aldrei. Vonandi einhver ár, því mér
líkar þetta svo frábærlega. En hvað
ég geri þá? Ekki hugmynd. En von-
andi eitthvað nýtt.“
En þótt það
virki sem
svo að ég sé
mjög gíruð
í vinnu veit
ég að það
er ekki hún
sem skiptir
mestu máli.
Það er fjöl-
skyldan. Það
er alveg á
hreinu.
17juni.is
Dagskrá 17. júní í Reykjavík er á 17juni.is
KVENNAHLAUPIÐ 16. JÚNÍ
TAKTU DAGINN FRÁ
H
V
ÍT
A
H
Ú
S
IÐ
/S
ÍA
–
1
2-
08
92
Hreyfing til fyrirmyndar - www.sjova.is
Gísli lét MND ekki buga sig
„Það var ótrúlegt að fylgjast með því
hvernig hann lét ekki sjúkdóminn
buga sig. Hann var knúinn áfram af
kappi við að sinna fræðistörfunum.
Að hugsa sér; ári eftir að hann dó
voru enn að birtast eftir hann fræði-
greinar. Hann var svo afkastamik-
ill.“ Berlind segir að aðdáunarvert
hafi verið að fylgjast með því hvernig
hann tókst á við sjúkdóminn.
„Hann talaði aldrei um þetta.
Vildi ekki vera að velta sér
upp úr þessu. Hafði engan
áhuga á því,“ segir hún.
Á þessum tíma bitu þau
Berglind og Gísli á jaxlinn
og héldu áfram, ekki síst
vegna barnanna. Þau vildu
hlífa þeim við sjúkdómnum
eins og þau gátu. Og
þótt veikindin hafi
tekið á þau segir
Berglind að hún
hafi náð að kúpla
sig frá þegar hún
þurfti.
„Þegar ég var
komin niður í
vinnu var ég bara
þar. Sjúkdómur-
inn stigmagnað-
ist hjá honum.
Sumir bregðast
við svona sjúk-
dómum með
því að breyta
öllu; vera meira
heima . Það
verður hver og
einn að meta
þetta, en í mínu
tilfelli var vinnan
ágæt leið til að lifa
með þessu.“
Í stjórnsýsluna fyrir
rælni
Þótt Berglind eigi rætur
bæði á Ólafsvík og Húsa-
vík ólst hún upp á höfuð-
borgarsvæðinu. Hún gekk í
Kvennaskólann, sem þá var
með færustu nemendurna
og fékk mikla hvatningu við
námið frá foreldrum sínum.
Hún varð stúdent 1973 og lærði
í kjölfarið lögfræði. Ekki stefndi
hún á frama í stjórnsýslunni –
hafði hugsað sér að sinna
störfum sem blaðamaður – en
ákvað fyrir rælni, þegar Benedikt
Gröndal þá utanríkisráðherra tók þá
tímamótaákvörðun að auglýsa eftir
starfsmönnum í utanríkisþjónustuna
– að sækja um. Þar með voru örlögin
ráðin.
Hún flutti út árið 1981 og starfaði í
sendiráðum í Þýskalandi og Svíþjóð.
Ólétt af sínu öðru barni sér hún aug-
lýst eftir ráðuneytisstjóra í félags-
málaráðuneyti Jóhönnu Sigurðar-
dóttur, sem réði Berglindi fyrst
kvenna sem ráðuneytisstjóra.
„Það var meira horft til þess
hvað ég var ung en að ég
væri kona,“ segir Berglind.
„Meðalaldur meðal ráðu-
neytisstjóra var frekar hár en
þeir tóku mér alveg sérlega vel
og buðu mér aðstoð. Ég
var á aldri við dætur
þeirra. Þeir þekktu
foreldra mína.“
En varstu ekki
gagnrýnd fyrir að
vera framagjörn
og sinna krefjandi
vinnu með börnin
heima á þessum
tíma?
„ Ne i , m é r
fannst mjög eðli-
legt að geta bæði
verið í vinnu sem
ég hafði áhuga á
og átt börn – og
ég átti þrjú. En
mér finnst ég nú
heyra æ oftar að
gerðar séu svo
miklar kröfur að
það sé ekki hægt
að samræma vinnu og
heimilislíf. Og þetta er
kynslóðin á eftir minni!
Við vorum margar hel-
teknar af jafnréttismál-
um og ég var það frá unga
aldri. Ég var ekki í rauð-
sokkunum. Ég var ung í
Kvenréttindafélaginu og
skil ekki hvað hefur gerst
á vinnumarkaðinum geti
mæður og feður ekki sóst
eftir góðri vinnu og deilt
foreldraábyrgð,“ segir hún
sem gerði sitt til að jafna
rétt foreldra á vinnumark-
aði, því hún var formaður
nefndar sem kom með
frumvarpið um jafnan rétt
20 viðtal Helgin 8.-10. júní 2012